• صفحه خانگی
  • >
  • یادداشت
  • >
  • یادداشت سفیر اوکراین به مناسبت یکصدمین سال تاسیس دستگاه دیپلماسی این کشور

سرگئی بوردیلیاک، سفیر فوق العاده و تام الاختیار اوکراین در جمهوری اسلامی ایران به مناسبت یکصدمین سال تاسیس دستگاه دیپلماسی این کشور طی یادداشت اختصاصی در “آوا دیپلماتیک” به تشریح نقش این دستگاه در تحولات بین الملل و همینطور با ایران پرداخه است.

سال 2017 میلادی دو واقعه مهم را برای کشور اوکراین در پی داشته است. رویداد نخست جشن صد سالگی انقلاب اوکراین 1921 – 1917 می باشد، که منجر به ایجاد دولت مستقل اوکراین با نهادهای مربوطه آن، از جمله دستگاه دیپلماسی خارجی شده که آن نیز از قدمت صد ساله برخوردار می باشد.

این برهه از زمان قله مبارزات ملی – آزادیخواهانه و احیای ملت اوکراین به حساب می آید.

ملت اوکراین ثابت نموده است که از توانایی ایجاد دولت ملی برخوردار می باشد، که در قالب جمهوری مردمی اوکراین، دولت اوکراین و نیز جمهوری مردمی غرب اوکراین پدید آمده است.

در تاریخ 22 دسامبر 1917 میلادی لایحه تشکیل دبیرخانه کل امور بین الملل – نخستین دستگاه دیپلماسی خارجی اوکراین به امضاء رسید.

از ابتدا، اولویت دیپلماسی کشور این بود، که جهان اوکراین را به عنوان یک کشور مستقل اروپایی و شریکی همسان در روابط دیپلماتیک به رسمیت بشناسد. وظیفه اصلی در آن برهه دفاع از استقلال تازه بدست آمده دولت و معرفی ایده اوکراینی به جهان بود.

دیپلماسی تازه تاسیس اوکراینی به دنیا نشان داد، که اوکراین نه تنها می تواند کشوری تمام عیار در عرصه بین المللی باشد، بلکه از توانایی مراقبت از شهروندان خود در خارج از کشور و ایجاد و حفظ روابط دو جانبه برخوردار می باشد.

از ماه دسامبر 1917 لغایت ماه مه 1924 (اتمام ماموریت نمایندگی سیاسی جمهوری مردمی اوکراین در مجارستان، آخرین نمایندگی سیاسی) سرویس دیپلماتیک اوکراین به عنوان نهادی دولتی، که نزدیک ترین شکل را به ساختار کنونی خود داشته، ایجاد گردید.

تنها در طول سال های 1918 و 1919 میلادی شبکه ای از نمایندگی های سیاسی اوکراین تاسیس گردید. در طول زمان موجودیت دولت اوکراین چهار سفارتخانه تراز اول در آلمان، اتریش – مجارستان، ترکیه و بلغارستان، دو سفارتخانه تراز دوم در سوئیس و فنلاند، و دو نمایندگی در رومانی و کشورهای اسکاندیناوی تاسیس گردیدند.

طی سال های انقلاب، تمامی مبانی لازم حقوقی و سازمانی، که مبنای تشکیل روابط سیاسی با دول خارجی بوده تهیه گردیده و سنت های ملی سرویس دیپلماسی و کنسولی بنا نهاده شد.

در این برهه، از زمان امپراتوری روسیه در خاک اوکراین کنسولگری های ایران در شهرهای کی یف، خارکیف و اودسا، مکان زندگی بسیاری از ایرانیان، فعالیت می نمودند.

همزمان با ساخت دولت و سیاست خارجی دولتهای جمهوری مردمی اوکراین، جمهوری مردمی غرب اوکراین، دولت هتمان و دیرکتوریا در ماه دسامبر 1917 لغایت ماه مارس 1918 ایجاد سازمان های دولتی موازی اوکراین شوروی نیز صورت پذیرفت.

اجرای سیاست های خارجه در اوکراین شوروی توسط کمیساریای مردمی امور بین الملل صورت می گرفت، که بعدا به سکرتاریای مردمی امور خارجه تبدیل گردید.

پس از تاسیس اتحادیه جماهیر سوسیالیستی شوروی در ماه دسامبر 1922 میلادی وضعیت به بصورت چشمگیری تغییر یافت. تمامی حوزه روابط سیاسی و اقتصادی خارجی اوکراین تحت تابعیت مرکز اتحادیه قرار گرفت. حق فعالیت در حوزه سیاست های خارجی از جمهوری سوسیالیستی شوروی اوکراین گرفته شد. در تاریخ 20 سپتامبر 1923 کمیساریای ملی امور خارجه جمهوری سوسیالیستی شوروی اوکراین رسماً منحل گردید.

مرحله بعد در تاریخ سرویس دیپلماسی اوکراین (1991 – 1944) با احیاء دستگاه سیاست های خارجی اوکراین شوروی مرتبط می باشد. در تاریخ 01 فوریه 1944 شورای عالی اتحاد جماهیر شوروی قانون “اعطای اختیار به جماهیر شوروی در حوزه روابط خارجی و تغییر مقام کمیساریای مردمی امور خارجه کل اتحادیه جماهیر سوسیالیستی شوروی به کمیساریای مردمی اتحادیه جماهیر شوروی – جماهیری را به تصویب رساند.

در تاریخ 05 فوریه 1944 کمیساریای مردمی امور خارجه جمهوری سوسیالیستی شوروی اوکراین (از مارس 1946 – وزارت امور خارجه جمهوری سوسیالیستی شوروی اوکراین)، که ریاست آن بر عهده نویسنده شهیر اوکراین الکساندر کورنیچوک بود، تاسیس شد.

جمهوری سوسیالیستی شوروی اوکراین کشور پایه گذار سازمان ملل متحد (1945) در تهیه منشور، تشکیل ساختار، نهادها و موسسات این سازمان شرکت نمود. طی سالهای 1949 – 1948، 1985 – 1984 اوکراین به عضویت غیر دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد درآمد.

در سال 1945 جمهوری سوسیالیستی شوروی اوکراین به عضویت دادگاه بین المللی، در سال 1946 سازمان بهداشت جهانی، 1947 اتحادیه جهانی پست، 1948 سازمان جهانی هواشناسی، 1954 سازمان بین المللی کار و یونسکو، 1956 کمیسیون اقتصادی اروپا و در 1957 آژانس بین المللی انرژی اتمی درآمد.

مرحله فعلی سرویس دیپلماتیک اوکراین از 24 اوت 1991 پس از تصویب قانون تاریخی استقلال اوکراین در تاریخ 24 اوت 1991 و همه پرسی 1 دسامبر 1991 آغاز گردید.

وظایف کاملاً جدیدی در خصوص برسمیت شناختن اوکراین توسط جامعه بین المللی، برقراری روابط سیاسی، ایجاد شبکه موثر نمایندگی های سیاسی و کنسولی، ایجاد روابط تمام عیار دوجانبه با کشورهای خارجی، عضویت در سازمان های پیشرو بین المللی بر عهده وزارت امور خارجه اوکراین قرار گرفت.

جمهوری اسلامی ایران نخستین کشور آسیایی بود، که در تاریخ 25 دسامبر 1991 استقلال اوکراین را برسمیت شناخت. نخستین سفر رسمی وزیر امور خارجه ایران علی اکبر ولایتی به اوکراین در ماه ژانویه 1992 میلادی انجام شد. در این سفر پروتکل برقراری روابط سیاسی میان اوکراین و جمهوری اسلامی ایران در تاریخ 22 ژانویه 1992 به امضاء رسید. درماه های ژانویه و اکتبرهمان سال به ترتیب در اوکراین و ایران، نمایندگی های سیاسی دوکشور فعالیت خود را آغاز نمودند.

در ماه آوریل 1992 لئونید کراوچوک رئیس جمهور اوکراین سفر رسمی به ایران انجام داد. در تاریخ 26 آوریل 1992 بیانیه اصول همکاری های دوستانه میان اوکراین و جمهوری اسلامی ایران به امضاء روسای جمهور دو کشور رسید، که سند بنیادین روابط میان دو کشور بحساب می آید.

در این سند قید شده است، که هر دو کشور روابط خود را به عنوان کشورهای دوست و شرکای برابر توسعه خواهند داد و اهمیت بسزایی به مذاکرات و روابط سطح بالای دولتی، دیدار های وزرای امور خارجه، رایزنی ها و مذاکرات طرفین در امور بین المللی و دو جانبه، که منافع متقابل را در بر داشته باشد، من جمله در قالب سازمان ملل متحد، سایر سازمان های بین المللی و منطقه ای و همایش های در سطوح مختلف، قائل خواهند شد.

از سال 1992 لغایت 2005 گفتتگوی فعالی در سطح وزرای امور خارجه اوکراین و ایران تداوم داشت. وزرای امور خارجه دو کشور هر ساله با هدف انجام ملاقات رسمی به کی یف و تهران سفر می نمودند.

در ماه اکتبر 2002 سید محمد خاتمی رئیس جمهور ایران به اوکراین سفر نمود.

کشور اوکراین از دستیابی به توافقنامه 14 ژوئیه 2015 برجام که در نتیجه مذاکراتی طولانی مدت میان کشورهای 1+5 و ایران حاصل گردید استقبال نمود و از آن به عنوان واقعه ای تاریخی یاد کرد. پس از گره گشایی از مسئله اتمی ایران روح تازه ای به روابط میان دو کشور اوکراین و ایران دمیده شد.

سطح همکاری میان دو کشور بشدت افزایش یافت. طی سال 2016 میلادی رویدادهای دو جانبه ای بشرح ذیل اتفاق افتادند. برای نخستین بار پس از 12 سال، پنجمین نشست کمیسیون مشترک بین دولتی همکاری های اقتصادی – تجاری اوکراین و جمهوری اسلامی ایران برگزار شد.

طبق نتایج سفر وزیر امور خارجه اوکراین پاولو کلیمکین به جمهوری اسلامی ایران (برای نخستین بار پس از 15 سال) طرفین نسبت به لزوم فعالسازی گفتگوی سیاسی در تمامی سطوح، من جمله همکاری های پارلمانی و همچنین تعمیق توسعه همکاری های دو جانبه در تمامی حوزه ها به توافق رسیدند. طبق نتایج دومین دور رایزنی های کنسولی (پس از گذشت ده سال) مکانیزم ایجاد تسهیل در روند صدور روادید اوکراین جهت سرمایه گذاران ایرانی آغاز گردید. نخستین جلسه کمیته همکاری های بین بانکی اوکراین و ایران گام های طرفین را در برقراری ارتباطات بین بانکی مشخص نمود. سفر وزیر انرژی و صنعت زغال سنگ اوکراین به ایران به حصول توافق در ترانزیت انرژی ایران از طریق خاک اوکراین به اتحادیه اروپا مساعدت نمود. مکانیزم رایزنی های سیاسی در سطح معاونین وزرای امور خارجه دو کشور پس از مدت ها شروع بکار نمود.

توسعه روابط با جمهوری اسلامی ایران جایگاه ویژه ای در سیاست های خارجی اوکراین دارد. همکاری میان کشورهایمان بر اساس منافع ملی، احترام متقابل و همزیستی مسالمت آمیز و مطابق با فرمول استراتژیکی، که رئیس جمهور ایران حسن روحانی عنوان نمود مبنی براینکه اوکراین امنیت غذایی ایران را تامین و ایران به نوبه خود در تامین استقلال انرژی اوکراین مساعدت می نماید، توسعه می یابد.

اوکراین ایران را شریکی مهم و قابل اعتماد در منطقه می داند و آماده فعالسازی همکاری در تمامی حوزه ها در راستای منافع متقابل می باشد.

امروزه اوکراین با بیش از 180 کشور جهان روابط سیاسی برقرار نموده است . از جمله دستاوردهای دیپلماسی میهنی پیوستن اوکراین به سازمان امنیت و همکاری اروپا، شورای اروپا، سازمان تجارت جهانی و سایر سازمان های مهم بین المللی، عقد توافقنامه مشارکت و همکاری و پس از آن توافقنامه انجمن با اتحادیه اروپا، امضاء منشور مشارکت ویژه با ناتو، عضویت غیر دائم در شورای امنیت سازمان ملل متحد در سال های 2001 – 2000 و 2017 – 2016، ریاست بسیاری سازمان های بین المللی، لغو رژیم روادید با اتحادیه اروپا، جذب مساعدت های بین المللی جهت پیشرفت اصلاحات جامع اروپایی و همچنین مساعدت در توسعه و تغییر روابط اقتصادی خارجی اوکراین می باشد.

یکی از وظایف مهم دیپلماسی مدرن اوکراینی جذب حمایت های سیاسی و عملی جامعه بین الملل در زمان مقابله با تجاوزات روسیه می باشد، که قطعنامه های مربوطه سازمان ملل متحد و سایر سازمان های بین المللی با نفوذ، ایجاد فشار از طریق اعمال تحریم بر کشور متجاوز، اخذ سیاست برسمیت نشناختن الحاق کریمه توسط جامعه جهانی موید آن می باشد.

با برگزاری جشن صد سالگی دیپلماسی اوکراینی و گرامیداشت سنت هایش، شباهت چالش های تاریخی و وظایف سرویس سیاست های خارجی اوکراین در زمان انقلاب و اوکراین امروزه بیش از پیش به چشم می آید.

در طول سال های استقلال دیپلماسی میهنی از سهم بسزایی در سازندگی دولت اوکراین و دفاع از حاکمیت و تمامیت ارضی اوکراین برخوردار می باشد. با وجود چالش ها، سرویس دیپلماتیک اوکراین با پایبندی به سنت ها و شایسته یاد بنیانگذاران دولت اوکراین همچنان ماهرانه و مصرانه از منافع ملی کشور دفاع خواهد نمود.

  • facebook
  • googleplus
  • twitter
  • linkedin
  • linkedin
  • linkedin