در طی یکسال گذشته شاهد پویایی هرچه بیشتر در مناسبات سیاسی و اقتصادی ایران و جمهوری آذربایجان هستیم که این امر می تواند سرآغاز همکاری مشترک تجاری و علمی بین دو کشور باشد، به منظور بررسی روند فعالیت های صورت گرفته در حوزه های علمی، فرهنگی و بخصوص اقتصادی دو جانبه با سرکنسول جمهوری آذرباجان در تبریز گفتگویی داشته ایم که در ادامه می خوانید.
گفتگوی اختصاصی آوا دیپلماتیک – علی علیزاده – سرکنسول جمهوری آذربایجان در تبریز
با حضرتعالی در ماه ژوئن 2014 پیرامون روابط ایران و آذربایجان گفتگویی داشتم. طی یکسال اخیر روابط دو کشور شاهد چه تغییراتی بوده است؟
مشخص است که تعلقات زیادی بین آذربایجان و ایران وجود دارد که از آن جمله می توان به دین مشترک، ارزشهای معنوی مشابه، علقههای خانوادگی اتباع دو کشور، همسایگی و غیره اشاره کرد. بدون تردید با وجود همه این موارد روابط دو کشور باید مطلوب باشد. همانطور که در مصاحبه پیشین خود خاطرنشان کردم روابط آذربایجان – ایران به صورت تصاعدی رو به رشد است. در دوران حاضر نیز توسعه روابط در سایه اراده و امید رهبران دو کشور و خواست دو ملت از توسعهای هر چه بیشتر برخوردار گردیده و با گامهایی بلند تر، حرکتی رو به جلو دارد.
ما به عنوان مجموعه کنسولگری جمهوری آذربایجان به طور دائم در تلاش برای توسعه روابط و نیز تحکیم همکاریها بین دو کشور، علیالخصوص در استانهای همجوار جمهوری آذربایجان با ایران مشارکت می نماییم و وظایفی را که در این مسیر برعهده داریم به انجام می رسانیم.
متاسفانه بخشی از اراضی آذربایجان که با ایران هم مرز است توسط ارمنستانِ اشغالگر به تصرف درآمده و این امر نیز مانع از ایجاد رابطه مستقیم آذربایجان با ایران از طریق این شهرستانها و انجام لوایح مشترک در این اراضی شده است اما علیرغم این موضوعات روابط دو کشور به صورت عادی در جریان و رو به توسعه می باشد.
طی سال جاری برای بسط روابط و تحکیم همکاریهای بین جمهوری آذربایجان و استانهای همجوار ایران چه اقداماتی صورت گرفته است؟
همانند سال های قبل طی سال گذشته نیز بر اساس وظایفی که رهبریت کشور بر نمایندگی های دیپلماتیک محول کرده است سرکنسولگری ما نیز در نتیجه بخش بودن تلاشها، اقدامات و مشارکت ها دخیل بوده است و به منظور تحقق لوایح مشترک، سفرهای بسیاری بین مقامات جمهوری آذربایجان و استانهای همجوار ایران از جمله استانهای آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل و گیلان انجام شده است و در این بین همواره توسعه روابط در مرکز توجه قرار داشته است.
برای تحقق پروژههای در دستور کار بین دو کشور چه تمهیدات و رایزنی هایی صورت گرفته است؟
کارهای بسیاری به انجام رسیده است که، بی شک برای اشاره به برخی از آنها زمان کافی داریم. در یک سال گذشته برخی سفرها به انجام رسیده، توافقاتی حاصل شده و لوایح مشترکی نیز به اجرا درآمده است.
بر اساس دعوت استاندار استان آذربایجان شرقی سفر ریاست مجلس اعلای “جمهوری خودمختار نخجوان جمهوری آذربایجان” و فرماندار شهر گنجه جمهوری آذربایجان به استان آذربایجان شرقی محقق شده است. همچنین بر اساس دعوت رسمی، استاندار استان آذربایجان غربی ایران به جمهوری خودمختار نخجوان آذربایجان سفر کرده است.
در جریان این سفرها یادداشت تفاهم توسعه همکاریها بین استان آذربایجان شرقی ایران و جمهوری خودمختار نخجوان آذربایجان و نیز پروتکل خواهرخواندگی بین شهرهای گنجه و شهر تبریز به امضا رسیده است. همینطور نمایشگاه محصولات تجاری – صنعتی تولید شده توسط شرکتهای ایرانی در شهرهای گنجه و نخجوان برگزار گردید.
در ادامه ملاقاتهای کاری و دو جانبه تجار آذربایجانی در استانهای ایران انجام شد، البته وزیر صنایع و اقتصاد، وزیر بهداشت، وزیر کشاورزی و رئیس کمیته دولتی گمرک جمهوری خودمختار نخجوان آذربایجان به ایران سفر کرده و رئیس منطقه آزاد اقتصادی جلفا نیز به نخجوان سفر داشته اند. به طور حتم در طی این سفرها، برخی توافقات در راستای بسط مناسبات میان دو کشور حاصل گردیده است.
برخی از نمایندگان رسانههای جمعی آذربایجان در سفر به استانهای گیلان، اردبیل، آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی، روابط متقابلی را ایجاد کرده اند و این امر به شناساندن پتانسیلهای گردشگری و سرمایهگذاری ایران در آذربایجان و نیز شناساندن آذربایجان در ایران کمک کرده است.
همچنین سفر برخی از اصحاب رسانههای جمعی ایران به آذربایجان محقق گردید و جلسه کارگروه کمیسیون مشترک بین دولت ها در آستارا برگزار شد. البته این تلاشهای صورت گرفته قابل افزایش میباشد و به نظر من افزایش هم خواهد یافت.
برای گسترش مناسبات فرهنگی، علمی و پژوهشی بین دو کشور چه برنامه هایی در دستور کار مقامات دو کشور قرار داشته است؟
در این عرصه نیز روابط مشخصی موجود است ولی به نظر من بیشتر از این نیز می تواند باشد و جای خوشحالی است که در کشور ما همانند ایران نیز خواستها و تلاشهایی بر این مبنا وجود دارد. هم اکنون بین دانشگاههای دو کشور روابط خوبی برقرار شده و میان بسیاری از دانشگاهها یادداشت تفاهم امضا شده است.
به همین منظور ملاقات های متقابل میان روسای دانشگاه و دیگر نمایندگان دانشگاهی صورت پذیرفته است. امسال پنجمین کنگره اتحاد دانشگاههای قفقاز با مشارکت اتحادیه دانشگاههای قفقاز در دانشگاه تبریز برگزار شد که این امر شرایط لازم را برای مشارکت برخی روسای دانشگاه های جمهوری آذربایجان نیز فراهم کرده است.
جایزه علمی این کنگره به مشاور دولت کمال عبدا… به عنوان نماینده جمهوری آذربایجان در این کنگره به خاطر فعالیتهای وی اعطا گردید. در ادامه می توانم به برگزاری اولین فستیوال نشان فرهنگی استاد شهریار اشاره کنم که با مشارکت فرهیختگانی از جمهوری آذربایجان در شهر تبریز برگزار گردید. البته فرهیختگان جمهوری آذربایجان از جمله واصیم ممدعلیاف، عیسی حبیببیگلی و ابولفضل قلیاف نیز در زمره اشخاصی بوده اند که نشان فرهنگی شهریار و تندیس آن را دریافت نموده اند.
ریاست دانشگاه تبریز و سایر نمایندگان استان در همایش بین المللی بشردوستانه باکو و نیز معاون استاندار آذربایجان غربی و سایر نمایندگان استان در سومین همایش گفتگوی تمدنها حضور داشته اند.
در ادامه می توان به حضور نمایندگی وزارت فرهنگ و گردشگری جمهوری آذربایجان در هفته بزرگداشت تبریز و همینطور سفر گروههای تئاتر و نمایندگان آذربایجان برای حضور در کنفرانسهای فضولی شهریار اشاره نمود.
در طی سال جاری فیمابین پارک علم و فناوری استان آذربایجان شرقی و پارک فناوریهای پیشرفته جمهوری آذربایجان یادداشت تفاهمی در شهر باکو به امضا رسیده و گفتگوهای علمی بسیاری در این مورد انجام شده است.
در حوزه ورزش نیز فستیوالها و مسابقات ورزشی فراوانی انجام شده و همینطور در راستای بسط مناسبات فیمابین کتابخانه های دو کشور تلاشهایی صورت گرفته و پیشرفتهایی حاصل شده است.
از جمله برنامه هایی که در سال گذشته برگزار شده است می توان به جشن روز ملی آذربایجان، مراسم 20 ژانویه، مراسم قتلعام خوجالی، مراسم تولد و پاسداشت حیدر علیاف توسط سرکنسولگری در شهر تبریز اشاره کرد.
برای تسهیل رفت و آمد گردشگران و تجار دو کشور چه تمهیداتی در نظر گرفته شده است؟ آیا امکان لغو روادید بین دو کشور وجود دارد؟
تسهیل ورود و خروج شهروندان ایرانی همواره در مرکز توجه قرار دارد و در همین راستا ملاقاتهایی در سطوح عالی و نیز جلسههای کمیسیون بین دو کشور به صورتی متمادی برگزار شده تا ضمن مذاکرات در این موضوع تبادل افکار صورت گیرد.
در صورت به وجود آمدن هرگونه مشکلی در این مورد، در راستای حل آن به ما و سایر نهادهای ذیربط دستورات لازم داده میشود به همین منظور نیز در مناطق گمرکی مرزی ملاقات هایی به صورت متمادی انجام می شود. در این بین افزایش ساعات کاری مناطق مرزی، عبور و مرور آسان شهروندان، اتومبیلهای سواری و اتوبوسها در مرکز توجه قرار دارد. البته در مورد فعالیت 24 ساعته گمرک های آستارا و بیله سوار طی چند روز اخیر توافق های شفاهی صورت گرفته است.
در حال حاضر تلاش هایی برای تسهیل ورود اتباع آذربایجانی به ایران صورت گرفته شده است تا آنها بتوانند همانند مسیر گمرک آستارا و شاهتاختی از مناطق مرزی جلفا و بیلهسوار ایران نیز به وسیله اتومبیل شخصی خود به ایران تردد نمایند که این امر میتواند بر ظرفیت های گردشگری ایران نیز تاثیری مثبت داشته باشد.
همانطور که می دانید اتباع ایرانی میتوانند از هر یک از مسیر های گمرکی جمهوری آذربایجان به وسیله اتومبیل شخصی خود به آذربایجان سفر نمایند و تسهیل صدور روادید نیز مورد اهتمام ویژه ایی قرار دارد.
در حال حاضر با تمهیدات در نظر گرفته شده، تمام مراجعه های انجام شده به سرکنسولگری در راستای اخذ روادید و یا مسائل کنسولی می باشد که این موارد نیز به موقع بررسی و پاسخ داده میشود.
در مورد لغو روادید جمهوری آذربایجان برای اتباع ایرانی باید به این نکته اشاره کنم که این موضوع نیازمند زمان بیشتر و به نتیجه رسیدن برخی مذاکرات فنی میباشد البته به دستور ریاست جمهوری آذربایجان به منظور تسهیل صدور روادید کارهای بسیاری انجام پذیرفته و پیگیری این امور همچنان در دستور کار قرار دارد. لازم به یادآوری است که از ماه سپتامبر سال گذشته اتباع ایرانی میتوانند بدون ویزا به جمهوری خودمختار نخجوان سفر نمایند.
در حال حاضر اتباع ایرانی میتوانند در مرز جمهوری خودمختار نخجوان جمهوری آذریجان، با اخذ روادید به مدت 15 روز به این جمهوری خودمختار سفر کنند.
کاهش قیمت جهانی نفت چه تاثیری بر روند رو به رشد اقتصاد جمهوری آذربایجان داشته است؟
بحران اقتصادی موجود در جهان هم زمان بر روی کشورهای توسعه نیافته، کشورهای توسعه یافته و حتی کشورهای پیشرفته اروپا تاثیرات خود را بر جای گذاشته است. افت قیمت نفت در کشورهای تولید کننده نفت و همینطور جمهوری آذربایجان منجر به کاهش درآمدهای نفتی شده است. از این گذشته جمهوری آذربایجان کشوری در حال جنگ بوده و با وجود آتش بس در وضعیت جنگی به سر میبرد.
لازم به یادآوری است که 20 درصد از اراضی آذربایجان توسط ارمنستان به اشغال درآمده و بیش از یک میلیون شهروند آذربایجانی، آواره و مهاجر می باشند. در شرایطی که آتش بس دائما از جانب ارمنستان نقض می شود. علیرغم تمامی این موارد جمهوری آذربایجان در نتیجه سیاستهای مدبرانه رهبریت کشور در طی 10 سال اخیر و به ویژه در طی 6 ماه گذشته همواره رو به رشد و پیشرفت بوده است. در واقع طی 6 ماه گذشته اقتصاد جمهوری آذربایجان 7/5 درصد رشد داشته است. این در حالی است که بخش غیر نفتی شاهد رشد 2/9 درصدی بوده و صنایع غیر نفتی 14 درصد رشد داشته است. در راستای توسعه بخش غیر نفتی پروژههای مشترک و جذب سرمایه گذاری بسیاری با سایر کشورها از جمله ایران صورت گرفته و اجرایی گردیده است.
مهمترین پروژه های مشترکی که بین ایران و جمهوری آذربایجان در دست پیگیری است شامل چه حوزه های می باشد؟
چنانکه پیشتر هم گفته شد از طرح های بزرگی که به صورت مشترک با ایران به اجرا در آمده است میتوان به ایجاد پارکهای فنآوری و برنامهریزی در جهت انجام سایر پروژه های مشترک نام برد.
در پارکهای صنعتی نیز کارهای مشترکی در دست انجام است که از این دست میتوان به ایجاد کارخانههای مشترک میان صاحبان صنایع دو کشور اشاره نمود. در این بین نیز کارهای مرتبط با ایجاد کریدور شمال جنوب نیز در حال انجام است که، این پروژه نیز از طرح های عظیم مشترک بین دو کشور محسوب میگردد و به طور حتم پس از به اتمام رسیدن، نتیجه مثبت خویش را در عرصه غیر نفتی دو کشور به نمایش خواهد گذاشت.
در آینده برای اتصال راه آهن باکو – تفلیس – قارس به راه آهن نخجوان – جلفا – تبریز نیز برنامه هایی در دست اجرا می باشد که در این میان پروژه راه آهن باکو – تفلیس – قارس در حال اتمام بوده و کارهای اولیه در جهت اتصال این راه آهن به راه آهن نخجوان انجام گرفته است.
در راستای بسط مناسبات و تحکیم همکاریهای فیمابین جمهوری آذربایجان با استانهای همجوار ایران چه کارهایی در دست اقدام قرار دارد؟
ما از تمامی پروژههای مربوط به حوزه های اقتصادی، فرهنگی، علمی، ورزشی و سایر عرصه ها که تاثیر مثبتی بر روابط ایران و آذربایجان می گذارند حمایت کرده و برای تحقق آن میکوشیم.
برنامهها و پیشنهادات مشخصی نیز برای گسترش مناسبات بین دو کشور وجود دارد که از آن جمله می توان به برگزاری روزهای گنجه در شهر تبریز اشاره کرد.
در راستای بسط مناسبات بین دانشگاههای دو کشور، دانشگاههای جدید به این فهرست اضافه شده اند. در ادامه همین روند برگزاری برخی کنفرانسهای مشترک علمی بین دانشگاه های دو کشور مد نظر قرار دارد. در حوزه اقتصادی نیز تلاش می شود تا مناسبات تجاری جدیدی بین صاحبان صنایع دو کشور ایجاد شود.
در حوزه تعاملات بین مسئولان دو کشور استاندار استان آذربایجان شرقی ایران به جمهوری آذربایجان، نخجوان، گنجه و باکو سفر می کند و همینطور رئیس اداره ورزش استان آذربایجان غربی به نخجوان سفر خواهد کرد.
همچنین از طرف ما پیشنهاد شده تا هفته فرهنگ جمهوری آذربایجان در ایران در مرکز یکی از استانهای تحت فعالیت سرکنسولگری جمهوری آذربایجان برگزار شود و امیدواریم این هفته به موازات در تهران نیز برگزار شود. به طور کل، افزایش تلاشها در راستای بسط مناسبات بین ایران و آذربایجان و انجام هرچه مثمر ثمرتر کارها از جمله اهداف و وظایف محوله به کنسولگری جمهوری آذربایجان در تبریز می باشد.
گفتگو از: محمدرضا نظری