یُوسِبْ چاخْواشْویلی از جمله دیپلمات های متبحر گرجستانی است که در طول دوران حضور خود در تهران برای توسعه روابط اقتصادی و سیاسی تهران – تفلیس، گام های قابل توجه ایی برداشته است. وی بین سال های 1973 تا 1976 این فرصت را پیدا کرد تا به عنوان مترجم برای کار در ذوب آهن اصفهان به ایران سفر کند. چاخْواشْویلی همچنین نماینده کارشناسان شوروی در شهرداری آریاشهر (فولاد شهر) آن زمان بود. وی با ادامه تحصیل در رشته جغرافیا از دانشگاه تفلیس مدرک دکتری خود را دریافت کرد و مدتی بعد با توجه به تجربیاتی که داشت از او برای کار در وزارت امور خارجه گرجستان دعوت به عمل آمد و بعد از مدتی بین سال های 1997 تا 2000 به سمت ریاست اداره کشورهای آسیا- آفریقا- استرالیا و اقیانوسیه منصوب شد که بزرگترین بخش وزارت امور خارجه گرجستان محسوب می شد. وی از سال 2000 نیز به مدت پنج سال در سمت مشاور امور بین الملل و سیاست خارجی آقای شواردنادزه رئیس جمهور فقید گرجستان مشغول خدمت بوده است. به منظور بررسی روند مناسبات اقتصادی و سیاسی ایران و گرجستان با یُوسِبْ چاخْواشْویلی گفتگویی انجام داده ایم که در ادامه می خوانید.

گفتگوی اختصاصی آوا دیپلماتیک با “یُوسِبْ چاخْواشْویلی” سفیر گرجستان در ایران

از زمان دستیابی به برجام تا به امروز، روابط اقتصادی میان ایران و گرجستان چه مسیری را طی کرده است؟

پس از دستیابی به برجام که قریب به 2 سال از آن می گذرد، گام های لازم برداشته شد و برنامه های مورد نظر برای ثمربخشی پروژه های پیش رو به صورت عملیاتی درآمد.

در حال حاضر، پروژه غدیر، اصلی­ترین پروژه ای است که در حال انجام می باشد. این پروژه بطور مشترک از سوی دو کشور مورد حمایت مالی قرار دارد و در گرجستان احداث خواهد شد. در واقع، این نیروگاه از سه بخش پالایشگاه، پتروشیمی و واحدهای تولید قیر تشکیل شده و هم اکنون مطالعات امکان سنجی آن شامل مباحث زمین شناسی، توجیهات مالی و موقعیت جغرافیایی در حال انجام است.

اصلی ترین جنبه کار برروی این پروژه، قرابت جغرافیایی آن به میزان کافی به ایران است تا بدین ترتیب، قریب به 5 تن نفت خام (مواد اولیه) با کمترین هزینه ممکن و با استفاده از کشتی ها از خلیج فارس به سواحل دریای سیاه منتقل شود.

با توجه به نیاز گرجستان به قیر، این کالا همواره توسط ایران تامین می شده است. آیا با تکمیل این پروژه، گرجستان دیگر به واردات قیر از ایران نیاز نخواهد داشت؟

درست است. همانطور که می دانید، گرجستان نفت خام ندارد و نیاز به قیر دائماً در کشور به چشم می خورد. امروزه، دولت گرجستان تصمیم گرفته است تا با همکاری ایران، به تولید داخلی این محصول بپردازد.

البته این پروژه تنها به هدف تامین نیازهای داخلی گرجستان ایجاد نشده، بلکه به نیازهای دیگر کشورهای دریای سیاه نیز می پردازد.

حجم سرمایه گذاری تخمینی برای تکمیل و راه اندازی این پروژه چقدر است؟

این امر بستگی به جزییات دقیق پروژه و زمان اجرای آن دارد؛ اما من فکر می کنم حداقل 3 میلیارد دلار نیاز باشد. هر یک از طرفین بر سر تامین 50% مخارج آن توافق کرده اند.

طی یکسال اخیر شاهد تلاش شما برای اجرایی شدن این پروژه بودیم که البته این موضوع قابل تقدیر است. آیا تا کنون زمانبندی اجرایی این پروژه مشخص شده است؟

برپایه برآورد افراد حاضر در پروژه، بخش تولید قیر ظرف یک سال آماده بهره برداری خواهد بود و شروع به کار بقیه آن (پالایشگاه و پتروشیمی) حداقل 2 سال زمان لازم دارد. فکر می کنم کل این پروژه سه سال زمان ببرد.

برای مخاطبان ما جالب است بدانند که صادرات کالاهای ایرانی از طریق کشورهایی نظیر ترکمنستان با تعرفه 15 درصدی همراه است، در حالی که بر اساس توافقنامه میان گرجستان و اتحادیه اروپا، بازرگانان ایرانی می توانند بدون پرداخت تعرفه، محصولات خود را به اروپا صادر کنند. ممکن است در این باره توضیح دهید؟

“وابسته به اتحادیه اروپا” در واقع قرار دادی آینده­دار و نوین با اتحادیه اروپا است که آن را «نسل جدید» قراردادها می نامند، چراکه شامل مولفه تجارت آزاد و جامع با اتحادیه (دی.سی.اف.تی.آ) در لوای بنانهادن تدریجی استانداردها و روشهای با کیفیت، سازوکارهای کارآمدی را با اتحادیه اروپا فراهم می سازد که موجب نزدیکی هرچه بیشتر با اتحادیه می گردد.

دی.سی.اف.تی.آ ادغام تدریجی و اقتصادی گرجستان در بازار داخلی اتحادیه اروپا را ترسیم می کند که به معنای دستیابی به بازاری با 500 میلیون مشتری، آنهم بدون تعرفه و تبصره است.

این توافق به دستیابی تدریجی به استانداردهای اروپایی در بخش امنیت غذایی، ایجاد فضای تجاری شفاف و باثبات، افزایش کشش گرجستان در حوزه سرمایه گذاری، بدست آوردن رویکردهای نوآورانه و فناوری جدید، ترغیب رشد اقتصادی و تسهیل پیشرفت اقتصادی گرجستان خواهد انجامید.

نتیجه حضور اقتصادی در اتحادیه اروپا بیش از هرچیز در مبادلات روبه رشد ما در این اتحادیه (از سال 2014) (4.3% در 2014، 5.6% در 2015 و 13.8% در 2016) قابل رویت است.

ما هم اکنون کالاهای جدیدی را نظیر کیوی و تمشک به بازار اتحادیه اروپا صادر می کنیم. در دسامبر 2016، عسل گرجستان رسماً از سوی بازار اتحادیه اروپا تایید و به نخستین موفقیت ما در صادرات کالایی با منشأ حیوانی و مصرف انسانی بدل شد. ما همپنین منتظر تاییدیه کمیسیون جهت صادرات ماهی هستیم.

هدف دولت گرجستان استفاده حداکثری از فرصتهایی است که دی.سی.اف.تی.آ ایجاد کرده است تا بتواند اقتصاد را تقویت کند، سرمایه گذاری های بیشتری را بسوی خود بکشاند، محیطی بهتر برای کسب و کارهای داخلی و بین المللی فراهم کند و عصر مدرنیته را در اقتصاد گرجستان تحقق بخشد.

انتظار ما آن است که این واقعیتها از سوی جوامع تجاری بین المللی نیز دیده شوند. ما بر آنیم تا فرصتهای همکاری را برمبنای اصول قانونی، رقابت عادلانه و اعتماد و احترام متقابل برای همه شرکایمان ایجاد کنیم.

بطور خلاصه باید بگویم که کالاهای گرجستانی معاف از هرگونه تعرفه و مالیات به اتحادیه اروپا صادر می شوند و در این بخش، شرکتهای بزرگ ایرانی می توانند با تاجران گرجستانی به سرمایه گذاری مشترک بپردازند و کالاهایشان را بدون لزوم به پرداخت مالیات 15 درصدی به کشورهای اروپایی صادر کنند.

کدام شرکتها از طریق سرمایه گذاری مشترک دو کشور تاسیس شده اند؟

غدیر یکی از آنها است که پیشتر راجع به آن صحبت کردیم. دیگر شرکتها در مقیاس کوچک تر فعال بوده و در حوزه های مختلفی نظیر کاشی سازی فعال هستند و البته که کاشی ایرانی از شهرت جهانی برخوردار است.

یکی دیگر از پروژه هایی که به کمک ایران در حال پیگیری می باشد مربوط به تولید سرم هایی است که در کشور گرجستان تولید نمی شود. این پروژه توسط شرکت شستا (شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی) اداره می شود. پروژه های دیگری نیز وجود دارند که در آینده اطلاع رسانی خواهیم کرد.

باید گفت که ظرفیت اقتصادی انبوه و گروهی از مهندسان باتجربه در کشور ایران وجود دارد به همین منظور چرا گرجستان از این فرصت استفاده نکند؟ از این رو است که می خواهیم مسیر دیگری برای ایران ایجاد و از آن استفاده کنیم.

ایران تنها از سمت جنوب به اقیانوسهای جهانی دسترسی دارد و گرجستان برآن است تا گزینه دیگری را در اختیار ایران بگذارد. گزینه مورد نظر ما، امکان استفاده از بنادر باتومی و پوتی در گرجستان برای استفاده شرکتهای مشترک است.

طی سالهای اخیر در زمینه توسعه زیر ساخت حمل و نقل بین ایران و گرجستان چه اقداماتی انجام شده است؟

پیشرفتهای بسیار خوبی در این زمینه صورت گرفته است. کمیسیون مشترک همکاری حمل و نقلی بین المللی در بخشهای جاده، کالا و مسافربری بطور سالانه دو نشست برگزار می کند.

رئیس ایرانی آن، آقای کشاورزیان، ریاست سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای کشور در وزارت راه و شهرسازی) و آقای عطرچیان (مدیرکل دفتر ترانزیت و حمل و نقل بین المللی در وزارت راه و شهرسازی) رئیس بخش حمل و نقل زمینی آن هستند.

این دو مقام ایرانی به تازگی از گرجستان بازگشته اند و در طول جلسات برگزار شده، رضایت خود را ابراز کرده اند. در کنار این دو شخصیت، 4 نماینده از شرکتهای خصوصی ایرانی نیز از بنادر باتومی و پوتی بازدید کردند.

باید به این نکته توجه داشته باشید که افرادی مثل ما که جایگاه دولتی دارند تنها می توانند مشوق تجاری بخش خصوصی باشند.

ممکن است کمی درباره فرایند ساخت و توسعه راه آهن میان ایران و گرجستان توضیح دهید؟

حمل و نقل زمینی تنها یکی از روشهای حمل و نقل است و گزینه دیگر، حمل و نقل ریلی خواهد بود. همانطور که می دانید، راه آهن گرجستان از دوران شوروی سابق فعال بوده است.

دو پروژه در این بین وجود دارد که ما امیدواریم ثمره آنها را ببینیم. در گام اول، جمهوری آذربایجان بخش باقی مانده از فرایند ریل گذاری را تا مرزهای خود با ایران تکمیل می کند و در صورت امتداد دو کیلومتری این عملیات به درون مرزهای ایران، چینش ریل به ایستگاه راه آهن ایران می رسد و اتفاق قابل توجهی را برای تاجران ایرانی رقم می زند.

پروژه دوم امیرآباد است که طی آن، پلی برای ساخت طراحی شده، اما هنوز به 30 میلیون دلار سرمایه گذاری نیاز دارد.

امیرآباد به بندر آلیات که یک بندر جدیدالتأسیس در جنوب باکو است خواهد پیوست. هردو این پروژه ها کمک بزرگی به پیشروی حمل و نقل ریلی خواهند کرد.

البته تکمیل این دو پروژه پایان کار نخواهد بود و با ساخت این بنادر و در نظر گرفتن راه آهن سرتاسری ایران، کالاها را می توان به آسانی از شمال به جنوب (بندر عباس) برد و از آنجا، به کشورهای خاور دور، یعنی ژاپن، چین و کره جنوبی ارسال کرد.

این مسیر برگشت پذیر نیز خواهد بود و کالاها از کشورهای دیگر به بندرعباس آورده می شوند و از طریق راه آهن، به دریای سیاه و در پایان، به بازارهای اتحادیه اروپا عرضه خواهند شد.

در این بخش، شایان ذکر است که قریب به 3 ماه پیش، جلسه ای با حضور مسئولین راه آهن فدرال آلمان، دویچه بان برگزار شد که بزرگترین شرکت راه آهن اروپا است. علاوه بر این، به دلیل موقعیت ویژه جغرافیایی­اش، آلمان را قلب اروپا می دانند که می تواند به آسانی کالاها را از هر سوی اروپا به درون مرزهای خود بیاورد.

در حضور مقامات دویچه بان، ما مسیر جدید به ایران را مورد آزمایش قرار دادیم و کانتینتری را از دوسلدورف آلمان به مرزهای آذربایجان و سپس به ایران ارسال کردیم که ظرف مدت 10 روز این مسیر طی شد.

همانطور که می دانید، سرعت و زمان دو فاکتور مهم در تجارت هستند. ما نمی توانیم به تاجران دیکته کنیم که از کدام مسیر استفاده نمایند، اما اگر خودشان مزایای مسیر جدید را ببینند، یقیناً برای استفاده از آن انگیزه خواهند یافت.

پس از لغو روادید بین دو کشور روند حمل و نقل هوایی با چه تغییراتی همراه بوده است؟

بنا به آمار رسمی، پس از لغو ویزا میان ایران و گرجستان، شمار گردشگران ایرانی که به گرجستان سفر کردند با رشد 600 درصدی مواجه بوده که برابر است با 150-200 هزار گردشگر در سال، البته منتظر افزایش این ارقام نیز هستیم.

علیرغم این رشد چشمگیر، شرکتهای هوایی میان دو کشور توسط 4 شرکت، چارتر می شوند (یک شرکت از گرجستان و سه شرکت دیگر از ایران). به نظر من، این بخش نیز بزودی شاهد راه اندازی خط پرواز مستقیم و دائمی میان دو کشور خواهد بود.

حجم مبادلات تجاری میان دو کشور چقدر است؟

نزدیک به 200 میلیون دلار.

در سالهای گذشته این رقم به 300 میلیون دلار رسیده بود. چه عاملی سبب افت آن شده است؟

بله. در گذشته به 300 میلیون دلار رسیده بود، اما به دلایل مختلفی کاهش یافت. البته ما امیدواریم با تلاش متقابل باز هم شاهد رشد چشمگیر مبادلات دو کشور باشیم.

چه عواملی را در کاهش مبادلات میان دو کشور موثر می دانید؟

ما باید در بخش خصوصی به دنبال این دلایل بگردیم، چراکه دولت ها دخالتی در اقتصاد ندارند و تاجران تصمیماتشان را بر مبنای دلایل مختلفی می گیرند. ما در تصمیمات آنها دخالتی نمی کنیم؛ کار ما تنها تشویق آنها به ادامه تجارت است.

سیمان همیشه یکی از مهم ترین اقلام وارداتی گرجستان از ایران محسوب می شود، وضعیت واردات این کالا در حال حاضر چگونه است؟

گرجستان در حال حاضر رو به پیشرفت است. ما 5 کارخانه تولید سیمان را تاسیس کرده ایم؛ 3 کارخانه در شرق و 2 کارخانه در غرب گرجستان.

برخی از این شرکتها همکاریهایی را با دیگر کشورها نظیر چین شروع کرده اند. در نتیجه، واردات سیمان از ایران با توجه به افزایش تولید سیمان در گرجستان کاهش یافته است.

با توجه به شرایطی که به آن اشاره کردید، آیا صادرات کلینکر از ایران به گرجستان نیز کاهش یافته است؟

این سوال را باید از کارشناسان این حوزه پرسید، اما زمانی که واردات سیمان و کلینکر توجیه پذیر نیست، دیگر کسی آن را وارد نمی کند؛ بویژه اگر واردات آن از ایران به گرجستان به ازای هر تن 90-100 دلار تمام شود.

با توجه به تغییر الگوی صادرات ایران به گرجستان باید دریچه های جدیدی برای گسترش مبادلات اقتصادی دوجانبه باز شود، آیا در کمیسیون اقتصادی مشترک بین دو کشور این موضوع مورد بررسی قرار گرفته است؟

قریب به 2 سال پیش، ما پنجمین جلسه کمسیون مشترک اقتصادی را در ایران برگزار کردیم. من امیدوارم که در آینده نزدیک (یعنی سه ماه دیگر) ششمین کمیسیون مشترک در تفلیس برگزار شود.

از ایران، آقای ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی ریاست کمیسیون را برعهده دارد و از سوی گرجستان، آقای گیورگی کویریکاشویلی پیشتر ریاست جلسه را برعهده داشتند؛ اما در حال حاضر به دلیل تصدی مقام نخست وزیری، شخص دیگری بزودی جایگزین ایشان در کمیسیون خواهد شد.

روابط بانکی میان دو کشور در چه وضعیتی قرار دارد؟

من امیدوارم هیچ مشکلی در بخش بانکی در روابط دوجانبه­مان وجود نداشته باشد. سیاست اتخاذی ما، انتخاب بانکی در ایران و یک بانک در گرجستان به منظور مبادلات مستقیم بانکی با یکدیگر است.

این مرحله نخست همکاری در بخش بانکی میان دو کشور بوده و روابط آتی به شرایط سیاسی و بین المللی پیش رو بستگی دارد.

کدام هیئت عالی رتبه گرجستانی در آینده نزدیک از ایران بازدید خواهد داشت؟

ما امیدواریم شاهد سفر نخست وزیر گرجستان به ایران باشیم، اما هنوز زمان آن مشخص نیست.

روابط پارلمانی دو کشور در چه سطحی قرار دارد؟

ما تاکنون دوبار بصورت رسمی از آقای لاریجانی دعوت کرده ایم به کشور گرجستان سفری داشته باشد و امیدواریم این دیدار بزودی محقق شود. رئیس مجلس گرجستان نیز در گذشته از ایران بازدید کرده بود.

البته اخیراً انتخابات پارلمانی در گرجستان برگزار شده و رئیس جدید مجلس باردیگر از آقای لاریجانی دعوت کرده است به گرجستان سفری داشته باشد. ما همچنین منتظر هستیم آقای بروجردی، ریاست کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ایران از گرجستان بازدید داشته باشد.

در کنار این دیدارهای پارلمانی، ما دیدار شهردار تهران، آقای قالیباف را خواهیم داشت. البته پیشتر، شهردار تفلیس نیز به تهران آمده و با این شهر، پیمان خواهرخواندگی امضا کرده بود.

گفتگو از: محمدرضا نظری

  • facebook
  • googleplus
  • twitter
  • linkedin
  • linkedin
  • linkedin

1 نظر در حال حاضر

  1. لطفأ از این آقا درباره عریان کردن زنان ایرانی در تفلیس سوال کنید.که اگر این درست باشد باید جواب بدهند

نظرات بسته شده اند