در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما شاهد کاهش تنش بین ایالات متحده و کوبا بودیم، این روند به نحوی ادامه پیدا کرد که بعد از ۵۴ سال، پرچم آمریکا در حیاط سفارت این کشور در هاوانا، پایتخت کوبا، به اهتزاز درآمد. مراسم بازگشایی سفارت با حضور جان کری، وزیر امور خارجه ايالات متحده و هیات‌های دیپلماتیک دو کشور برگزار شد. سه کهنه‌سرباز آمریکایی که در سال ۱۹۶۱ پرچم کشورشان در هاوانا را پایین آورده بودند، این بار در مراسم برافراشتن آن شرکت داشتند. دو شخصیتی که در کاهش تنش میان هاوانا و واشنگتن نقش ایفا کردند سناتور پاتریک لیهی و تیم ریزر بودند. سفر آنها به هاوانا و تلاش برای آزادی آلن گراس، یک آمریکایی که به جرم جاسوسی در کوبا زندانی شده بود، و نیز آزادی زندانیان کوبایی، بهانه لازم را برای ایجاد مسیر جدید در روابط دو کشور فرآهم آورد. در واقع تیم ریزر را می توان از جمله افرادی نام برد که در سیاست جدید آمریکا در مقابل کوبا نقش مهمی ایفا کرده است.  تیم ریزر در گفتگوی اختصاصی که با آوا دیپلماتیک داشته است رویکرد دو کشور ایران و کوبا در مواجه با آمریکا را متفاوت ارزیابی می کند ولی معتقد است که می توان با گفتگو بین مقامات دولتی تهران و واشنگتن از ایجاد تنش های گسترده بین دو کشور جلوگیری کرد. وی حتی از امکان سفر به ایران در صورت پذیرا بودن مقامات ایرانی سخن گفته است.

 گفتگوی اختصاصی آوا دیپلماتیک با “تیم ریزر” دستیار سیاست خارجی سناتور پاتریک لیهی

آیا رویکرد کمک های خارجی کنگره آمریکا و سنا، هم مسیر با سیاست های دولت اوباما است؟

رییس جمهور اوباما یک دموکرات است و جمهوریخواهان، در سنای آمریکا و خانه نمایندگان، در اکثریت هستند، بنابرین همانطور که شرایط برای توافق وجود دارد، تفاوت های بزرگی نیز موجود است. البته اینطور صحبت کردن کلی نگری است، اما رییس جمهور اوباما به اولویت بندی مسائل با تمرکز بر علل بی ثباتی و مناقشات تمایل دارد مانند: فقر، بی عدالتی و فساد دارد و این در حالی است که جمهوریخواهان برای امنیت، تقویت قوای ارتش خارج از کشور و نیروهای نظامی اولویت قائل هستند.

البته در کنگره، دموکرات ها و جمهوری خواهان، در نهایت باید قانونی را تصویب کنند که رییس جمهور آن را امضا کند، به همین خاطر این موضوع نیازمند مصالحه و یک خروجی نسبتا متعادل است.

شما نقش تاثیرگذاری در تایید و بازبینی تعدادی از قوانین، مانند تخصیص بودجه پرداخت غرامت به غیرنظامیان عراقی کشته شده در جنگ، داشته اید. این بند از قانون چه هدفی را دنبال می کند؟

سناتور لیهی، مدت زیادی است که نگران کمک به قربانیان جنگ برای بازسازی زندگی آنها است، به خصوص کسانی که دچار ضایعات جسمی جدی و آسیب های روحی و روانی شده اند. من، از طرف سناتور لیهی، برای فراهم کردن بودجه برنامه های همنوع دوستانه به منظور رسیدگی به نیازهای قربانیان جنگ در ویتنام، افغانستان، عراق، و سراسر دنیا، فعالیت کرده ام.

این برنامه ها به بازماندگان، زخمی شدگان، خانواده کسانی که مرده اند، کمک می کند و از کسانی که برای پاکسازی مین ها و بمب های منفجر نشده هزینه می کنند پشتیبانی می نماید. سناتور لیهی اعتقاد دارد، انجام این کار وظیفه ای اخلاقی بر دوش ما است و اینکه این موضوع در زمینه منافع ملی ما قرار دارد.

طی سال های اخیر، به طور حتم در بسیاری از طرح ها، به عنوان تحلیل گر، حضور داشته اید. کدام تجربه، چالش برانگیزترین و مهم ترین مورد بوده است؟ در چه حوزه ای بوده و شامل چه مواردی می شود؟

شغل من، فعالیت در کمیته فرعی تخصیص بودجه وزارت امور خارجه و اقدامات خارجی است که شامل تامین بودجه تصمیمات موثر بر طیف گسترده ای از کشورها، سازمان ها و برنامه ها می شود.

یکی از بزرگترین چالش های روبرو، متعادل سازی بودجه های موجود به طریقی است که پاسخگوی بسیاری از نیازها و منافع آمریکا در سراسر جهان باشد. البته هیچوقت پول کافی وجود ندارد بنابرین باید اولویت گذاری کنیم و از آنچه داریم بهترین استفاده را بکنیم.

تامین برنامه های مربوط به آسیب پذیرترین اقشار و مردم جهان، برای سناتور لیهی از اولویت برخوردار است، لیهی همچنین در حال تامین اعتبار برای برنامه های محیط زیست جهانی نیز می باشد، این در حالی است که نمایندگان جمهوریخواه کنگره با این موضوع مخالف هستند.

فعالیت برای برقراری مجدد روابط دیپلماتیک با کوبا چالش دشواری بود، که خوشبختانه خروجی خوبی داشت. سناتور لیهی همچنین، همواره از حقوق بشر حمایت کرده است که اساس آن “قانون لیهی” است؛ این قانون، کمک آمریکا به اشخاص و یگان های نظامی و پلیسی خارجی که مرتکب نقض فاحش حقوق بشر می شوند را ممنوع می کند. اطمینان از اجرای صحیح این قانون، چالشی است که بسیاری از زمان من را می گیرد.

شما در عرصه دیپلماتیک نیز نقش های مهمی برعهده داشته اید که از آن جمله می توان به روند کاهش تنش بین آمریکا و کوبا اشاره کرد. که این روند توانست شرایط را برای مبادله زندانیان دو کشور فراهم کند. این فرآیند از چه زمانی و چگونه شروع شد؟ نقش اصلی شما در این مذاکرات چه بود؟ آیا افراد دیگری هم قرار بود به شما کمک کنند؟

من و سناتور لیهی برای اولین بار در 1999 به کوبا سفر کردیم، اما فعالیت خود را برای دستیابی به آزادی “آلن گراس” و زندانی های کوبایی، در سال 2012 شروع کردیم. این اتفاق به این دلیل رخ داد که سناتور لیهی مدت زیادی بود که احساس می کرد، سیاست تحریم های ما علیه کوبا، شکست خورده است و اینکه کوبا خطری برای آمریکا محسوب نمی شود و البته ما به رویکردی متفاوت بر اساس ارتباط و نزدیک شدن، نیاز داشتیم.

من و سناتور لیهی گفتگوهای زیادی با مقامات رسمی آمریکا و کوبا داشتیم که نهایتا به مذاکرات مستقیم بین کاخ سفید و دولت کوبا، آزادی زندانی ها، و باز شدن سفارت در دو کشور انجامید.

 اعضای متعددی از کنگره نیز در این مسیر کمک کردند، و “پاپ فرانسیس” نیز نقش مهمی ایفا کرد. در واقع عادی سازی کامل روابط، سال ها طول می کشد، اما دو دولت در حال بحث و گفتگو، پیرامون راه های همکاری در طیف گسترده ای از موضوعات هستند.

در ابتدای مذاکرات با طرف کوبایی، مشاوران کاخ سفید و سایر مقامات آمریکایی تا چه اندازه از شما حمایت کردند؟

مقامات رسمی دولت اوباما از آغاز در پی مشاهده پیشرفت هایی در سیاست ما در قبال کوبا بودند، اما در ابتدا به نظر آماده نبودند تا آنچه برای دستیابی به تغییر و تحول مد نظر سناتور لیهی لازم بود را انجام دهند. این موضوع تا زمانی که متوجه شوند، باید در مورد تبادل زندانی ها مذاکره کنند، رخ نداد.

مهمترین چالشی که در این فرآیند با آن دست به گریبان بودید چه بود؟

فکر می کنم، بزرگترین چالش این بود که برخی از مقامات رسمی دو طرف، آمریکایی و کوبایی، برای مدتی طولانی از یکدیگر چهره ای اهریمنی ساخته بودند و این موضوع، مانع از این می شد که دو طرف درک کنند که منافع بیشتری در خطر است و اینکه مردم دو کشور خواهان روابط بهتری هستند.

آیا طرح انتقال اسپرم یخ زده زندان کوبایی برای بارداری همسرش، نشان دهنده این موضوع است که خانواده “جراردو هرناندز” از آزادی او قطع امید کرده بودند؟

فکر نمی کنم آنها امیدشان را از دست داده بودند، اما آدریانا پرز (همسر جراردو هرناندز)، 43 ساله بود، بنابرین در حال رسیدن به سنی بود که اگر نگوییم فرزند دار شدن وی غیر ممکن می شد، اما بسیار دشوار بود. سناتور لیهی احساس کرد که این موضوع امری انسان دوستانه است، کاری که برای دولت آمریکا هزینه ایی نداشت و این موضوع می توانست منجر به خوش رفتاری کوبایی ها با “آلن گراس” شود.

دیدگاه شما درباره اعمال تحریم های آمریکا علیه کوبا چیست؟ تا چه اندازه این تحریم ها را کارآمد می دانید؟

من و سناتور لیهی برای مدتی طولانی با تحریم علیه کوبا مخالفت کرده ایم، تحریم هایی که در تحقق اهداف خود شکست خورده اند. لیهی در حالیکه با بسیاری از سیاست ها و اقدامات دولت کوبا به شدت مخالف است، اما به تاثیر تحریم اعتقادی ندارد.

به عنوان فردی که در روند کاهش تنش بین کوبا و آمریکا نقش داشته اید چه تفاوت ها و شباهت هایی بین این موضوع و چالش بین ایران و آمریکا وجود دارد؟

کوبا و ایران از یک سو، تاریخ، فرهنگ و روابط بسیار متفاوتی با آمریکا دارند. کوبا و آمریکا تنها 90 مایل (حدود 145 کیلومتر) با یکدیگر فاصله دارند، به همین دلیل، علیرغم مشکلات بین ما و اعمال تحریم ها، در طول این 55 سال تعاملات زیادی از قبیل تجارت مواد غذایی و دارو، تبادلات فرهنگی و آموزشی و سایر موضوعات، بین کوبایی ها و آمریکایی وجود داشته است.

از طرفی دیگر در طول این همه سال موارد مشابه ایی در نگاه به آمریکا، و نوع نگاه آمریکا به آنها، بین کوبا و ایران وجود دارد. هر کدام به چشم تهدید امنیتی به دیگری نگاه کرده اند. در حالیکه این موضوع برای آمریکا و کوبا دیگر وجود ندارد اما موضوعی اصلی در مرکز روابط ایران و آمریکا به شمار می آید.

 در نتیجه، اگرچه ما با مقامات رسمی کوبا پیرامون موضوع حقوق بشر به شدت انتقاد داریم، اما با یکدیگر گفتگوهایی منظم و مفید در طیف گسترده ای از موضوعات داریم. این در حالی است که روابط بین آمریکا و دولت ایران محدود مانده است در واقع اگر گفتگوهای سازنده ای با یکدیگر نداشته باشید، ایجاد پیشرفت مداوم، در مورد مسائل و دغدغه های مشترک غیر ممکن است.

پیشنهاد شما برای کاهش تنش بین ایران و آمریکا چیست؟ آیا امکان اعتماد سازی مجدد بین دو کشور وجود دارد؟

با اینکه دولت های ما به داشتن اختلافاتی عمیق با یکدیگر ادامه خواهند داد به خصوص در زمینه حقوق بشر، تروریسم، موشک های بالستیک  و موضوعات دیگر ولی معتقدم روابط بین آمریکا و ایران می تواند بهبود یابد. من همچنین معتقدم که اکثریت چشمگیری از مردم دو کشور خواهان بهبود این روابط هستند. برنامه جامع اقدام مشترک، دستاوردی منحصر به فرد بود، اما بسیاری از بی اعتمادی ها باقی می ماند. باید فورا به دنبال تکمیل بنای این تجربه باشیم.

 اول اینکه نیاز داریم تا نحوه صحبت کردن درباره یکدیگر را تغییر دهیم به جای صحبت هایی برگرفته از دشمنی و خصومت که هیچ نتیجه ای در بر ندارد، باید درک کنیم که اختلافات ما تنها به روش دیپلماتیک قابل حل هستند. باید ارتباط مستقیم بین دولت هایمان را به منظور پیشگیری از بزرگ شدن مشکلات کوچک، ساماندهی کنیم؛ مانند موضوع ملوانان نیروی دریایی آمریکا که قایق آنها به اشتباه در آب های سرزمینی ایران مسیر خود را گم کرده بود و یا موضوع تبادلات اخیر زندانی بین دو کشور اشاره کرد.

 معتقدم باید در مورد نقشه راهی گفتگو کنیم که بتواند به بازگشایی سفارتخانه بیانجامد و به دنبال فرصت هایی برای همکاری های اقتصادی، بشر دوستانه، و موضوعات امنیت منطقه ای باشیم.

شما به همراه سناتور لیهی برای اعتماد سازی به کوبا سفر کردید آیا این امکان وجود دارد تا به همین منظور سفر مشابهی به ایران داشته باشید؟

مشتاق به انجام این کار هستم، در شرایطی که به همین منظور مقامات رسمی دولت ایران من را بپذیرند.

با توجه به اجرایی شدن برجام، آیا جمهوریخواهان به دنبال ایجاد مشکلاتی جدید در روند اجرای برجام در دولت اوباما هستند؟

این موضوع که برخی جمهوریخواهان با برجام به شدت مخالف هستند، بر کسی پوشیده نیست، از جمله برخی از کاندیداهای ریاست جمهوری تهدید کرده اند در صورت انتخاب شدن، از اجرای برجام سر باز بزنند. اما معتقدم اگر ایران به تعهدات خود در زمینه برجام عمل کند، برگشت پذیری از نظر سیاسی خیلی دشوار باشد.

سناتور لیهی و اکثریت مردم آمریکا، معتقدند که برجام اهمیت زیادی دارد و گام مثبتی برای آمریکا، ایران و جهان است و سناتور لیهی معتقد است که برجام به پیشرفت بیشتر، پیرامون موضوعات مرتبط با دو کشور می انجامد.

گفتگو از: محمدرضا نظری

  • facebook
  • googleplus
  • twitter
  • linkedin
  • linkedin
  • linkedin