سفیر عراق در ایران از عملکرد شرکت های ایرانی در عراق گله دارد و معتقد است آنها به مراتب ضعیف تر از شرکت های ترکیه ایی ظهور داشته اند.“محمد مجید الشیخ” همان مردی است که در دوران پرالتهاب و پرتلاطم عراق در این کشور حضور داشته است و در جریان تمامی رویداد های ریز و درشت آن زمان قرار دارد و چه بسا از آن دوران ناگفته هایی را هم داشته باشد. وی که به گفته خودش با اصرار وزارت خارجه عراق و تمایل طرف ایرانی مسوولیت سفیری عراق در ایران را عهده دار شده است، صاحب دو پسر و دو دختر است و به واسطه سال های طولانی حضور در ایران بر زبان فارسی به خوبی مسلط است.

حاشیه هایی مانند شایعه مشارکت پسر بزرگش در ماجرای صدور روادید غیرقانونی برای زایران تنها گوشه ای از آن است که پیرامون وی و خانواده اش وجود داشته است.

هر چند آقای سفیر در تمام مصاحبه های خودش این موارد را تکذیب کرده است، اما همچنان درباره برخی از مسایل سیاسی و اقتصادی ایران و عراق محتاطانه اظهارنظر می کند و از واژگانی استفاده می کند که کمترین تبعات را برای وی در پی داشته باشد.

متن زیر حاصل هم کلامی با “محمد مجید الشیخ” سفیر عراق در ایران است:

آقای محمد مجیدالشیخ! شما چند سال است که در جایگاه سفیر جمهوری عراق در ایران مشغول فعالیت هستید؟

‏من قبل از اینکه به عنوان سفیر عراق در ایران انتخاب شوم، به عنوان ‏مخالف رژیم صدام، در ایران حضور داشتم. دو نفر از برادرانم نیز توسط ‏رژیم صدام اعدام شدند که البته پس از سقوط این رژیم از موضوع مطلع ‏شدم.

پس از سرنگونی صدام در دولت جدید شرکت کردم و ‏وارد وزارت خارجه عراق شدم و تا به امروز ‏هفت سال است که به عنوان سفیر عراق در ایران فعالیت می کنم.

در حال حاضر شاخص های اقتصادی کشور عراق در چه وضعیتی قرار دارد و اگر بخواهید تحلیلی از وضعیت اقتصادی کنونی عراق داشته باشید، این تحلیل به چه صورت خواهد بود؟

کشور عراق در زمان حکومت صدام و پس از اشغال کویت به مدت ۱۳سال با جهان رابطه نداشت و بنابراین ما پس از سرنگونی رژیم از صفر شروع کردیم تا در زمینه های عمرانی و اقتصادی و دیگر زمینه ها فعالیت های موثری داشته باشیم. ما در شرایطی از صفر شروع کردیم که متاسفانه همزمان مورد هجمه تکفیری ها و تروریست هایی از حزب بعث و طرفداران آنها قرار گرفتیم که در این زمینه تاثیرگذار بود.

به همین دلیل در چند سال گذشته برای مقابله با این گونه حملات تروریستی مسایل امنیتی بیشتر مورد توجه قرار گرفته است و در درجه اول تامین امنیت و پس از استقرار امنیت مناسب در عراق فعالیت های اقتصادی مورد توجه قرار گرفت.

با توجه به دلایلی که گفته شد، ما به مسایل امنیتی بیشتر اهمیت دادیم و شاهد بودیم که صادرات عراق در حد صفر باقی ماند و بیشتر کالاها را وارد می کردیم و تنها صادراتی که عراق داشت همان نفت بود که ستون فقرات اقتصاد عراق را تشکیل می دهد. البته در حال حاضر به تدریج با برطرف شدن دغدغه های امنیتی به سمت ثبات سیاسی و اقتصادی و رویکرد های صادارت کالاپیش می رویم.

اشاره کردید که در یک سال گذشته پس از اینکه دغدغه امنیتی کشور برطرف شد به سمت مسایل اقتصادی و بازسازی حرکت کردید، در حال حاضر مهم ترین نیاز اقتصادی کشور عراق در چه مواردی است؟

ما از صفر شروع کردیم و عراق تخریب شده ای را به دست گرفتیم و بنابراین در تمام زمینه ها نیاز داریم که خدمات و بازسازی آغاز شود. به ویژه در مسایل عمرانی و مسایل اقتصادی گوناگون. در مسایل بازسازی کارخانه های اساسی و مهم، در مسایل نفت و چاه های نفتی و بسیاری از زمینه ها باید فعالیت های مهم و تاثیرگذار آغاز شود.

به طور طبیعی هر برنامه اقتصادی که بخواهد اجرا شود، قبل از آن نیاز به برنامه ریزی است، مهم ترین برنامه ریزی که شما در این زمینه انجام داده اید، در چه حوزه ای است و آیا برای این کار بودجه ای را اختصاص داده اید؟

در برخی زمینه های اساسی کار را آغاز کرده ایم، در زمینه بازسازی عراق در درجه اول نیاز اساسی به انرژی برق بود که در حال حاضر از ایران بیش از ۸۰۰مگاوات برق وارد می کنیم.

در مرحله بعد در زمینه بازسازی مسکن، مدارس، جاده ها و راه های عراق که این در درجه دوم قرار دارد و ما شاهد فعالیت قابل توجه شرکت های عمرانی در بازسازی زیرساخت های عراق در مساله مدارس، مسکن و بیمارستان ها هستیم، به ویژه در مناطق عتبات عالیات فعالیت های گسترده ای در حال انجام است و امیدواریم در دو تا سه سال آینده شاهد اثرات این فعالیت ها باشیم.

شنیده ها حاکی از این است که قرار است شهر جدیدی هم به نام «کربلای جدید» ساخته شود. ساخت این شهر در چه مرحله ای است؟

در زمینه ساخت و بازسازی مناطق گوناگون کشور عراق، نقطه شروع ما عتبات عالیات بود، در کربلا، نجف، کاظمین و سامرا کار بازسازی از مدت ها پیش آغاز شده است و درحال حاضر هم ادامه دارد و این روزها زایران به خوبی اثرات این بازسازی ها را مشاهده می کنند. این اماکن در زمان رژیم صدام تقریبا به طور کامل تخریب شده بودند و رژیم صدام هیچ اهمیتی به بازسازی آنها نمی داد، اما این روزها ماجرا متفاوت است.

درباره شهر جدید کربلاپاسخ ندادید! این شهر کربلای جدید که قرار است ساخته شود به چه صورت است. آیا استان کربلاگسترش پیدا می کند یا در بحث ساخت وساز حرم ها تغییراتی صورت می گیرد؟

کار بازسازی عراق از حرم امام حسین و حرم حضرت ابوالفضل آغاز شد، در مرحله بعد تعدادی از املاک اطراف حرم خریداری و به محوطه حرم اضافه شد و سپس منطقه بین الحرمین مورد بازسازی قرار گرفت و طرح جدیدی برای ساخت آنجا تصویب شد.

نقطه شروع کار ما حرم بود و سپس به بخش های دیگر رفتیم، در درجه اول مدنظرمان این است که اماکن استراحتی زایران ابتدا فراهم شود، چراکه در حال حاضر اماکن اقامتی و هتل هایی که برای زایران وجود دارد، پاسخگوی تعداد جمعیت نیست.

برای مثال در روز اربعین ما شاهد ۱۳میلیون زایر در کربلا بودیم یا در کاظمین ما شاهد حدود هفت میلیون زایر فقط در روز شهادت امام کاظم (ع) هستیم. به همین دلیل در درجه اول قصد داریم که هتل ها ساخته شود و اماکن استراحتی زایران ساخته شود، بعد به سراغ مسایل دیگر می رویم.

این مسایلی که اشاره کردید، بسیار خوب است، اما آقای سفیر! اظهارات شما با آن چیزی که زایران عتبات پس از برگشت به ایران برای ما تعریف می کنند، متفاوت است! در حال حاضر بیشتر برنامه ها و ارایه خدمات به زایران در شهرهای کربلا و نجف متمرکز شده است، چرا در شهرهایی مانند سامرا و کاظمین خدماتی که لازم است ارایه نمی شود، آیا به دلیل حضور نیروهای خارجی یا اهل تسنن در این شهر است؟

ماجرای شهر “سامرا” با دیگر شهرها متفاوت است و حالت خاصی دارد به دلیل مشکلی که در انفجار حرم حرمین عسگری (ع) صورت گرفت و تروریست ها تلاش داشتند که یک مشکل مذهبی و طایفه ای بین شیعیان ایجاد کنند، ما باید برای بازسازی این شهر از صفر شروع می کردیم.

“سامرا” شهر کوچکی نسبت به دیگر شهرهای عراق است و ساکنان “سامرا” از برادران اهل “سنت” هستند و بنابراین یک حالت ویژه ای برای سامرا وجود دارد و به دلیل همین ما نیاز به زمان داریم. در حال حاضر طرح هایی آماده است که آغاز آن از حرم های ائمه در این شهر بوده است و در چند ماه آینده ان شاءالله طرح بازسازی حرم تکمیل می شود و در نهایت هم با آرام تر شدن وضعیت این شهر و بهبود روابط با برادران سنی کار بازسازی شهر و ساختن اماکن اقامتی و رفاهی را آغاز می کنیم.

یعنی می توان از این بخش نتیجه گرفت که در حال حاضر به دلیل شرایط امنیتی خاص سامرا وارد بحث بازسازی نشده اید. این پرسش بسیاری از زایرانی است که به آنجا می روند و پس از بازگشت می گویند که شهر نجف بسیار پیشرفته تر، جدیدتر و در حال ساخت است و کربلا هم به این سمت پیش می رود، همان طور که شما هم به آن اشاره داشتید اما مثلا شهرهایی مثل سامرا مشکلات زیادی دارند و حرم های این شهر هم هنوز بسیار ویران است؟

ویژگی شهر سامرا به گونه ای است که وضعیت خاصی دارد و ساکنان آن از قشر خاصی هستند به دلیل همین مورد توجه تروریست ها قرار گرفته است و دایم در تلاش هستند که در این شهر مشکل ایجاد کنند. البته دولت طرح ویژه ای برای بازسازی و توسعه سامرا در دست اجرا دارد که طرح بسیار بزرگی است و به زودی اجرایی می شود.

آقای الشیخ! چشم اندازی که برای بازسازی عتبات کربلاو به ویژه سامرا برای کشور عراق تنظیم شده است چند سال است و چه زمانی می توان گفت که در این مدت کربلابه یک نقطه مطلوبی می رسد و سامرا بازسازی می شود؟

درباره کربلا در دو الی سه سال آینده شاهد توسعه و پیشرفت قابل توجه و چشمگیری خواهیم بود. البته این روزها هم شاهد این پیشرفت ها و توسعه هستیم.

زمانی که طرح های بازسازی در عراق آغاز شد، در سطح عتبات و حرم ها در بین الحرمین و هم در سطح هتل ها و اماکن زیارتی زایران ما شاهد چنین پیشرفتی نبودیم که در حال حاضر هستیم و در دو سال آینده شاهد پیشرفت چشمگیری خواهیم بود. درباره سامرا هم ما در چند ماه آینده ساخت گنبد حرم و ساختمان اصلی حرم را به پایان خواهیم رساند و صحن حرم و دیگر نهادها و ساختمان ها نیاز به زمان دیگری تقریبا بین ۱/۵تا دو سال دارد که کل کار تکمیل شود. پس از آن هم بین چهار الی پنج سال برای خود شهر سامرا نیاز داریم که آنجا هم بازسازی شود.

در خبرها آمده بود که قرار است فرودگاهی هم در استان کربلا راه اندازی شود؟

بله، طبق طرح هایی که دولت تصویب کرده است، قرار بود که فرودگاه بین المللی عظیمی در بین کربلا و نجف ساخته شود که بزرگ تر از فرودگاه نجف و در حد فرودگاه بغداد خواهد بود. ما به این دلیل این طرح ها را انجام می دهیم که معتقدیم هر روز بر تعداد زایران افزوده می شود و نه تنها از ایران بلکه از کل کشورهای اسلامی و در طول ایام سال برای زیارت به کشور عراق می آیند.

به بحث فرودگاه اشاره داشتید، این روزها زایرانی که از کشورهای گوناگون به ویژه ایران از طریق هوایی عازم فرودگاه نجف می شوند، یک دغدغه اساسی دارند. زمانی که زایران وارد فرودگاه نجف می شوند از زایر حق ورود دریافت می شود، زمانی که خارج هم می شود هم همین مبلغ به عنوان حق خروج توسط ماموران فرودگاه دریافت می شود، آیا این کار ماموران عراقی خارج از عرف دیپلماسی و قوانین سازمان جهانی هواپیمایی نیست؟!

من در جریان این موضوع نیستم.

یعنی شما تا به حال واژه «پول زور» را در بین دیالوگ های ایرانی ها و مردم عراق نشنیده اید؟!

بله! این پول از زایران ایرانی در زمان وارد شدن از مسیر هوایی دریافت می شود که من به شخصه این موضوع را پیگیری کردم و متوجه شدم که این مبالغ طبق مصوبه شورای استان نجف از زایران گرفته می شود و من به آنها تذکر دادم که این عمل غیرقانونی است.

مدتی پیش استاندار کربلا به این موضوع واکنش نشان داد و این موضوع را غیرقانونی اعلام کرد، اما همچنان این مبالغ از زایران دریافت می شود! چرا از دریافت این مبالغ غیرقانونی جلوگیری نمی کنید؟

دریافت هرگونه مبلغی باید طبق قانون و از طریق وزارت دارایی عراق انجام شود و با موافقت نخست وزیر و دولت باید باشد، ما بارها این موضوع و غیرقانونی بودن آن را گوشزد کرده ایم. حتی زمانی که من به شخصه به ایران بازگشتم برای وزارت امورخارجه و امور دارایی و وزارت کشور نوشتم و در حال پیگیری هستم چون این کار غیرقانونی است.

امیدواریم که با پیگیری های شما و مسوولان ایرانی این موضوع به طور کامل برطرف شود و زایری که هزینه می کند و می خواهد از راه هوایی برود به هر حال دوست ندارد زمانی که وارد عراق می شود مبلغ اضافه ای را به عناوین گوناگون پرداخت کند.

متاسفانه در کشور عراق با توجه به شرایط جدید کارهایی صورت می گیرد که برخلاف قانون است و با استناد به آزادی این کار صورت می گیرد که ما نیاز به زمان داریم که با چنین مشکلاتی و با چنین مخالفت هایی مقابله کنیم و بتوانیم جلو این کار را بگیریم. من باز هم خواهم نوشت و پیگیری خواهم کرد.

شما در بین صحبت های خود اشاره کردید که پس از اینکه مشکل امنیتی عراق بر طرف شد، به سمت بازسازی و مسایل اقتصادی می روید. برای سیستمی که برای بازسازی های اقتصادی برنامه ریزی می کند، بهترین گزینه این است که از مشارکت کشور های دیگر و ظرفیت های موجود استفاده کند. در کشور عراق برای اینکه از مشارکت های کشورهای گوناگون به ویژه مشارکت ایرانی ها استفاده کنید چه تدابیری را اندیشیده اید؟

عراق امروز کشور بازی محسوب می شود و کشورهای زیادی از نقاط گوناگون جهان وارد عراق می شوند و صحنه فعلی عراق صحنه رقابت بسیار شدید بین این شرکت هاست که هیچ مشکلی برای ورود شرکت ها هم در عین حال وجود ندارد. من به بازرگانان و اتاق بازرگانی ایران هم این مساله را گفتم که شما باید وارد عراق شوید و در آن رقابت شرکت کنید و کالاهای خود را عرضه کنید و قابل رقابت باشد و خدمات خوبی باشد که بتواند رقابت کند و در این فضای رقابتی بتوانند جایگاهی برای خودشان پیدا کنند.

البته من گله ای از شرکت های ایرانی دارم، ما شاهد هستیم شرکت های ترکیه که از شمال عراق که در کردستان است تا نقاط جنوب عراق در بصره حضور بسیار فعال و خوبی دارند، اما متاسفانه شاهد چنین حضوری از طرف شرکت های ایرانی نیستیم. من معتقدم شرکت های ایرانی بسیار برتر هستند و باید بیشتر از شرکت های ترکیه ای وارد عراق شوند و رقابت داشته باشند. ما همواره به مشارکت ایرانی ها لبخند می زنیم و از این مشارکت استقبال می کنیم.

انتقاد و گله ای که شما در مورد مشارکت ایرانی ها بیان کردید قبلا هم استاندار کربلا بیان کرده بود. شما گله می کنید که چرا ایرانی ها مشارکت نمی کنند اما از آن طرف مشاهده می شود که میزان مشارکت از طرف قطر و ترکیه بیشتر است و استقبال از سرمایه گذاران قطری و ترکیه ای بیشتر است؛ یعنی اینکه آغوش عراق برای سرمایه گذاران قطری باز است، اما درباره مشارکت ایرانی ها به این شکل نیست آیا این موضوع را قبول دارید؟

من به شخصه متن قانون جدید سرمایه گذاری در عراق را به دوستان ایرانی خودمان تحویل دادم و از آنها خواستم که این قانون مطالعه شود و از آن استفاده کنند.

من معتقدم با اینکه ما بیشترین مرز مشترک طولانی دو کشور بین عراق و یکی از کشورهای همسایه که هزار و ۳۳۶کیلومتر را با ایران داریم، اما باید شاهد حضور پررنگ تر بازرگانان ایرانی باشیم، نه فقط مبادلات بازرگانی. در بسیاری از زمینه ها هم باید شاهد تبادلات تجاری و اقتصادی باشیم که متاسفانه اینطور می توانید این پرسش را از دوستان ایرانی و اتاق بازرگانی و دست اندرکاران مسایل اقتصادی ایران پرسید.

البته به نظرم شما درباره ایرانی ها و عملکردشان در عراق کمی بی انصافی می کنید، ایرانی ها با بازسازی عتبات، حسن نیت خودشان را نشان داده اند و در حال حاضر حتی ضریح ائمه اطهار در ایران ساخته و به عراق فرستاده می شود، به نظر می رسد در حال حاضر نوبت کشور عراق است که این حسن نیت را نشان دهد، اما آن چیزی که این روز ها می بینیم دور از واقعیت است. به نظر می رسد آغوش عراقی ها برای مشارکت ایرانی ها بسته است؟!

نه! این موضوع در حدی نیست که شما اشاره می کنید. واقعیت این است که در عراق در همه زمینه های اقتصادی همواره مناقصات مطرح می شود که در این مناقصات جا برای همه است و درها برای همه باز است و هر شرکتی که بخواهد می تواند با شرکت در مناقصه ها مشارکت داشته باشد. من این موضوع را قبول ندارم که عراق از ایرانی ها استقبال نمی کند.

پس چرا در حال حاضر طرف عراقی از شرکت های قطر، ترکیه و چین بیشتر استقبال می کند و این روزها بسیاری از طرح های عمرانی و بازسازی عراق در دست شرکت های قطری و چینی قرار گرفته است. آیا غیر از این است که آغوش عراق برای مشارکت ایرانی ها باز نیست؟!

من پاسخ این پرسش را با یک مثال بیان می کنم، به طور قطع خیلی از خودروهای خارجی از خودرو های ساخت ایران بهتر است و در این زمینه رقابت شدیدی وجود دارد، اما در عین حال سال گذشته شاهد بودیم که ۱۳هزار خودرو از ایران به عراق صادر شد. به نظر شما این تعداد خودرو از چه طریقی و توسط چه کسانی وارد می شود؟

پس ایرانی ها در مباحث اقتصادی عراق مشارکت دارند، به آن حد هم نیست که شما مدعی می شوید؟

این موضوع و صادرشدن خودرو های ایران به عراق به این دلیل است که نماینده تام الاختیار ایران خودرو و دیگر کشورها در عراق یک شخص عراقی الاصل است که آن همت بسیار بلندی دارد و برای همین توانسته است که این مقدار دستاورد داشته باشد و این تعداد خودرو ایرانی به عراق وارد کند. بنابراین من معتقد هستم بازرگانان ایرانی باید همت بلند تری داشته باشند.

فرصت ها برای حضور ایرانی ها فراهم است، من به مثال دیگری اشاره می کنم. بیمارستانی قرار بود در نجف ساخته شود به نام بیمارستان امام علی(ع) که تا به امروز چهار سال از کلنگ زنی آن می گذرد، اما هنوز تکمیل نشده است. این بیمارستان هم در اختیار یکی از شرکت های ایرانی و موسسات خیریه ایران است.

به هر حال اگر یک سرمایه گذار ایرانی بخواهد در بازسازی عراق مشارکت داشته باشد، باید از چه راهی وارد شود و دولت عراق چه تسهیلاتی را برای این شخص در نظر می گیرد؟

به مطلب بسیار مهم اشاره کردید. در این زمینه مناقصاتی برگزار می شود و مهم ترین بحث این است که شرکت های بازرگانی و بازرگانان ایرانی در عراق و در این مناقصه ها به هر شکل ممکن حضور داشته باشند.

یعنی حضورشان به چه صورتی باشد؟

این روزها وابسته بازرگانی در سفارت ایران در عراق حضور دارد که این وابسته بازرگانی می تواند روابط تنگاتنگی با اتاق بازرگانی ایران داشته باشد و از طریق این همکاری بتوانند به این مهم دست پیدا کنند، به هر حال این وابسته می تواند از هرگونه طرحی که در مسایل اقتصادی عراق اتفاق می افتد اطلاع پیدا کند و به سرعت اقدامات لازم را برای هماهنگی با اتاق بازرگانی ایران انجام دهد.

آقای الشیخ! شما در جایگاه سفیر کشور عراق در ایران چشم انداز آینده اقتصادی عراق را چگونه ارزیابی می کنید؟

وضع اقتصادی عراق در حال بهبودی مستمری است. بودجه سال جاری عراق تقریبا ۸۲میلیارد دلار تنظیم شده است و در سال آینده بالغ بر ۱۱۱میلیارد دلار خواهد بود بنابراین ما شاهد هستیم که این مسایل روز به روز بهترمی شود. زیرساخت های عراق در حال بازسازی هستند و شرکت های زیادی در حال رقابت برای بازسازی زیرساخت های عراق، اما همچنان فرصت زیاد است که شرکت ها و بازرگانان ایرانی بتوانند در این زمینه نقش خوبی ایفا کنند.

آقای سفیر! یکی از مشکلات قدیمی در حوزه مسایل عراق و ایران، ماجرای ریزگردهایی است که از بیابان های عراق وارد ایران می شود و بخش های گسترده ای از ایران را دربرمی گیرد. این ریزگردها هوا را به شدت آلوده کرده و سلامت شهروندان ایرانی را به مخاطره انداخته است. بارها درباره ضرورت اقدام فوری و اثرگذار صحبت شده است، اما نتیجه ای نمی بینیم. دولت عراق دراین باره چه برنامه ای دارد؟

این موضوع در حال حاضر به عنوان یکی از دغدغه های دولت عراق هم مطرح است و به دنبال این هستیم تا با برنامه ریزی های لازم این مشکل را برطرف کنیم.

از کمک یک میلیاردی ایران برای مقابله با پدیده ریزگردها چه خبر؟ این مبلغ چگونه استفاده شد؟

من از اختصاص کمک یک میلیاردی ایران برای حل این مشکل اطلاعی ندارم. اما حل و فصل این مشکل را با کمک سازمان ملل متحد امکان پذیر می دانم. باید یک کمیسیون مشترک با نظارت سازمان ملل برای حل این مشکل تشکیل شود. به نظر من ماجرای ریزگردها هم از طرف مسوولان سازمان محیط زیست ایران و هم از سوی دولت عراق دچار تبلیغات زدگی شده است و باید دوباره در دستور کار دو کشور قرار گیرد.

  • facebook
  • googleplus
  • twitter
  • linkedin
  • linkedin
  • linkedin