شهر نخجوان كه قدمت آن به بیش از 3500 سال بازمی‌گردد در سده‌های میانه به عنوان یكی از مراكز عمده علمی، فرهنگی، تجاری و صنعتی شهرت یافته بود. منطقه نخجوان در طول تاریخ در تركیب دولت های ماننا، میدیا، آتروپاتن، ساسانی، قره‌قویونلو، آغ‌قویون‌لو، صفوی و سایر دولت ها بخشی از اراضی آذربایجان بوده است كه آذربایجانی‌ها در آن سكنی داشته‌اند.
شهر نخجوان در قرن دوازدهم پایتخت ائلدنیزها – اتابكان آذربایجان بوده است و در طی قرون دهم تا سیزدهم اوج توسعه خویش را تجربه نموده است. از آنجا كه تاریخ نخجوان در چندین هزار سال پیش ریشه دارد تفسیر نام این منطقه در برخی منابع تاریخی به صورتی متفاوت نشان داده شده است و این نام به صورت های “نوح چیخان” جایی كه كشتی نوح پس از طوفان نوح به زمین نشسته است، “نقش جهان”، “زینت عالم”، “ناكچوآنا “، “سرزمین آبهای معدنی” و منسوب به طایفه‌ای به نام “خانچ” تفسیر گردیده است.
شهر نخجوان كه در طی قرون شانزده تا هفده به میدان نبرد صفویان و عثمانی تبدیل شده بود. پس از سال 1828 در نتیجه كوچ اجباری ارامنه توسط روسیه تزاری به اراضی آذربایجان آسیب‌های بسیاری را تجربه نمود و از اوایل قرن بیستم به هدف دائمی برای هجوم ارامنه تبدیل گشت.آذربایجانی‌ها در طی این دوران بارها با نسل كشی و كشتار مواجه گردیده‌اند.
در طی سالهای 1918 لغایت 1921 اهالی نخجوان علیرغم تلفات بسیار بواسطه مبارزه با هجوم قوای مسلح ارمنی و از راه های دیپلماتیك مانع از اشغال اراضی نخجوان توسط قوای ارمنی گردیده اند ولی در نتیجه اعطای بخش “زنگه‌زور” نخجوان به ارمنستان از جانب اتحاد جماهیر شوروی، این قسمت از پیكره اصلی آذربایجان جدا گردیده است.
نخجوان تحت الحمایه آذربایجان بواسطه قرارداد ماه مارس 1921 موسوم به قرارداد مسكو كه بین روسیه و تركیه به امضا رسید و نیز قرارداد بین المللی موسوم به قرارداد قارس كه به ماه اكتبر 1921 بین آذربایجان، روسیه، گرجستان، ارمنستان و تركیه امضا گردید تثبیت شد و مرزهای دقیق نخجوان مشخص گردید.
در تاریخ 9 فوریه 1924 تاسیس كشور خود مختار نخوان تحت وابستگی جمهوری سوسیالیستی آذربایجان شوروی مورد تصویب قرار گرفت. لیكن امپراطوری شوروی با تداوم سیاست‌های خود بر علیه ملت آذربایجان مرزهای مشخص شده در قرارداد قارس را مورد تعرض قرار داد و 13 روستا و برخی از مناطق مرزی نخجوان به ارمنستان واگذار کرد.
سیم‌خاردارهای مستقر در مرز توسط امپراطوری شوروی برای اولین بار در ماه دسامبر 1989 توسط مردم نخجوان تخریب گردید. ماه ژانویه 1990 نیروهای ارتش شوروی به اتفاق گروه های مسلح ارمنی اقدام به اشغال روستای كركی جمهوری خودمختار نخجوان نمودند.
بازگشت دولتمرد نامدار حیدر علی‌اف به نخجوان و انتخاب وی به سمت ریاست مجلس اعلای جمهوری خودمختار نخجوان به تاریخ 3 سپتامبر 1991 این دیار را از خطرات در كمین رهانید و نخجوان توانست تا در طی سالهای 1990-1994 در برابر حملات ارمنستان كه آن را از سه طرف به محاصره درآورده بود بایستد.
بنیان روابط بین جمهوری خودمختار نخجوان با جمهوری اسلامی ایران در طی پروتكل “همكاری‌های همه‌جانبه فی‌مابین جمهوری خودمختار نخجوان، جمهوری آذربایجان و جمهوری اسلامی ایران” در تاریخ 24 آگوست 1992 در جریان سفر ریاست مجلس اعلای جمهوری خودمختار نخجوان حیدر علی‌اف به ایران به دعوت مقامات ارشد جمهوری اسلامی ایران پایه‌گذاری گردید.
منطقه مرزی شاهتاختی – پلدشت به سال 1992 دایر شد، سفرهای متقابل بسیاری در طی سالهای 1991-1993 صورت پذیرفت و تحت تاثیر تدابیری از جانب هر دو طرف در طی 21 سال اخیر، توسعه روابط از ماهیتی پایدار برخوردار گردیده است.
همكاری‌های نتیجه بخش بین جمهوری خودمختار نخجوان آذربایجان با استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و اردبیل تاثیری بسزایی در مناسبات میان دو كشور ایفا کرده است.
در راستای گسترش مناسبات فی مابین نیز اقداماتی صورت گرفته تا زمینه همكاری‌های همه‌جانبه در عرصه‌های انرژی، حمل و نقل و ارتباطات، كشاورزی، تحصیل، بهداشت، فرهنگ، گردشگری و ورزش فراهم کند، البته با سفرهای متقابل هیئت‌های نمایندگی مرتبط با این عرصه‌ها، همكاری‌ها هر چه بیشتر توسعه خواهند یافت.
در حال حاضر جمهوری خودمختار نخجوان آذربایجان با 431 هزار وششصد نفر جمعیت به سرعت در حال توسعه می باشد و هر روز سیمایی بس زیباتر به خود می‌گیرد.
در طی 10 سال اخیر اقتصاد جمهوری خودمختار به صورت واقعی از رشد 5/12 درصدی برخوردار بوده و بودجه دولتی مختص آن 7/11 درصد افزایش داشته است. حجم سرمایه‌گذاری در اقتصاد برابر 3 میلیارد و 704 میلیون منات بوده و بخش‌های صنایع با 5/45 درصد، كشاورزی 5/4 درصد، ساخت و ساز 2/14 درصد ، حمل و نقل 3/3 درصد ، اطلاعات و ارتباطات 7/9 درصد ، گردش تجارت خارجی 2/12 درصد با افزایش مواجه بوده است. جمهوری خودمختار نخجوان آذربایجان اكنون مجهز به زیرساخت‌هایی از قبیل دانشگاه‌ها، بیمارستان‌ها، باشگاه‌های ورزشی، موسسات حمل و نقل، اتوبان‌ها، راه آهن و فرودگاه بین‌المللی می باشد و در عرصه‌هایی چون تولید محصولات غذایی، تولید اتومبیل، ساخت تجهیزات عمرانی، تولید برق، تولید محصولات كشاورزی و غیره دستاوردی بزرگی به دست آورده است. آبهای معدنی سیراب و باداملی نیز از محصولات مشهور نخجوان است كه از صادرات جهانی برخوردار می‌باشند.
جمهوری خودمختار نخجوان دولتی خودمختار در تركیب جمهوری آذربایجان به شمار می‌آید. عالی‌ترین مقام جمهوری خودمختار نخجوان ریاست مجلس اعلای نخجوان و نهاد قانونگذاری این جمهوری مجلس اعلای نخجوان با تركیبی از 45 نماینده می‌باشد. قوه مجریه جمهوری خودمختار نیز هیئت وزیران این جمهوری است.
از مناطق تاریخی و گردشگری نخجوان می‌توان به مقبره مومنه خاتون كه به سبك معماری عجمی نخجوانی ساخته شده، مقبره یوسف بن كسیر، سنگ مزارهای مقبره قره‌باغلار، غار اصحاب كهف مورد اشاره در قران كریم، دریاچه باتابات، قلعه الینجه كه مدت 14 سال در برابر محاصره امیر تیمور مقاومت نموده، غار نمك كه در زیر كوه واقع گردیده و مركز تراپی و نیز مقبره گلستان در نخجوان اشاره نمود.
در میان آثاری كه سبك ساخت آن بواسطه آقای “عجمی نخجوانی” پایه‌گذاری گردیده است می توان به برخی گنبدها در شهرهای ارومیه، مراغه، سلماس، مشكین‌شهر و غیره نیز اشاره نمود.
شهر نخجوان به عنوان شهری كه احترام والایی به دین مبین اسلام و ارزشهای اسلامی قائل است از جانب سازمان همكاری‌های اسلامی در سال 2018 پایتخت جهان اسلام تعیین شد.
بواسطه كمك‌ها و حمایت سركنسولگری آذربایجان در تبریز این فرصت فرآهم شد تا به این دیار تاریخی سفری داشته باشیم و با توجه به اهتمامی كه از جانب رهبری نخجوان صورت پذیرفت باعث شد تا اوقات مفرحی را در آنجا سپری کنیم. در زمان سفر به نخجوان این فرصت مهیا شد تا ضمن حضور در اداره وزارت خارجه جمهوری خودمختار نخجوان با ریاست این اداره گفتگویی داشته باشیم که در ادامه متن مصاحبه را تقدیم خوانندگان محترم می‌نماییم.
گفتگوی اختصاصی آوا دیپلماتیک با جناب آقای “عسگر اسماعیل اف”
رئیس اداره وزارت امور خارجه جمهوری آذربایجان در جمهوری خودمختار نخجوان
با توجه به اینکه در جمهوری خودمختار نخجوان وزارتخانه های امورخارجه و دفاع وجود ندارد و شما عالی ترین مقام دستگاه دیپلماسی این جمهوری محسوب می شوید. رده سازمانی شما در سیستم جمهوری آذربایجان چگونه تعریف می شود
در ابتدا خدمت شما عرض سلام نموده و حضور شما در نخجوان را خوش آمد عرض می‌نمایم. من رئیس اداره وزارت امور خارجه جمهوری آذربایجان در نخجوان هستم و درجه رسمی من فرستاده فوق‌العاده و تام‌الاختیار با رتبه اول می‌باشد.
اصلی‌ترین وظیفه و كاركرد این اداره حمایت و تحقق سیاست یکپارچه جمهوری آذربایجان در جمهوری خودمختار نخجوان می‌باشد. البته پیش از جواب دادن به سوالات شما می‌خواستم به یك مسئله اشاره نمایم. چند روز گذشته ما در جمهوری خودمختار نخجوان با مشاركت نمایندگان طبقات اجتماعی، اعضای اداره وزارت امورخارجه و اعضای سرکنسوگری جمهوری اسلامی ایران در نخجوان مراسم یاد بود نسل كشی “خوجالی” را برگزار کردیم. این نسل كشی زخمی است بر دل ملت ما که همیشه از آن خون می چکد و از آنجایی هم که شما از نمایندگان یک مجموعه رسانه ای بین المللی می‌باشید بیان اطلاعاتی مختصر در این پیرامون نیز مطلوب است.
ممکن است برای خوانندگان توضیح دهید در خوجالی چه حادثه ایی روی داده است؟
مسئله خوجالی بخشی از مناقشه ارمنستان – آذربایجان بر سر قره‌باغ كوهستانی به شمار می‌آید. ارتش ارمنستان با حمایت تیپ زرهی 366 ارتش روسیه كه در شهر خانكندی استقرار داشته در شب 25 و 26 فوریه 1992 وارد شهر خوجالی شد و با کمک تجهیزات سنگین نظامی اهالی این شهر اعم از زنان و کودکان را تار و مار کرد.
رئیس جمهور فعلی ارمنستان “سرژ سرکیسیان” در مصاحبه ایی با یک خبرنگار انگلیسی به نام “تام دوال” اظهار داشت که “در ابتدا آذربایجانی ها در خوجالی ما را جدی نمی گرفتند. آنها تصور نمی‌كردند كه ارامنه بر روی یک آذربایجانی غیر مسلح حتی دست بلند کند. ما توانستیم تصوری که آذربایجانی ها نسبت به ارامنه داشته اند را درهم بشکنیم”. وی با این حرف سیمایی كه ارمنستان در طی سالها به عنوان یك ملت مظلوم و ملتی كه حقوقش پایمال گردیده از بین برد و بر جهانیان ثابت نمود كه آنها خونخوار، وحشی و بی رحم می‌باشند.
آیا برنامه ایی در اختیار دارید تا این موضوع را از طریق دادگاه لاهه مورد پیگیری قرار دهید؟
كارهای لازم در راستای شكایت از سركیسیان كه جنایتكار بودن خود را در سخنان خویش نیز معترف است در دست انجام می‌باشد. به منظور شناسایی از قتل عام به عنوان یك نسل كشی و جلوگیری از رخداد آتی چنین حوادثی در جهان كارهای بزرگی در سطح دولتی در حال انجام می‌باشد.
واکنش مردم ارمنستان به حوادث خوجالی چه بود؟
نمایندگان مطرح طبقات اجتماعی ارمنستان به صورتی روشن و آشكار بیان می‌دارند كه مسبب حوادث رخ داده در خوجالی رهبران و نظریه‌پردازان فعلی ارمنی می‌باشند. بی توجهی جنایتكار برزگ سرژ سركیسیان به ملت خویش و سیاست‌هایی كه منجر به وخامت سطح زندگی اتباع این كشور گردیده است موجب كوچ ارامنه به كشورهای خارجی و تبدیل ارمنستان به حیاط خلوت كشورهای خارجی شده است. علیرغم اینكه جامعه ارمنستان بر تمامی حقایق درباره خوجالی اشراف دارند لیكن به دلیل فضای دیكتاتوری حاكم بر این كشور همواره از بیان حقایق واهمه داشته‌اند.
چرا دوستان اروپایی و آمریكایی جمهوری آذربایجان در مورد مسئله قره‌باغ تنها تماشاگر بوده اند؟
گروه “مینسک” شورای امنیت و همكاری اروپا مسئولیت حل این بحران را برعهده دارد و طی بیست سال اخیر بواسطه انجام مذاكرات بین طرفین و برگزاری ملاقات‌ها سعی در حل مسئله از طرق مسالمت آمیز را دارد.
اختلافات “آمریكا با روسیه” و نیز “روسیه با اوكراین” چه تاثیری بر روی تحولات منطقه گذاشته است. آیا ممكن است آذربایجان قربانی این اختلاف ها شود؟ آیا امكان تكرار وقایع خوجالی وجود دارد؟
اختلافات روسیه و اوكراین هیچ ربطی به جمهوری آذربایجان ندارد. این مسئله ایی می باشد كه به طرفهای درگیر مربوط می‌شود، در این اختلافات آذربایجان هیچ گاه قربانی نخواهد بود. آذربایجان تمامیت ارضی اوكراین را به رسمیت می‌شناسد و خواهان حل این مسئله از طرق مسالمت آمیز می‌باشد. در رابطه با تكرار مسائل خوجالی نیز باید بگویم كه آذربایجان دیگر آذربایجان دهه 90 نیست، امروز ارتش قوی منطقه و اقتصاد پایداری در اختیار داریم. از این روی تكرار چنین حادثه ای غیرممكن است.
با توجه به اینکه جمهوری خودمختار نخجوان جزوی از خاک جمهوری آذربایجان محسوب می شود چرا مرز زمینی با یکدیگر ندارند؟
در تاریخ 30 نوامبر سال 1920 بخش “زنگه‌زور” آذربایجان از این كشور جدا و به اراضی ارمنستان الحاق گردید و در نتیجه نخجوان نیز از جمهوری آذربایجان جدا افتاد. در الحاق بخش زنگه‌زور رهبران وقت اتحاد جماهیر شوروی و نیروهای ارمنی پرست به نحوه مستقیمی دخالت داشتند.
در طول برهه ایی از تاریخ نخجوان نیز جزوی از خاک ایران محسوب می شد، چقدر ریشه های مشترک با ایران در نخجوان باقی مانده است؟
این نگاه شما به تاریخ است. در بحث مشتركات نیز بین دو ملت نقاط مشترک زیادی وجود دارد.
فعالیت‌های اصلی اداره وزارت خارجه جمهوری آذربایجان در جمهوری خودمختار نخجوان شامل چه مواردی است؟
این اداره در تاریخ 31 اكتبر 2005 به دستور رئیس جمهوری آذربایجان تاسیس گردید. نظر به سیاست موجود در راستای بسط مناسبات با سایر دولت ها و نهادهای بین‌المللی در عرصه‌های اقتصادی، تجاری، علمی، فنی و فرهنگی و مشاركت جمهوری خودمختار نخجوان در این مناسبات، این اداره بازوی اجرایی سیاست‌های یکپارچه سیاست خارجی جمهوری آذربایجان در جمهوری خودمختار نخجوان می‌باشد. البته این اداره در ارتباط با نمایندگی‌های خارجی فعال در جمهوری خودمختار نخجوان مشابه وزارت خارجه آذربایجان عمل می کند.
جمهوری خودمختار نخجوان سعی می کند با برخی از استان های ایران مانند استان آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی همکاری بیشتری داشته باشد، در این مورد چه اولویت هایی در نظر گرفته شده است؟
در تاریخ 6 و 7 سپتامبر 2011 ریاست مجلس اعلای جمهوری خودمختار نخجوان بر اساس دعوت استاندار استان آذربایجان غربی جمهوری اسلامی ایران سفری كاری به آنجا داشت و ضمن ملاقات با استاندار و برخی مقامات محلی، از بنگاه های تولیدی منطقه نیز بازدید نمود و امكان همكاری در این عرصه‌ها را مورد ارزیابی قرار داد.
در جریان این سفر تفاهم‌نامه “همكاری بین استان آذربایجان غربی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خودمختار نخجوان در عرصه‌های اقتصادی و فرهنگی” به امضای طرفین رسیده است.
همچین در تاریخ 23 اكتبر 2014 هیئت نمایندگی به ریاست استاندار استان آذربایجان غربی ایران جناب آقای قربانعلی سعادت، سفری دو روزه به جمهوری خود مختار نخجوان داشت و در طی این سفر با ریاست مجلس اعلای جمهوری خودمختار نخجوان و برخی مقامات ملاقات نمود و از برخی موسسات تولیدی و صنعتی این جمهوری بازدید کردند.
در جریان ملاقات‌های صورت گرفته اهمیت توسعه روابط میان استان آذربایجان غربی ایران و جمهوری خودمختار نخجوان و نیز گسترش هر چه بیشتر همكاری های مفید متقابل بواسطه تلاشهای دو طرف مورد تاكید قرار گرفته است.
در این راستا سفرهای ریاست مجلس اعلای نخجوان به پایتخت جمهوری اسلامی ایران شهر تهران و نیز استان‌های آذربایجان شرقی و غربی در ایجاد عرصه‌های جدید همكاری و نیز افزایش ظرفیت همكاری‌های متقابل تاثیرگذار بوده است. در طی دوران اخیر بین جمهوری خودمختار نخجوان و دولت جمهوری اسلامی ایران 4، استان آذربایجان شرقی 5 و استان آذربایجان غربی 4 سند به امضا رسیده كه این سندها گواه توسعه مناسبات می باشند.
با توجه به اینکه جمهوری آذربایجان و نخجوان از طریق مرز زمینی به ایران متصل هستند، توسعه سیستم حمل و نقل جاده ایی و ریلی به افزایش روابط نخجوان با ایران نیز کمک فراوانی خواهد کرد، آیا در این راستا برنامه ای در دستورکار قرار دارد؟
راه ارتباط زمینی نخجوان با سایر مناطق جمهوری آذربایجان از طریق ایران می‌باشد. ایران در زمینه خروج جمهوری خودمختار نخجوان از شرایط محاصره نقش ویژه‌ای داشته است. در تاریخ 24 ژوئن 2011 مراسم افتتاح پل ماشین گذر جلفا (جمهوری آذربایجان) – جلفا (جمهوری اسلامی ایران) میان جمهوری خودمختار نخجوان و استان آذربایجان شرقی جمهوری اسلامی ایران برگزار گردید.
گشایش این پل روابط حمل و نقل میان جمهوری خودمختار و ایران را متحول ساخت. چنانكه، امكان عبور ترانزیت كامیون‌های باری و وسایط نقلیه شخصی جمهوری اسلامی ایران از اراضی جمهوری خودمختار نخجوان و نیز عبور كامیون‌های باری و وسایط نقلیه شخصی اتباع ما از اراضی جمهوری اسلامی ایران در سطحی مطلوب ممكن گردید كه ما نیز از این همكاری خرسندیم. از این گذشته، قراردادهایی فی‌مابین اداره حمل و نقل نخجوان با شركت های حمل و نقل ایرانی در راستای برقراری خطوط اتوبوسرانی نخجوان – ارومیه و نخجوان – تبریز – ارومیه منعقد گردیده است.
اجلاس گذشته وزاری امور خارجه ایران، ترکیه و آذربایجان در جمهوری خودمختار نخجوان برگزار شد، دستاورد این اجلاس چه بود؟
در 7 مارس 2012 اجلاس وزرای خارجه ایران، تركیه و آذربایجان به صورت سه جانبه در نخجوان برگزار گردید و در پایان آن بیانیه مشترك به امضا رسید. در این بیانیه توسعه همكاری‌ها درعرصه‌های اقتصادی، تجارت، علم، تحصیل، تاریخ و نگهداری از میراث فرهنگی، تامین عبور و مرور آسان اتباع در مناطق مرزی و همكاری در زمینه عبور ترانزیت مورد تاكید ویژه قرار گرفت.
در رابطه گسترس مناسبات دو جانبه می خواهم به این نکته اشاره کنم که اتباع جمهوری اسلامی ایران می‌توانند از تمامی مرزها بصورت یكبار ورود وارد اراضی جمهوری خودمختار نخجوان شوند و 15 روز اقامت داشته باشند. این تسهیل در امر صدور ویزا از اهمیت ویژه‌ای در گسترش مناسبات دو طرف برخوردار می‌باشد.
هر ساله چه تعداد گردشگر از ایران به نخجوان سفر می کند؟
نظام تسهیل شده صدور ویزا اكنون بیش از 6 ماه است كه در حال اجرا می‌باشد و در طی این دوره هر روز 150-160 تبعه جمهوری اسلامی ایران به نخجوان سفر می کنند. لازم به ذكر است كه، در میان ایرانی‌هایی كه به نخجوان سفر می‌نمایند تعداد كسانی كه با هدف زیارت و یا معالجه مسافرت می كنند نیز كم نمی باشد. آنان بدین منظور از غار اصحاب كهف مورد اشاره در قرآن كریم زیارت به عمل می آورند و در مركز درمانی دوزداغ تحت معالجه قرار می گیرند. زیرساخت های لازم اجتماعی و معیشتی در راستای تامین رفاه گردشگرانی كه به جمهوری خودمختار نخجوان سفر می‌نمایند ایجاد گردیده است و هتل های 3، 4 و 5 ستاره جهت اسكان این گردشگران در نظر گرفته شده است.
نخجوان شهری كهن با آثار باستانی بسیار است. گردشگران می توانند از زیارتگاه‌ها و اماكن تاریخی چون مومنه خاتون، اصحاب كهف، مقبره حضرت نوح و قلعه نخجوان نیز بازدید کنند. در یك معنا به منظور بهره‌برداری هرچه بهتر گردشگران از زمانی كه در نخجوان سپری می نمایند تمامی شرایط محیا گردیده است. در اینجا لازم می‌دانم به برخورد خوب و مهمان نوازی نخجوانی‌ها نسبت به ایرانی ها نیز اشاره کنم.
شما به وجود غار اصحاب کهف در نخجوان اشاره کردید. روایاتی نیز درباره به زمین نشستن کشتی حضرت نوع در کوه های اطراف نخجوان مطرح شده، آیا این موضوع صحت دارد؟
بر اساس روایات اساطیری كشتی نوح در اراضی “گمی‌قایا” منطقه “اردوباد” جمهوری خودمختار نخجوان به زمین نشسته است (ارتفاع آن 327 متر می باشد). این نه تنها نظر ما بلکه نظر بسیاری از تاریخ شناسان و گردشگران می‌باشد. چنانكه در این اراضی اسامی محل‌های بسیاری در ارتباط با نام حضرت نوح مانند نحرم، نحه‌جیر، نوحدابان و غیره وجود دارد. این نیز لازم به ذكر است كه، مقبره حضرت نوح در اراضی سایت تاریخی – معماری “نخجوان قلعه” در جنوب شهر نخجوان قرار دارد. زیارت این مقبره نیز جالب توجه است.
در چه حوزه هایی امکان گسترش همکاری اقتصادی و کشاورزی بین نخجوان و ایران وجود دارد و برای تحقق این موضوع چه تدابیری در نظر گرفته شده است؟
می توانم به سفر وزیر کشاورزی نخجوان و هیئت همراه وی به استان آذربایجان شرقی ایران در سال های 2012 و 2014 اشاره کنم. همچنین به دفعات ملاقات هایی بین مدیرعامل کارخانه قند خوی و وزیر کشاورزی جمهوری نخجوان صورت گرفته است. در حال حاضر در زمینه كشت گیاه “كلزا” خریداری شده از ایران، در اراضی نخجوان همكاری هایی وجود دارد. همچنین طرفین در زمینه دامداری، كشاورزی و كشت بذر با یکدیگر همكاری دارند. همچنین لازم به ذكر است كه در ماه ژوئن 2014 وزیر اقتصاد و صنایع جمهوری نخجوان به ایران سفر کرده است و در این سفر در راستای توسعه همكاری در برخی زمینه‌ها توافقاتی حاصل گردیده است.
چرا شاهد تشکیل بازارچه های مرزی بین ایران و نخجوان نیستیم؟
در ماه ژوئن 2014 وزیر اقتصاد و صنایع نخجوان به منطقه آزاد ارس ایران سفر کرد و درباره این موضوع نیز مذاكراتی صورت گرفت.
پیشنهاد شما برای عرضه محصولات در بازارهای کشور مقابل چیست؟ من شاهد فروش محصولات تولید ایران در نخجوان و نیز فروش محصولات تولیدی جمهوری خودمختار در تهران نبودم. دلیل این امر چیست؟
باید توجه داشته باشید که روابط جمهوری نخجوان با ایران در حال گسترش است و قراردادهای منعقد شده بین طرفین بیانگر توسعه رو به جلو مناسبات می باشد. در نخجوان بیش از 300 قلم کالای صنعتی و غذایی تولید می شود و طبیعی است كه فعالیت هایی در راستای صادرات این محصولات به كشورهای خارجی در حال انجام است. ما امیدواریم كه در نهایت بتوانیم محصولات ایران و نخجوان را در فروشگاه های یكدیگر مشاهده نماییم.
بعد از ورود به نخجوان شاهد ساختمان های مدرن و شیكی بودم. آیا این ساخت و ساز از محل سرمایه‌گذاری داخلی انجام گرفته و یا سرمایه‌گذاری خارجی در این عرصه جذب شده است؟
ساخت و ساز‌های جدید و نیز بازسازی‌های انجام شده در بناها به واسطه سرمایه گذاری داخلی صورت گرفته است. در صورت لزوم نیز یارانه‌هایی از مركز جهت این امر درنظر گرفته می‌شود.
مصالح ساختمانی را از کجا تامین می کنید؟
اغلب از محصولات تولید داخل استفاده می‌شود. برخی از مصالحی كه در اینجا وجود ندارد از مناطق دیگر جمهوری آذربایجان و یا از كشورهای همسایه تامین می‌شود. به موازات این امر لازم می‌دانم كه این موضوع را بیان کنم در جمهوری خودمختار نخجوان كارخانه های سیمان، بتن، آجر، سنگ، درب و پنجره پلاستیكی، سیستم‌های گرمایش، لوله، گچ و مبل نیز وجود دارد.
نکته دیگری که می خواهم به آن اشاره کنم راه اندازی بخش فارسی در دانشگاه ملی نخجوان است که می تواند به گسترش مناسبات دو طرف کمک شایانی کند. آیا در دانشگاه ملی نخجوان دانشجویان ایرانی نیز مشغول به تحصیل هستند؟
رشته زبان و ادبیات فارسی چند سالی هست كه در این دانشگاه آموزش داده می شود. رهبری نخجوان تدابیر لازم را در راستای توسعه علم و تحصیل به انجام رسانده است. در جهت تکمیل تدریس زبان فارسی از ایران نیز استاد دعوت کرده‌ایم تا دانشجویان این رشته، فارسی را از کسی که به این زبان تکلم می کند یاد بگیرند. در حال حاضر 19 دانشجو از ایران در دانشگاه ملی نخجوان مشغول به تحصیل می‌باشند.
شما به عنوان یك دیپلمات و نیز فردی که در نخجوان به دنیا آمده و زندگی می کنید چه افقی را برای ادامه شکوفایی نخجوان مدنظر دارید؟
نتایج سیاست‌های رئیس جمهوری آذربایجان در قبال توسعه اقتصادی و اجتماعی مناطق و نیز سیاست‌های اعمال شده از جانب ریاست مجلس اعلای نخجوان چنانكه شاهد آن هستید قابل رویت می‌باشد. حتی اتباعی كه در طی دهه 90 به دلایل مختلف از نخجوان كوچ نموده بودند اكنون چندین سال است كه به خانه و كاشانه خود بازگشته اند و در كار دلخواه خود مشغول به فعالیت هستند و همینطور از امكانات ایجاد شده استفاده می کنند، این رویداد بسیار مثبتی است. این را نه تنها ما بلكه تمامی كسانی كه به جمهوری خودمختار نخجوان سفر کرده اند نیز تایید می کنند. این امور بر اساس روند اصلاحات، ادامه دار خواهد بود و امیدواریم در آینده نزدیك نخجوان در عرصه‌های گوناگون به مهم ترین مركز تجاری، علمی، تحصیلی، گردشگری و فرهنگی جمهوری آذربایجان و حتی منطقه تبدیل گردد. از سوی دیگر موقعیت جغرافیایی نخجوان نیز امكان این امر را فراهم می‌آورد.
“علی احمداف” معاون نخست وزیری جمهوری آذربایجان گفته است که ما حاضریم برای پس گیری قره باغ بجنگیم، نظرتان در این باره چیست؟
همه ما طرفدار حل مناقشه ارمنستان – آذربایجان بر سر قره‌باغ كوهستانی از راه های مسالمت آمیز هستیم و امیدواریم كه تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان در آینده نزدیك از مسیر صلح آمیز احیا شود. لیكن در صورتی كه حل مناقشه از طرق مسالمت‌آمیز امكان پذیر نباشد در آن صورت حل مسئله از طریق جنگ دور از انتظار نیست. امروزه آذربایجان از ارتشی قوی و قدرتمند برخوردار است و همواره آمادگی بازگرداندن اراضی اشغالی را دارد.
خیلی ممنونم از وقتی که در اختیار ما قرار دادید و میزبان ما بودید.
بالعكس من می‌باید از شما تشكر نمایم. مطمئنا در زمان حضور در نخجوان امكان آشنایی هر چه بیشتر با شهر ما را خواهید یافت و نتایج ملاقات و بازدید‌های خود را در جامعه ایران منعكس خواهید نمود. در پایان از مصاحبه‌ای كه انجام دادید بار دیگر قدردانی می‌نمایم.
گفتگو از: محمدرضا نظری
