باغ کتاب تهران سه شنبه 9 آبان میزبان برگزارکنندگان روز جهانی شهرها بود. همه ساله این روز در آخر ماه اکتبر- که به نام اکتبرِ شهری خوانده می شود در سرتاسر دنیا گرامی داشته می شود.
به گزارش آوا دیپلماتیک، شهر تهران نیز همگام با سایر شهرهای دنیا، آیین روز جهانی شهرها را با همراهی مدیران و برنامهریزان شهری، اساتید دانشگاه و صاحبنظران و شهروندان علاقمند برگزار کرد. این برنامه طی دو نشست تخصصی و همچنین مراسم ویژه با حضور شهردار تهران وسفرای کشورهای خارجی برگزار شد.
ارتقای کیفیت زندگی شهری: راهی به سوی شکوفایی شهری
دکتر مونا عرفانیان، به سرعتِ افزایش جمعیت شهری و شهرنشینی در ایران و سراسر دنیا و مشکلات و مسائل ناشی از آن اشاره کرد. وی 6 عامل را به عنوان مسائلی که زیست‌پذیری شهرها را کاهش می‌دهد، عنوان و تشریح کرد: فقرشهری، گسترش آسیب‌های اجتماعی، بحران ایمنی و تاب‌آوری پایین در بلایا، افت منزلت مکانی و بحران هویت، ناکارآمدی نظام اجتماعی و نهایتاً بحران زیست‌محیطی.
عضو هیئت‌مدیره شرکت عمران و بهسازی شهری ایران افزود: فقر شهری را نباید محدود به درآمد دانست و امروزه فقر بهداشت، آموزش و خدمات نیز به مسائلی جدی تبدیل شدهاند. وی خاطرنشان کرد تاب‌آوری شهری نیز در ایران باید مورد توجه قرار گیرد، چرا که ایران درگیر بسیاری از بلایای طبیعی از جمله سیل و زلزله است و حادثه پلاسکو نیز باید برای ما درس بزرگی باشد. عرفانیان با اشاره به فقدان هویت در بسیاری از شهرهای ایران، آن را محدود به مناطق خاصی ندانست و بسیاری از شهرها را درگیر این بحران دانست. وی در انتها با اشاره به نمونه‌های موفق حفظ منابع زیست‌محیطی در مناطقی از ایران، بر ضرورت وجود چنین اقداماتی در بسیاری از مناطق دیگر تاکید داشت.
سرنوشت انسان‌ها در کانون‌های شهری رقم می‌خورد
دکتر رحیم سرور، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، در رابطه با موضوع شکوفایی شهری به ارائه نکاتی پرداخت. وی با اشاره به اینکه قرن 21 به نام قرن شهری نام گرفته است، افزود: این بدین معناست که سرنوشت انسان‌ها در کانون‌های شهری رقم می‌خورد و باتوجه به اینکه در ایران بیش از80 درصد جمعیت شهرنشین هستند، مسأله شکوفایی شهری بیش از پیش اهمیت پیدا می‌کند. شکوفایی شهری یک ابتکار جهانی است که از سال 2012 ظهور پیدا کرده است و مفهومی اجتماعی-مدیریتی است که بر تغییر نگرش‌ها و روش‌های مدیریتی در خصوص توزیع و تخصیص منابع شهری و نحوه هدایت حوزه‌های مختلف شهری تأکید دارد.
وی ادامه داد: مجمع جهانی شکوفایی شهری، 6 مؤلفه اصلی را برای شکوفایی در نظر گرفته است که شامل بهره‌وری، زیرساخت، کیفیت زندگی، عدالت، پایداری محیطی، حکمروایی و نظام‌های قانونی است.
سرور خاطرنشان کرد در بسیاری از کشورها، موانع اساسی بر سر راه شکوفایی وجود دارد. وی یکی از این موانع را سیاسی‌شدن فضاهای شهری دانست و افزود شکوفایی مستلزم اصل تناسب است. تناسب‌ها در یک فضای نسبتاً آزاد رخ می‌دهد و در اکثر کشورهای در حال توسعه عاملی که برهم‌زننده تعادل و درنتیجه شکوفایی است، دخالت‌های عاملان قدرت و ثروت است که قواعد زندگی شهری را رعایت نمی‌کنند. وی در انتها اقتصاد پول‌مبنا را یک مانع جدی بر سر راه عدم تحقق شکوفایی شهری دانست.
شهرنشینی یک انتخاب یا ضرورت
در ادامه دکتر حسین ایمانی جاجرمی، عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، موضوع شهر انسانی، شهر اجتماعی را مورد بحث قرار داد. وی عنوان کرد: امروزه مسأله شهری‌شدن با جان و زندگی انسان‌ها عجین شده است و اگر مسائل و مشکلات شهری نادیده گرفته شوند این جان و زندگی افراد است که در معرض نابودی قرار می‌گیرد. ایمانی افزود: شهرنشینی یک شمشیر دولبه است که می‌تواند از سویی باعث شکوفایی تمدن انسانی و از سوی دیگر باعث نابودی کره زمین شود. شهرنشینی یک انقلاب بزرگ و یکی از رویدادهای تمدنی شگرف در سراسر جهان است.
وی تأکید کرد: در پی انتشار بحرانی گازهای گلخانه‌ای و گرم‌شدن کره زمین، شاهد مشکلات اقلیمی در سرتاسر جهان هستیم. شهری‌شدن جهان -که عنوان یکی از گزارش‌های برنامه اسکان بشر ملل متحد در سال 2005 نیز هست- اشاره دارد که جهان به سرعت به سمت شهری‌شدن حرکت می‌کند و شهرها که روزی مایه امید و دلگرمی بودند امروزه به یک نگرانی و بحران مبدل شدهاند. فقر شهری، بی‌عدالتی، آلودگی‌های زیست‌محیطی و نابرابری مسائلی هستند که مسئولان باید نسبت به آنها اهتمام ویژه‌ای نشان دهند.
ناامیدی شهری نتیجۀ فردگرایی و عدم حس تعلق به شهر
مدیر گروه دین انجمن جامعه شناسی ایران، موضوع امید اجتماعی و زندگی شهری را مدنظر قرار داد. دکتر محمود نجاتی حسینی مفهوم امید را تشریح و سیر ورود این مفهوم را از فلسفه به جامعه‌شناسی دین مطرح نمود و افزود: مفهوم امید، یعنی اطمینان از رخ دادن اتفاقات خوب در زندگی. پس شهروندان نیز در زندگی شهری خود باید اطمینان داشته باشند که اتفاقات خوب در شهر رخ می‌دهد. تعریف دیگری که از امید ارائه شده است توقع به داشتن آینده‌ای بهتر است که در ادیان و فلسفه نیز امید به آینده بهتر وجود دارد.
نجاتی ادامه داد: برای برگرداندن امید به زندگی شهری دو راه پیش روی ماست، یک راهی است که می‌تواند مستقیماً امید را افزایش دهد و دیگری راهی است که ما تلاش کنیم ناامیدی اجتماعی را کم کنیم به جای آنکه امید را افزایش دهیم. اولین گام در کاهش ناامیدی اجتماعی، مقابله با فردگرایی و خودخواهی و خودگرایی است؛ چراکه این مسأله در نهایت دگر‌خواهی را از بین می‌برد.
وی افزود: یکی دیگر از اقداماتی که برای کاهش یأس اجتماعی و افزایش امید شهری نیاز است، تقویت حس تعلق به شهر در شهروندان است که می‌تواند بهبود مسئولیت‌پذیری در قبال شهر را به دنبال داشته باشد. ایشان در نهایت عدم توجه به بحث امیدِ شهری را زمینه‌ساز تبدیل شهر به یک لامکان و به یک محیط ناامن دانست که افراد از آن گریزان هستند.
دکتر پیروز حناچی، معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران و عضو هیات علمی دانشگاه تهران، طی سخنرانی خود به بحث میراث معماری صنعتی پرداخت. وی با اشاره به انقلاب صنعتی و پیامدهای زیست محیطی آن برای شهرها، به جریانی اشاره کرد که در دورۀ پساصنعتی در جهان غرب شکل گرفته و درآن به آثار صنعتی به عنوان سرمایه تاریخی برای توسعه اجتماعی دنیای غرب توجه شده است. این استاد دانشگاه با ذکر نمونه‌هایی از موفق‌ترین پروژه‌هایی که در آن فضاهای صنعتی قدیمی مانند کارخانجات با استفاده فرهنگی به جاذبه‌های شهری و گردشگری بدل شدهاند، پایداری حس مکان و تداوم شخصیت لایه به لایه ساخته شده شهر، نمایش تاریخ فناوری و ارزش های فنی و علمی، ارزش های زیبایی شناسانه ی این آثار را از جمله دلایل حفاظت از میراث صنعتی دانست.
معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران در ادامه به کمیته بین‌المللی حفظ میراث صنعتی اشاره کرد و خاطرنشان کرد ایران از سال 1391 به این کمیته پیوسته است. وی همچنین به نمونه‌هایی ایرانی از تغییر کاربری فضاهای صنعتی در شهرها پرداخت. کارخانه چرم‌سازی تبریز که امروزه بخشی از دانشگاه هنر این شهر شده است، کشتارگاه تهران که به فرهنگسرای بهمن مبدل شد و کتابخانه ملی کرمان که سابقاً یک کارخانه نساجی بوده است از مواردی است که حناچی به عنوان نمونه‌های موفق داخلی از آنها یاد کرد. وی افزود: با این وجود بسیاری از کارخانجات تا 90 درصد تخریب شدهاند و فضاهای صنعتی بسیاری هستد که در انتظار اتخاذ تصمیمی درستی به سر می‌برند
عضو شورای اسلامی شهر تهران تحقق حکمروایی نوآورانه را نیازمند شبکه‌سازی شهریِ پویا دانست. دکتر الهام فخاری در سخنان خود به شکاف میان دانشگاه و جامعه اشاره کرد و عدم توفیق دانشگاه‌های سرآمد در بهبود زندگی شهری را ناشی از فعالیت جزیره‌ای آنها دانست. وی با توجه به میزبانی شهر تهران از برترین نهادهای علمی کشور، این پرسش را طرح کرد که آیا این شهر توانسته است از فرصت حضور چنین سرمایه‌هایی برای تحقق زندگی نوآورانه بهره ببرد؟ فخاری با تأکید بر مدل دانشگاه‌های نسل سوم موسوم به دانشگاه‌های آینده نگر، این مدل را در پیوند عمیق با مدیریت شهری دانست. وی همچنین به آموزش دانشگاهی در شهرهای نوآور اشاره داشت و خاطرنشان کرد:محتوا و روش‌های آموزشی در این مدل بروز شده است؛ در الگوی شهرهای نوآور و آزاد، آموزش‌ها میان‌رشته‌ای می‌شوند و در نتیجه شبکه‌ای مفهومی شکل می‌گیرد که زیرساخت خلاقیت و تفکر نقاد است. آیا در فضای شهری ما شبکه‌ای وجود دارد که در پیوند با صنعت و دانشگاه باشد؟ در این الگو مسائل به صورت تک‌خطی پیش نمی روند؛ آیا در فضای زندگی ما این انعطاف‌پذیری فراهم است؟
الهام فخاری در ادامه یادآور شد بدون شکل‌گیری و تحقق پیش زمینه‌های بافتی و اجتماعی الگوی شهرهای آزاد و حکمروایی مبتکرانه، این الگو محقق نخواهد شد. وی این پیش زمینه‌ها را از جمله ثبت چشم‌اندازی در راهبردهای نوآورانه و لذا بازنویسی اسناد خرد و کلان، ایجاد فرهنگ کارآفرینانه بر اساس زندگی امروزی، ایجاد ساختار سازمانی منعطف و توجه به سمن‌ها و شوراهای محله به عنوان مراکز نوآوری، کاهش استخدام‌های رسمی و جایگزینی همکاری‌های دوره‌ای و برون‌سپاری‌ها و اهتمام به آموزش‌های شهروندی دانست.
این عضو شورای اسلامی شهر تهران در پایان آمار بالای تحصیلات زنان در شهرها را فرصتی خواند که نباید به چشم تهدید به آن نگاه کرد و اتخاذ دیدگاه مثبت در این خصوص را با دید نوآورانه امکان‌پذیر دانست.
دکتر رضا هل فروش در سخنان خود به گام‌های اجرای حکمروایی نوآورانه و ایجاد شهری هوشمند پرداخت. این استاد دانشگاه تکنولوژی وین سوالاتی کلیدی در خصوص تحقق این مهم مطرح کرد؛ از جمله: بررسی مطالعات آینده‌نگاری چگونه می‌تواند به مدیریت هوشمند شهر کمک کند؟ آیا شهر ما می‌تواند شهر نمونه و منحصربفرد باشد؟در این صورت نباید به طور خاص نیز برنامه‌ریزی شود؟ جایگاه شهر ما به صورت کلان در رقابت و تعامل با شهرهای داخلی و خارجی کجاست؟ چگونه Best practices (نمونه‌های موفق) می‌توانند در این راستا به ما کمک کنند؟ کدام موضوعات (گردشگری، کشاورزی، صنعت، خدمات، …) به عنوان محرک توسعه اقتصادی شهر ما قلمداد می‌شود؟
وی در ادامه شهرهوشمند را کلان‌سیستمی از زیر سیستم‌های شهری دانست که هدف نهایی آن ارتقاء پایدار سطح و کیفیت زندگی شهروندان است؛ همچنین تحقق هوشمندسازی را مستلزم برنامه‌ریزی برای زیرسیستم‌ها با کمک ابزارهای خلاق و نوآورانه خواند. هل‌فروش در پایان از جمله راهبردهای هوشمندسازی شهر به مدیریت یکپارچه شهری، آینده‌نگاری شهری و آموزش اشاره و توجه را به این پرسش کلیدی جلب کرد که چگونه می‌توان یک نسخه بومی برای هوشمندسازی شهر تجویز کرد.
در ادامه دکتر محمدعلی زکریایی، جامعه شناس، به بحث حکمروایی خلاقانه در مقابله با آسیب‌های اجتماعی شهرها پرداخت.وی با اشاره به آسیب‌های اجتماعی محلاتی چون باغ آذری و گود عرب‌ها به عنوان لایه‌های پنهان شهر، تأکید کرد عدم موفقیت در ساماندهی این مناطق به فقدان مفصل‌بندیِ اقدامات، ضعف در مانیتورینگ آسیب‌های اجتماعی و جدی نگرفتن سازمان‌های مردم‌نهاد است. این جامعه‌شناس خاطرنشان کرد فقدان یا ضعف جامعه مدنی موجب می‌شود حکمرانی خوب هیچگاه محقق نشود؛ وی افزودبدون منظر ذهنی صحیح از شهر و تخیل جامعه‌شناختی مشکلات حل نخواهند شد. فهم کلانشهر بسیار مهم است و یک تحلیل درست می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد
عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی شهر باز را راهی برای تسلیم در برابر شرایط جدید و ساخت جوامع نوین از پایین به بالا دانست. دکتر کاوه رشیدزاده خاطرنشان کرد چارچوب مفهومی شهر باز از طرف ریچارد سِنِت، جامعه شناس، مطرح شده است و هدف پذیرفتن تفاوت‌ها و عدم حذف دیگری را دنبال می‌کند. وی ادامه داد: رسیدن به شهر باز با مفاهیم فیزیکی و فضایی ممکن است و با حضور مردم معنا پیدا می‌کند. رشیدزاده در ادامه به بررسی وضعیت شهر پاریس به عنوان شهر بسته و ارائۀ راهکارهایی برای نزدیک شدن به مفهوم شهر باز پرداخت.
در ادامۀ مراسم گرامیداشت روز جهانی شهرها، محمدعلی نجفی، شهردار تهران، با بیان اینکه جمعیت جهان به سرعت به سوی شهری شدن می‌رود، گفت: اکنون بیش از نیمی از جمعیت جهان در شهرها زندگی می‌کنند و در 30 سال آینده بیش از دو و نیم میلیارد نفر به این جمعیت اضافه خواهد شد.
وی افزود: شهرهای امروز ما بیش از پیش شهرهایی جهانی‌اند و ساکنان آن بیش از پیش به دیگر انسان‌های روی کره زمین پیوند خورده‌اند، به طوریکه از کالاهایی که در شهرها تولید و مصرف می‌شود تا سنت‌ها و فرهنگ‌ها، انسان‌ها با هم پیوند پیدا کرده‌اند و در حالی که بر هویت متمایز خود پا می‌فشارند، دروازه‌های واقعی و مجازی شهر خود را به فرهنگ‌های انسانی دیگر هم گشوده نگه می‌دارند.
نجفی ادامه داد: مشکلات شهرهای امروز تنها به قلمروهای مرزی آنها محدود نمی‌ماند. جمعیت‌هایی که در پی جنگ، تضادها و تنش‌های قومی، ناامنی‌ها و نابرابری‌های فرصت‌های اقتصادی و اجتماعی از کشوری به کشورهای دیگر جابجا می‌شود، مقیاسی جهانی دارد. مشکلات شهرهای امروز هم سیمایی جهانی دارد. می‌توان گفت شهری شدن و جهانی شدن دو فرایندی است که سیمای جهان کنونی را به نحوی بارز و قاطع دگرگون ساخته است. مهاجرت، رشد حاشیه‌نشینی، نابرابری‌های اجتماعی و تروریسم و حتی رشد خشونت‌های شهری دیگر مشکلاتی محدود به برخی شهرها نیست بلکه خصوصیت مشترکی است که در شهرهای جهان دیده می‌شوند. شهر در کشورهای در حال توسعه مشکلات ویژه‌ای در مقایسه با شهر در جوامع پیشرفته دارد که عموماً ناشی از رشد نامتوازن و سرعت بالای شهر نشینی و سرعت اندک تامین زیرساخت‌های متناسب برای این جمعیت رو به رشد دارد .
وی تاکید کرد: تهران نیز برکنار از چنین تغییراتی نیست. روندهایی که در طول چند دهه جامعه ایران را دستخوش تغییراتی شتابان و پردامنه ساخته است، وجوه مختلف زندگی ما را از بعد فردی و خلق و خو و روان انسان ایرانی گرفته تا ساختارهای جمعیتی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در برگرفته است. جامعه ایران طی چهار دهه از جامعه‌ای با جمعیت روستایی به جامعه‌ای با جمعیت شهری تبدیل شده است. تهران، مهم‌ترین شهر، کانون تپنده این تغییرات و دیگ درهم‌جوش فرهنگ‌های گوناگون برای رسیدن به فصل مشترکی از مفهوم ملیت است
پنل حکمروایی نوآورانه، شهرهای آزاد
شهردار تهران در ادامه صحبت‌های خود گفت: تهران در عین زیبایی‌های منحصر بفرد و ظرفیت‌های ارزشمند خود با چالش‌های مهمی نیز مواجه است. وی افزود: نابرابری اجتماعی مهم‌ترین چالشی است که پیش روی شهر تهران قرار دارد. نابرابری اجتماعی اثری گسیخته‌ساز دارد و انسجام اجتماعی را تهدید می‌کند. جلوه‌های این نابرابری را می‌توان در سطوح مختلف مشاهده کرد. یکی از اصلی‌ترین جلوه‌های نابرابری، جمعیت ساکن در بافت‌های نابسامان و سکونتگاههای غیررسمی است. جمعیتی که در حاشیه نظام‌های اقتصادی و اجتماعی قرار دارند، با سازوکارهای مختلفِ طرد، از فرصت‌های زندگی کنار گذاشته می‌شوند، به خدمات مناسب شهری دسترسی محدودی دارند، و نیازهای آموزشی، بهداشتی و اشتغال آنان تامین نمی‌شود. تمرکز نابرابری اجتماعی در فضاهای شهری و تمرکز آسیب‌های اجتماعی، زندگی بخشی از جمعیت شهر تهران را تهدید می‌کند. از دید مردم فاصله طبقاتی بین فقرا و ثروتمندان در حال افزایش است و این می‌تواند بر کاهش حس تعلق اجتماعی آنان موثر باشد. در این فرایند زنان و کودکان و سالمندان بیش از گروه‌های دیگر در معرض آسیب قرار دارند. وظیفه مدیران شهری و متخصصان برنامه‌ریزی شهری است که در هر اقدام و برنامه خود به موضوع نابرابری حساس باشند.
وی ادامه داد: دومین چالشی که شهر تهران در برابر آن قرار دارد، خطراتی است که زندگی ساکنان را تهدید می‌کند. آلودگی هوا به صورت تدریجی سلامت جسمی و روانی ساکنان را کاهش می‌دهد. در کنار آن، خطرات طبیعی مثل زلزله و حوادثی مثل آتش‌سوزی جان ساکنان شهر را تهدید می‌کند. برای اداره تهران، موضوع مهم مشارکت مردمی را محور برنامه ها و تلاشهای خویش قرار داده ایم.
وی تاکید کرد: ساکنان شهر باید در تامین هزینه‌های شهر مشارکت داشته باشند. این کار مستلزم آن است که از یکسو، مدیریت و سازمان مدیریت شهری کارآمد و پاسخگو شود، بهره‌وری افزایش پیدا کند و مهم‌تر از همه با فساد شهری با جدیت و قاطعیت مقابله و شفافیت محقق شود. با وجود فساد اداری هیچ سیاستی به بار نخواهد نشست. مقابله با فساد هم تنها در اراده مدیران شهرداری نیست، بلکه اراده جمعی و فراگیر می‌خواهد و مشارکت همگان را می‌طلبد. فساد نابرابری هم را بیش از آنچه که هست تشدید می‌کند .
نجفی با تاکید بر اینکه کسانی که از شهر منافع بیشتری برده و می‌برند، باید سهم بیشتری پرداخت کنند افزود: خوشبختانه این گرایش و خواست عمومی در توافق نسبت به این گزاره بین گروه‌های مختلف وجود دارد. نظرسنجی‌های اخیر نشان می‌دهد که اکثریت مردم با شهرفروشی مخالفند و حاضرند سهم بیشتری در اداره شهر بر عهده گیرند. همچنین این گرایش عمومی وجود دارد که گروه‌های برخوردارتر، سهم بیشتری بر عهده گیرند. این فرصتی است که پیش روی مدیریت شهری قرار دارد و امیدوارم که بتوان از این فرصت برای سامان دادن به منابع مالی شهر استفاده کرد .
وی ادامه داد: علاوه بر آن باید به خاطر داشت که مشارکت تنها در تامین منابع مالی خلاصه نمی‌شود. مشارکت یعنی دخالت فرد برای تعیین سرنوشت شهر و دخالت او در تصمیم‌گیری‌هایی که به زندگی شهری او مربوط می‌شود. مردم در برابر سازمان‌های بزرگی مثل شهرداری که قدرت و منابع زیادی دارد و قادر است در امور مختلف زندگی آنان تصمیمات اساسی بگیرد، نباید احساس ناتوانی و ضعف کنند. وقتی مردم در مورد پروژه‌ای که در محله آنان اجرا می‌شود و مثلا رفت و آمد محله را مختل می‌سازد، نقشی ندارند، چگونه می‌توان انتظار داشت که نسبت به محله خود حساسیت داشته باشند و در امور آن مشارکت کنند؟ شهرداری بازیگر مهمی در حیات شهری است اما باید مجالی فراهم کنیم تا نهادهای مردمی و سازمان‌های داوطلبانه بتوانند در سرنوشت شهر نقش داشته باشند. حل مشکلات از توان یک سازمان خارج است. معضلاتی مثل کارتن‌خوابی، اعتیاد، فقر شهری، انواع آلودگی‌ها، ترافیک و مانند آن نیازمند مشارکت گسترده شهروندان در حیات شهری است .
وی با اشاره به فرصت های پیشروی شهر تهران گفت: نخست، آمادگی و تمایل مردم برای مشارکت است. وجدان جمعی به سرنوشت شهر حساس شده است. این یک فرصت مهم است. ما امروز هم به شهر خود آگاه شده‌ایم، به بیماری‌هایش به تدریج آگاه می‌شویم و در عین حال، به شهر خود علاقه‌مندتر شده‌ایم. حس تعلق به شهر، توجه به تاریخ شهر و نگرانی نسبت به سرنوشت شهر در آگاهی جمعی ما پررنگ‌تر و پررنگ‌تر می‌شود. این حسی است که شهر را به پیش خواهد برد و بر چالش‌های آن غلبه خواهد کرد .
شهردار تهران گفت: شهر تهران، تنوعی از فرهنگ‌های نقاط مختلف سرزمین ایران را در خود گردآورده است. سخنی دقیق است که تهران، ایرانی کوچک است زیرا همه گروه‌ها و فرهنگ‌های متنوع ایرانی در تهران حضور دارند. تنوع فرهنگی نه تنها تپندگی و شور زندگی را در شهر بر می‌انگیزد بلکه عاملی اقتصادی است که برای شهر فرصت‌های مختلف ایجاد می‌کند. در عین حال، شهر تهران بیشترین و ماهرترین نیروی تحصیل‌کرده را در خود جای داده است. بسیاری از این‌ها امید به بهتر شدن تهران را نوید می‌دهد. من امیدوارانه چشم به آینده تهرانی دوخته‌ام که در آن فرصت‌های زندگی عادلانه تر و محیط آن ایمن‌تر و فضای اجتماعی آن اخلاقی‌تر است.
وی افزود: در انتها علاقمندم به این نکته اشاره کنم که برنامه ها و طرحهای مختلفی برای توسعه تهران در دست بررسی و تنظیم است که می تواند جاذبه های فراوانی برای سرمایه گذاری بخش خصوصی داخلی و خارجی ایجاد کند. بنابراین ضمن اعلام آمادگی شهرداری تهران برای ایجاد تسهیلات در جذب سرمایه های خارجی انتظار دارم نمایندگان محترم کشورهای دوست در ایران، سرمایه گذاران کشور خود را برای مشارکت در اجرای این پروژه ها راهنمایی و تشویق نمایند .
نماینده برنامه اسکان بشر ملل متحد در ایران روز جهانی شهرها را فرصتی خواند برای گشایش باب گفتگو و همکاری بین کشورها، نهادها، مدیران و شهروندان. سیامک مقدم انتخاب موضوع حکمروایی نوآورانه، شهرهای آزاد را باعث توجه به شیوه‌های نوآورانه و خلاقانه حکمروایی و مدیریت شهری دانست و افزود: با توجه به رشد شهرنشینی در ایران و جهان و نیز پیشرفت‌های شگفت‌آور فناوری و ارتباطات و چالش‌های جدی و مستمر در فرآیند ساخت محیط زندگی شهری بهتر، به نظر می‌رسد که نظام‌های گذشته و سنتی حکمروایی شهری توانایی مواجهه با این چالش‌ها را ندارند و نیاز به نوآوری و رویکردهایی خلاق و متناسب با شرایط امروزی وجود دارد.
وی در ادامه به مفهوم شهر آزاد پرداخت و گفت: شهر آزاد شهری متنوع و مشارکتی را پوشش می‌دهد که از حکمروایی نوآورانه اثر میپذیرد و خود منجر به این نوع حکمروایی می‌شود. شهر آزاد با روش‌های مدیریتی شفاف و پروسهای مشارکتی پیوند می‌خورد و مکانیزم روشنی برای ادامه همزیستی شهری دارد.
مقدم ادامه داد: شهر آزاد از طریق گردش آزاد اطلاعات شهری و دسترسی یکسان به خدمات و امکانات و ایجاد امکان حضور و فعالیت آزادانه در شهر، حق شهروندی را تضمین می‌کند. چنین شهری واجد نظامی پذیرا و چند عملکردی است.
ترویج رویکردهای مشارکتی با در نظر گرفتن زنان؛ کودکان؛ سالمندان، معلولان و همه اقشار جامعه، بخصوص آسیب مندان و آسیب دیدگان، در تمامی سطوح فرایند برنامه‌ریزی و سیاستگذاری شهری و سرزمینی، یکی از تأکیدات دستور کار جدید شهری است.
سیامک مقدم خاطرنشان کرد: در ایران؛ خوشبختانه مفاهیم مبتنی بر حکمروایی خلاقانه و شهر آزاد موجود است و در اسناد فرادست شهری همچون طرحهای جامع ورود داشته است. اخیراً شهردار جدید و محترم تهران، در متن سخنرانی برای شورای اسلامی شهر پنجم تهران، به موضوعات راهبردی شهرداری تهران اشاره کردند، که حکمروایی خوب شهری یکی از محورهای برنامه ایشان است. همینطور در افق ۸ ساله شهرداری تهران، بر ایجاد نهادی شفاف و عاری از فساد، مسئولیت پذیر و پاسخگو، شفاف و دارای سلامت سازمانی تأکید شده است.
وی افزود: شورای اسلامی جدید شهر تهران در برنامهای که برای نجات پایتخت از کجراهه توسعه تدوین کرده است به اصلاحات در تهران به نفع شهروندان به عنوان هدف اشاره کرده است. این برنامه به دنبال تشکیل پارلمانی محلی و قدرتمند و شهردار پاسخگوست.
حركت به سمت شهرهای هوشمند
گری لوییس، هماهنگ‌كننده سازمان ملل متحد در ایران در آیین روز جهانی شهرها گفت: در ابتدا قصد دارم تا توجه شما را اهمیت زندگی شهرنشینی و سکونت در شهرها جلب کنم. از چند سال پیش یك اتفاق مهم افتاد كه نخستین‌بار تمایل مردم به زندگی در شهرها رشد پیدا كرد و این روند تا جایی پیش رفت كه در ایران نیز تقریباً 7۰ درصد مردم در شهرها زندگی می‌كنند. گری لوئیس با اشاره به اینكه ۷۰درصد انرژی در شهرها مصرف می‌شود و ۷۵درصد تأثیرات روی گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی بر اثر زندگی شهرنشینی صورت می‌گیرد، یادآور شد: ما می‌توانیم به سمت شهرهای هوشمند حركت كنیم و در كنار آن می‌توانیم سیستم انرژی، سیستم آبرسانی، حملونقل شهری، سیستم بازیافت زباله و… را تقویت كنیم.
وی همچنین با اشاره به هدف شماره 11 از اهداف توسعه پایدار، که بر شهرها و جوامع پایدار تاکید می‌کند، عنوان کرد که چهار گام باید در این خصوص پیگیری شود: یک نگرش جامع وجود داشته باشد، بر ایمنی شهرها تمرکز داشته باشد، بر پایداری شهرها تمرکز کند و نهایتاً در کشوری همچون ایران که با بلایای طبیعی بسیاری روبرو است، ما باید تاب‌آور و آماده باشیم. با توجه به موضوع امسال روز جهانی شهرها که حکمروایی نوآورانه: شهرهای آزاد است، در این زمینه و با توجه به هدف 11 از اهداف توسعه پایدار باید پنج گام دیگر طی شود که شامل اطمینان از دسترسی همه به مسکن ایمن و خدمات پایه، نظارت بر مدیریت پسماند و کیفیت هوا -که در تهران و غرب ایران بسیار مهم است-؛ مشارکت همه افراد در برنامه‌ریزی‌ها برای بهبود شهرها که در این راستا یابد به ترویج قدردانی و حمایت از محیط شهری و فرهنگ بپردازیم، مهیا ساختن حملونقل منظم و ایمن که آسیبی برای محیط زیست ندارند و در آخر تاب‌آور ساختن شهرها نسبت به بلایا و سازگار شدن با تغییرات اقلیمی است.
این مقام بین‌المللی با اشاره به اینكه ایران جزو 10 كشور اول در تولید گازهای گلخانه‌ای است، تأكید كرد: باید بر حركت به سمت جوامع پایدار، دسترسی با كیفیت به امكانات، غلبه بر آلودگی هوا و بهبود سیستم بازیافت زباله كه در تهران و حتی بسیاری از شهرهای دنیا دارای اهمیت است، تأكید كنیم.
امین عارف‌نیا، مشاور شهردار تهران و رییس مرکز ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری در آیین گرامیداشت روز جهانی شهرها اظهار کرد: شهرها چه خوب و چه بد، چه فرصت و چه تهدید، چه یک انتخاب چه یک الزام به عنوان یک واقعیت پررنگ و غیرقابل انکار در زندگی و سرنوشت ما انسان‌های عصر حاضر سایه انداخته و آسایش یا سختی، رفاه یا تنگ دستی، خوشبختی یا شوربختی ما در سایه زیست شهری و نحوه تعامل ما با محیط زیست و سکونتگاههای شهرمان است.
عارف نیا ادامه داد: تهران به واسطه اینکه پایتخت جمهوری اسلامی ایران است، در تحولات و اصلاحات منطقه همواره اثرگذار بوده و به عنوان پایتخت و کلانشهر پیشرو عمل می‌کند. وی با اشاره به اینکه شهر تهران هم‌اکنون از نزدیک با 30 شهر منطقه و سراسر جهان ارتباط دارد، عنوان کرد: این ارتباطات براساس صلح، همزیستی و احترام متقابل و بر پایه اشتراکات و پایه‌های تمدنی تاریخی، جغرافیایی، فرهنگی، سیاسی، روابط دوستی و خواهرخواندگی برقرار است.رییس مرکز ارتباطات و امور بین‌الملل تاکید کرد: شهرداری تهران هم‌اکنون به یکی از اعضا و شرکای کلیدی، ساز و کارهای مهم بین‌المللی بدل شده است.
وی در پایان خاطرنشان کرد: امیدوارم در پرتو ارتباطات تهران به عنوان شهر امید، مشارکت و شکوفایی با سایر شهرهای جهان، صاحب جهانی عاری از خشونت، سرشار از امید و پیشرفت باشیم.
