رضا هاکان تکین سفیر ترکیه در ایران طی گفتگو با روزنامه اعتماد متذکر شد که هیچ کس نمی‌تواند ایران را نادیده بگیرد.
به گزارش آوا دیپلماتیک، متن کامل این گفتگو با روزنامه اعتماد به شرح زیر است:
رییس‌جمهور اردوغان به عربستان و قطر سفر کردند. بحران در قطر هر روز پیچیده‌تر از دیروز می‌شود و به نظر می‌رسد که هیچ کدام از دو سوی این ماجرا نیز شروط یکدیگر را نمی‌پذیرند. ترکیه هرچند می‌گوید که با عربستان هم رابطه عمیق و حسنه دارد اما به نظر می‌رسد که آنکارا به شکل قوی‌تری از دوحه در این بحران حمایت کرده است. موضع ترکیه در مورد این بحران چیست؟
همان طور که شما اشاره کردید ما با همه کشورهایی که به نوعی در این تنش و اختلاف درگیر هستند به خصوص عربستان سعودی و قطر رابطه بسیار نزدیکی داریم اما نمی‌توانم بگویم که ما در این تنش سمت کشور خاصی را گرفته‌ایم. ما از شیوه‌ای که این تنش بروز و توسعه پیدا کرده به هیچ‌وجه خرسند نیستیم. هرکشوری احتمالا نگرانی‌هایی در مورد سیاست‌های سایر کشورها دارد و گام‌هایی هم برای رفع این نگرانی‌ها برمی‌دارد اما راه مقابله با این تفاوت‌ها این نیست که ناگهان یک روز یک سیاست خاص را اتخاذ کنید و اولتیماتوم‌هایی برای طرف مقابل تعیین کنید مانند درخواست‌هایی از یک کشور بدون اینکه با آن کشور در گفت‌وگوهای سازنده درگیر شوید. به این دلایل است که ما از روند شکل‌گیری و توسعه این بحران خوشحال نیستیم. این بحران نیستیم اما موافق رویکردی نیستیم که برخی از این کشورها علیه قطر اتخاذ کرده‌اند. ما تلاش می‌کنیم بر این مشکلات غلبه کنیم.
فکر می‌کنید که ترکیه در جایگاهی است که نقش واسطه مثبتی را در این بحران ایفا کند؟
کاملا. ما امیدوار هستیم. البته که نمی‌توانیم در مورد نتیجه مطمئن باشیم چرا که همه‌چیز در قبضه قدرت ما نیست. کشورهای درگیر در این پرونده کشورهای مستقلی هستند و باید تصمیم‌های خودشان را بگیرند. ما تنها می‌توانیم این پروسه را تسریع ببخشیم.
عربستان سعودی در یکی از بندهای درخواست‌های مطرح شده از قطر خواهان کاهش رابطه با تهران شده بود. نگاه ترکیه به چنین پیش‌شرط‌هایی در روابط میان کشورها چیست؟
ما به اصول قوانین بین‌المللی پایبند هستیم. هرکشوری این استقلال را دارد که رابطه خود با دیگر کشورها را تنظیم کند. بنابراین شما نمی‌توانید به کشور دیگری تحمیل کنید که رابطه خود با کشور یا گروهی از کشورها را کنترل، افزایش یا کاهش دهد. ما فکر نمی‌کنیم چنین تحمیل عقیده‌ای، رویکرد درستی باشد.
عربستان در چندسال اخیر ایران را به فعالیت‌های مخرب منطقه‌ای متهم کرده است و این در حالی است که ما سخنانی مشابه را از زبان رییس‌جمهور اردوغان هم در مورد فعالیت‌های منطقه‌ای ایران شنیده‌ایم. آیا ترکیه در این مورد در کنار عربستان سعودی و امارات ایستاده است؟
ما اعتقاد داریم که ایران کشور بسیار مهمی در منطقه است و باید در مسائل منطقه‌ای منفعتی برای آنها وجود داشته باشد. هیچ کس نمی‌تواند ایران را نادیده بگیرد. هیچ کس نمی‌تواند بگوید که ایران نقشی در منطقه ندارد. این یک سیاست مبتنی بر واقعیت نیست. نه یک سیاست درست است و نه یک درخواست قانونی. اما اینکه این نقش چگونه باید بازی شود یک مساله دیگر است. ما هم نگرانی‌هایی در مورد سیاست‌های ایران در منطقه داریم. اعتقاد داریم که ایران باید نقش سازنده‌تری در تقویت ثبات در این بخش از جهان که همگی ما در آن حضور داریم، ایفا کند.
ترکیه نگرانی‌های مشابهی را در مورد فعالیت‌های عربستان سعودی در منطقه هم دارد؟ فکر نمی‌کنید که بستن چشم‌های‌مان بر آنچه در یمن و بحرین می‌گذرد هم راه‌حل مشکلات منطقه‌ای نیست؟
هرمساله‌ای پیشینه و بستر متفاوتی دارد. ما از اینکه حمام خون به راه افتاده باشد راضی نیستیم، این حمام خون می‌خواهد در یمن باشد یا در سوریه یا در بحرین یا در عراق. خونی که ریخته می‌شود یا سرکوبی که صورت می‌گیرد همواره در میان مسلمانان است. بنابراین ما از این وضعیت شاد نیستیم و به دنبال تغییر در این وضعیت هستیم. اما زمانی که به پیشینه همه این اتفاق‌ها نگاه می‌کنید همواره سفید و سیاه نیست. وضعیت به این شکل نیست که یک طرف کاملا بی‌گناه باشد و طرف دیگر مقصر همه وضعیتی که وجود دارد. حقیقت همواره پیچیده‌تر است.
امریکا در چند روز گذشته اعلام کرد که تجهیز مخالفان سوری را پایان می‌دهد. این در حالی است که ترکیه در کنار برخی کشورهای عربی و امریکا از طرفداران و مجریان این سیاست در ٧ سال گذشته بوده است. این رویکرد جدید امریکا را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
برخی مواقع درک رویکردهای ایالات متحده آسان نیست. زمانی که به سیاست‌های امریکا در قبال سوریه در چندسال اخیر نگاه می‌کنید نه از ثبات و نه از تداوم خبر چندانی نیست. بنابراین ما در ترکیه نیز مانند بسیاری از کشورهای دیگر در سطح بین‌المللی در مورد اینکه سیاست و استراتژی واقعی امریکا چیست دچار ابهام و شک و تردید هستیم.
رابطه ترکیه با امریکا در زمان رییس‌جمهور اوباما رابطه چندان حسنه‌ای نبود و دو طرف انتقادهای جدی به هم داشتند. از امریکای ترامپ تا چه اندازه راضی هستید؟
ما با وجود آنکه با آنها از نزدیک کار می‌کردیم اما نارضایتی‌های بسیاری از دولت اوباما داشتیم. با دونالد ترامپ هنوز برای چنین اظهارنظرهایی زود است چرا که تقریبا ٧ ماه از حضور وی در قدرت گذشته است و به نظر می‌رسد که آنها هنوز سیاست‌های کلان و استراتژی خود را نسبت به منطقه و سایر موضوعات مشخص نکرده‌اند. بنابراین به نظر می‌رسد که دولت ترامپ هنوز در دوره انتقالی به سر می‌برد. امیدوار هستیم که رابطه ما با دولت ترامپ بهتر باشد اما هنوز باید صبر کرد و دید. هنوز برای گفتن اینکه آیا راضی هستیم یا خیر زود است.
امریکا برخلاف آنچه که ترامپ در دوره رقابت‌های انتخاباتی می‌گفت بر حجم نقش نظامی و سیاسی خود در منطقه ما افزوده است. در سوریه به عنوان نمونه شاهد دخالت‌های نظامی مستقیم بودیم و قراردادهای تسلیحاتی کلانی که در دوره اوباما به حالت تعلیق در امده بودند دوباره از سر گرفته شده‌اند. ایران از جمله کشورهایی است که اعتقاد دارد بازی‌های منطقه‌ای را بازیگران منطقه‌ای باید حل کنند و منتقد حضور نظامی امریکا در این منطقه است. نگاه ترکیه به این حضور چیست؟
ایالات متحده قوی‌ترین کشور در سطح جهانی است و ما اعتقاد داریم که امریکا باید در منطقه ما و در کنار بازیگران منطقه‌ای نقشی را بر عهده داشته باشد. اما این نقش باید سازنده راهگشا باشد و نباید به گونه‌ای باشد که سیاست‌های خود را بر کشورهای منطقه‌ای تحمیل کند بلکه این حضور باید ماهیت مشارکتی و همکاری داشته باشد. ما به چنین حضور و نقشی نیاز داریم. اگر امریکا از منطقه عقب‌نشینی کند ما در اطراف خودمان وضعیت بهتری نخواهیم داشت.
بیش از یک سال از کودتا در ترکیه می‌گذرد. چرا وضع امنیتی و سیاسی در این کشور هنوز به حالت عادی پس از این روزها بازنگشته است؟
نمی‌توانیم بگوییم که وضعیت هنوز نرمال نشده است. شکر خدا از منظر امنیتی ما در وضعیت بسیار بهتری به نسبت سال گذشته به سر می‌بریم. امیدوار هستیم که این وضعیت همچنان هم ادامه پیدا کند. این درست است که ما هنوز با فعالیت‌های تروریستی پ ک ک دست و پنجه نرم می‌کنیم و همچنان هم عملیات‌های ما علیه سلول‌های داعش و دیگر گروه‌های تروریستی در ترکیه ادامه دارد.
مردم به هیچ دولتی کارت سبز دایمی نمی‌دهند. نگران واکنش مردم ترکیه به رفتارهای امنیتی و برخوردهای دولت با مخالفان نیستید؟
حق با شما است. من فکر می‌کنم این طبیعت قانون است که حتی دولت‌های بسیار قوی یا یک حزب در ساختار دموکراتیک که حمایت قاطبه مردم را هم در اختیار دارد نیز می‌تواند در گذر زمان با تغییر رویه و نگاه مردم روبه‌رو شود. مردم نظرات خود را تغییر می‌دهند. اگر وضعیت را به خوبی برای آنها توضیح دهیم، همه گام‌هایی را که برداشته شده است، توضیح دهیم و بگوییم که دولت قصد دارد چه کارهایی انجام دهد این مساله می‌تواند درک بیشتری را از جانب مردم با ما همراه سازد. من فکر می‌کنم که مردم ما در ترکیه به این مساله واقف هستند. البته که همه موافق کامل اتفاق‌هایی نیستند که رخ می‌دهد.
رییس‌جمهور حسن روحانی، سدسازی‌های اخیر ترکیه را یکی از عوامل موثر در بیابان‌زایی در ایران دانسته‌اند و این در حالی است که مقام‌های ترکیه چنین مساله‌ای را تکذیب می‌کنند. در این خصوص چه مذاکراتی میان تهران و آنکارا در جریان است؟
کاش گفت‌وگویی در این باره میان ایران و ترکیه در جریان بود. در همه مشکلات و اختلاف‌ها ما خواهان گفت‌وگو هستیم حتی اگر این گفت‌وگو در مورد سوژه‌هایی باشد که در مورد آن با هم اختلاف داریم.
آیا برنامه‌ای برای نشست شورای عالی راهبردی روابط ایران و ترکیه در تهران و با حضور روسای جمهوردر آینده‌ای نزدیک در دستور کار دارید؟
این مکانیسم که نام کامل آن، شورای عالی همکاری است توسط روسای جمهور دو کشور هدایت می‌شود. این شورا معمولا در جریان دیدارهای روسای جمهور فعال می‌شود. ما این شورا را تاکنون سه بار برگزار کرده‌ایم که دو بار آن در جریان سفر رییس‌جمهور روحانی به ترکیه و یک بار هم در جریان سفر رییس‌جمهور اردوغان به ایران بوده است. اکنون نوبت رییس‌جمهور ترکیه است که به ایران سفر کند و ما امیدوار هستیم که این سفر در سال جای رخ بدهد.
