سفیر پاکستان در تهران در مصاحبه با روزنامه کیهان در رابطه با مسئله تروریسم در منطقه گفت: افراط گرایی در پاکستان ریشه در حضور شوروی در افغانستان دارد.
به گزارش آوا دیپلماتیک، در متن مصاحبه روزنامه کیهان آمده است: سوالات مصاحبه را بسيار بالا و پايين كرديم تا به گونه اي بحث را شروع كنيم كه اعتماد جناب سفير را به دست بياوريم تا بتوانيم به جواب هايي هرچند ناچيز در مورد عاملان اصلي تحريك گروه هاي تروريستي عليه ايران در مرز پاكستان دست يابيم. مصاحبه اي بسيار مهم در برهه اي حساس بود. برخي از مسئولان نظامي ايران به صراحت انگشت اتهام را به سوي پاكستان نشانه رفته بودند و همين امر احتمال صراحت لهجه خانم سفير را در مصاحبه بسيار كم مي كرد. قبل از ساعت 11 وارد سفارت پاكستان در خيابان فاطمي شديم. سفارت بسيار تميز و شيك به نظر مي رسيد و فرش قرمز از درب ورودي تا اتاق سفير روي زمين پهن شده بود. عكس محمد علي جناح بنيانگذار پاكستان در اتاق هاي مختلف سفارت نصب شده بود. در نهايت به اتاق خانم سفير رسيديم. اتاقي نسبتا بزرگ بود كه در يك قسمت ميز كار قرارداده شده بود و در قسمت ديگر مبل هايي براي پذيرايي از مهمانان. پرچم ايران در كنار پرچم پاكستان قرار داده شده بود. در خبرها خوانده بودم كه نخستين سفير زن پاكستان در ايران به زبان فارسي مسلط است و همين مسئله مي توانست كورسوي اميدي براي رسيدن به چند جواب صريح بود.
پيش از شروع مصاحبه برخي صحبت هاي حاشيه اي مطرح شد كه از متن اصلي مصاحبه به مراتب مهم تر بود، چرا كه معمولا صحبت هاي خودماني محدوديت و مرز ندارد. خانم رفعت مسعود تيرماه به ايران آمده بود و پيش از آن در نروژ سفير بود. بيش از 30 سال نيز ديپلمات بود و در نوع واكنشش به سوالات پختگي سياسي خاصي ديده مي شد. خودش تاكيد مي كرد كه سال ها منتظر آمدن به ايران بوده است. خانم سفير بسيار خوش صحبت و خوشرو بود و بيشتر سوالات را با لبخند جواب مي داد البته اين لبخند در برخي جاها كه سوالات امنيتي مي شد كاملا محو مي شد و جديت خاصي جاي آن را مي گرفت.
دليل عدم موفقيت پاكستان در مبارزه با تروريست ها را به عنوان مقدمه بحث شروع كرديم اما در ادامه به مسئله حادثه تروريستي سيستان و سفر بن سلمان وليعهد سعودي به پاكستان رسيديم، زمان زيادي به نقش احتمالي عربستان در عمليات تروريستي اخير سيستان گذشت. احتياط در پاسخ به سوالات اولويت اول خانم رفعت مسعود بود، به هيچ عنوان حاضر نبود كه در مورد عربستان سخني بگويد كه روابط اسلام آباد و رياض را تحت تاثير قراردهد. مرتب نقش كشورهاي ثالث در تخريب روابط ايران و پاكستان را گوشزد مي كرد اما تاكيد داشت كه اسم كشور خاصي را به زبان نياورد. البته هند در اين مورد استثنا بود.
به هر بهانه اي طعنه اي هم به هند مي زد و به اين كشور به عنوان عامل اصلي مشكلات كنوني پاكستان نگاه مي كرد. تروريسم كنوني در پاكستان را نيز يادگار شوم آمريكا و شوروي سابق براي پاكستان مي دانست. در برابر هر سوال ما مبني بر اهمال كاري دولت پاكستان و حتي احتمال همكاري برخي گروه هاي نظامي پاكستان با تروريسم به سرعت برافروخته مي شد و مرتب بر اينكه ايران و پاكستان دو كشور دوست هستند و نبايد به اين بحث ها دامن زده شود تاكيد مي كرد. تلاش زيادي كرديم تا خانم سفير جمله اي در مورد عاملان اصلي عمليات تروريستي سيستان به ما بگويد كه جز هند و تا اندازه اي گروه هاي مستقر در افغانستان را به عنوان عامل معرفي نكرد. متن مصاحبه حدودا 2 ساعته ما با سفير پاكستان روبه روي شماست.
كيهان: خانم سفير با يك تاخير هفت ماهه ورود شما را به عنوان سفير پاكستان در تهران تبريك عرض مي كنم. مخصوصا اينكه اولين سفير زن در پاكستان هم هستيد. امروز مهم ترين بحث گفت و گوي ما متمركز خواهد بود بر تنش اخيري كه در روابط دو جانبه ايجاد شده و افكار عمومي به دليل حادثه تروريستي خاش-زاهدان جريحه دار شده است. برخي رسانه ها حتي انگشت اتهام را به سمت دولت پاكستان نشانه رفتند. همين طور كه مي دانيد دولت پاكستان تا ايده آل خود يعني رسيدن به دولت مدرن فاصله دارد و اين هم شايد به خاطر ساختار قومي و قبيله اي پاكستان باشد كه همواره كشور را صحنه خشونت و عمليات هاي انتحاري كرده است.سوال اساسي من اين است كه ارتش و دولت پاكستان تا كنون براي مهار تروريسم در اين كشور چه اقداماتي را انجام داده است؟اراده پاكستان براي مبارزه با تروريسم تا چه ميزان جدي است؟
از شما تشكر مي كنم.در پاكستان زنان ديپلمات زيادي در وزارت خارجه داريم هر چند كه برخي سختگيري هايي در حوزه كشورهاي خليج فارس مي شود و ديپلمات هاي ما به راحتي نمي توانند به آن كشور ها بروند اما در ساير كشورها بسيار فعال بوده و به راحتي به هر نقطه اي كه بخواهند مي روند و به عنوان ديپلمات خدمت مي كنند. هر چند كه بايد اعتراف كنم احترام مردم و حكومت ايران به زنان حتي بيشتر از حد تصور است. پيش از آنكه به تهران سفر كنم دوستانم مي گفتند وضعيت ايران براي زنان سخت است اما من واقعا از وقتي كه به تهران آمده ام واقعا اوقات خوش و راحتي داشته ام. در كنار اين من همواره حتي در بين همكاران خود تاكيد دارم كه اهميت فعاليت ديپلمات ها در منطقه شبه قاره و خاورميانه بسيار مهم است. اما راجع به سوال شما، از اين پرسش تشكر مي كنم چون اين روزها هرجا كه مي روم اين سوال از من مطرح مي شود. كمي بايد براي روشن شدن موضوع بايد به تاريخ مراجعه كنيم. ما مرز مشترك وسيعي با افغانستان داريم و تحولات اين كشور بسيار بر اوضاع امنيتي و سياسي كشور ما تاثيرگزار است. شوروي با حمله به افغانستان اين كشور را صحنه هرج و مرج كرد و بعد از آن هم غرب سعي كرد كه تا شوروي را به كمك ابزار هاي مختلف از افغانستان بيرون كند. دقيقا در همين نقطه تاريخي بود كه «طالبان» متولد شد. طالبان پيش از آنكه مورد حمايت عربستان باشد زاييده تفكرات غرب و در راس آنها آمريكا بود. نمي دانم تا چه ميزان آگاه هستيد، در زمان اشغال افغانستان، بيش از 4 ميليون پناهجوي افغاني به كمپ هايي كه در داخل خاك پاكستان درست شده بود، منتقل شده بودند. در آن زمان من به خوبي يادم مي آيد كه آمريكايي ها در پيشاور به ميان افغاني ها مي آمدند و مي گفتند كه شما بايد در برابر حضور شوروي در خاك كشورتان «جهاد» كنيد و آنها را از خاكتان بيرون برانيد. بنابراين واژه «جهاد» براي اولين بار به دست خود آمريكايي ها به افغان ها ياد داده شد. حتي كتاب هايي كه براي مدارس پناهجويان افغاني در همين كمپ ها تهيه شده بود، افكار «افراطي» را تبليغ مي كرد و آن را انتشار مي داد. مي دانيد اين كتاب ها در كدام نقطه دنيا تدوين و تنظيم مي شد؟ در خاك آمريكا و دريكي از دانشگاه هاي آمريكا. اين كتاب ها به پاكستان منتقل مي شد و به كمپ پناهجويان مي رفت.
كيهان: بنابراين منظور شما اين است كه مشكلات كنوني پاكستان ريشه در حمايت آمريكا از گروه هاي افراطي دارد.
ببيند دوران جنگ سردي كه شوروي و آمريكا با هم داشتند بسيار براي منطقه مضر بوده و دود اين مسئله به چشم پاكستان و ديگر كشورهاي منطقه هم رفته است. البته تنها طالبان نبود. گروه هاي ديگر افراطي هم از ساير نقاط دنيا مثل عربستان و چچن براي بيرون كردن شوروي از افغانستان، به اين كشور فرستاد شده بودند. شوروي از افغانستان خارج شد اما اين گروه هاي جهادي ماندند و به يك دردسر براي پاكستان تبديل شدند. در آن دوران رابطه ما با آمريكا هم به تاريكي گراييده بود و ما به خاطر تست هسته اي تحت شديدترين رژيم تحريم قرار گرفتيم. اين جنبه تاريخي مسئله بوده كه براي شما گفتم. ارتش پاكستان در اين مدت بيكار ننشسته و هر تلاشي كرده تا تروريست ها را مهار كند و در همين راستا ارتش دو عمليات بزرگ برگزار كرده است. عمليات هاي «رد الفساد» و «ضرب عزم» در سال 2014 كه در مرز پاكستان و افغانستان اجرا شد توانست تا حدودي فعاليت هاي اين ها را محدود كند. اما همان طور كه مي دانيد تروريست ها بسيار به شاخه هاي زيادي تكثير مي شوند و از بين بردن كامل آنها مشكل است. خوب مي دانيد پاكستان پس از شكل گيري با دو مشكل عمده مواجه شده بود. يكي مرز با هند بود كه به خاطر تنش هاي سياسي، تامين امنيت آن براي پاكستان بسيار مهم بود و ديگري مرز با افغانستان كه حضور تروريست ها و احتمال وارد شدن آنها به پاكستان وجود دارد. روابط ايران و پاكستان بسيار دوستانه است و به همين دليل پاكستان تمركز زيادي را متوجه مرز با ايران نكرده است و خوب تروريست ها همواره به دنبال بر هم زدن روابط دوستانه كشورها هستند و حادثه تروريستي اخير هم اثبات اين موضوع است. مثلا چيني ها هم به خاطر اينكه سرمايه گذاري هاي گسترده اي در پاكستان انجام داده اند، هدف اهداف شوم تروريستي قرار گرفته اند. ايران و پاكستان هم دوست هاي خوبي هستند براي همين دشمنان ما تحمل اين رابطه خيلي خوب را ندارند و به واسطه تروريست ها سعي مي كنند تا اوضاع را سخت تر كنند. كشور پاكستان كه شامل دولت، مردم و ارتش است سعي دارند تا مرزهاي امني را ايجاد كنند. مردم من در فقر بسر مي برند و ما شرايط خوب اقتصادي اي نداريم. حكومت جديد به رهبري عمران خان مي خواهد تا آباداني را براي مردم خود رقم بزند. ما براي كنترل مرز افغانستان و اينكه تروريست ها به راحتي وارد اين كشور نشوند، تقريبا به صورت تمام با سيم هاي خاردار بسته شده است، هر چند كه برقراري اين سيم هاي خاردار بسيار مشكل بود چون اين محوطه كوهستاني است. بنابراين تروريست هاي كمي مي توانند ورود كنند و ما توانستيم امنيت نسبي اي را در مرز ها با افغانستان برقرار كنيم. ارتش ما بيشتر در مرز هاي شرق و افغانستان حضور دارد. ارتش ما توانايي اين را ندارد كه در مرز هاي غرب با ايران هم حضور داشته باشد. ايران دوست ماست و ما از سوي ايران خيالمان راحت است براي همين است كه بر روي مرز با ايران تمركز خاصي نداريم.
كيهان: خانم سفير چرا پاكستان همانند مرز با افغانستان، نظارت سفت و سختي بر مرز با ايران ندارد؟
اتفاقا مي خواستم به همين نكته بپردازم. ما دوست نداريم تا مرز با ايران را امنيتي كنيم چون مايليم تجارت آزادانه وجود داشته باشد و مردم دو كشور به راحتي تردد داشته باشند.
كيهان: اجازه بدهيد كه من با شما مخالفت كنم. صحبت هاي شما در رابطه با مبارزه پاكستان با تروريست بسيار روشن بود، اما قانع كننده نيست. عملا دولت پاكستان موضوع مبارزه با تروريست ها را جدي نگرفته است. اخبار زيادي را غربي ها مبني بر همكاري «اطلاعات ارتش» پاكستان با گروه هاي تروريستي منتشر كرده است. آنها تاكيد كردند كه همكاري اطلاعاتي بين اطلاعات ارتش پاكستان و تروريست ها وجود دارد. شما در عين حال با كشورهاي حامي تروريست مانند عربستان، هم رابطه خوب و در حال رشدي داريد.عربستان هيچ گاه دلاري را در نقطه بيهوده خرج نمي كند و به دنبال رشد تفكر تكفيري در پاكستان است. پول هايي كه عربستان در مدارس پاكستان خرج مي كنند هم شاهد مثال همين موضوع است. چند روز قبل از سفر وليعهد عربستان حادثه تروريستي در سيستان و بلوچستان رخ داد. البته ما پيشگو نيستيم و نمي خواهيم اين سفر را به اين حادثه مربوط كنيم، مرز پاكستان پرحادثه ترين مرز بعد از انقلاب براي جمهوري اسلامي بوده و پاكستان هيچ تمايلي براي اصلاح اين امر ندارد و محمد بن سلمان را مي پذيرد.
شما البته چندين بحث رو همزمان با هم مطرح كرديد. من يكي يكي جواب مي دهم. من متاسفانه با شما موافق نيستم به چند دليل، من نمي خواهم نام كشوري را بيان كنم.اما هندوستان دشمن اصلي ماست. ما حتي با هندوستان هم مي خواهيم رابطه خوبي داشته باشيم. دوست داريم با هند گفت و گو كنيم هر چند كه هندي ها موافق نيستند و هيچ گاه حاضر به مذاكره نشده اند. در دنيا هند تنها يك دشمن دارد و آن هم هندوستان است.
كيهان: من فكر كردم شما الان نام اسرائيل را مي بريد.
بله اسرائيل هم هست ولي من متمركز به منطقه هستم. اسرائيل از روز اول دشمن بوده است. اسرائيل و هندوستان دوست هستند. عربستان دشمن ما نيست. ما با عربستان مشكل داريم اما دشمن ما به حساب نمي آيند. گروه هاي تروريستي از حمايت عربستان برخوردارند و گفتيد كه غرب هم به اين موضوع اشاره دارد و بيان مي كند. اما از شما مي پرسم كه آيا غرب رابطه خود با عربستان را قطع كرده است؟ خير، آنها رابطه تجاري خود با عربستان را ادامه مي دهند. من نمي خواهم در اين باره صحبت كنم. علاقه مندم كه به روابط دو جانبه بپردازم. من واقعا متاسفم كه شما اين طور درباره اطلاعات ارتش پاكستان صحبت كرديد. اين واقعا براي من بحث جدي اي است. اطلاعات ارتش پاكستان يك نهاد قانوني است كه بخشي از حاكميت پاكستان را تشكيل مي دهد. همان طور كه شما نهاد هاي اطلاعاتي مخصوص به خود را داريد، ما هم سازمان هاي اطلاعاتي داريم. من نمي توانم اين ادعا را بپذيرم، چون شما اكنون داريد ادبيات آمريكا و هندي ها را به كار مي بريد.بنابراين من اين ادعا را رد مي كنم. آن موقع كه اطلاعات و ارتش پاكستان در خدمت آمريكا براي مبارزه با شوروي بود، اين دو نهاد، نهاد هاي خوبي به شمار مي رفتند. اما اكنون، اطلاعات پاكستان از ديد آمريكا همدست تروريست ها محسوب مي شود. بنابراين، اين سوء برداشتي است كه ايران نبايد آن را بپذيرد. ايران نبايد ارزيابي دشمنان پاكستان را بپذيرد. چون آنها به دنبال بر هم زدن روابط هستند. اطلاعات ايرا ن و اطلاعات پاكستان، روابط بسيار خوبي دارند. دشمن پاكستان كه من نام آن را نمي برم ولي شما آن را مي دانيد، از جيش العدل حمايت مي كند. بنابراين من از مردم ايران مي خواهم كه ارزيابي مستقل خود را از اتفاقات داشته باشند و شانتاژهاي رسانه اي دشمن را نپذيرند. من ايمان دارم كه اگر رابطه اقتصادي گسترش يابد، جاي تروريست تنگ تر مي شود چون كار توليد مي شود و مردم ثروتمندتر مي شوند. مردم ثروتمند ديگر به دنبال تروريست و اعمال تروريستي نمي روند.
كيهان: ما به حضور فعال و پررنگ عربستان در اشتعال آتش تكفير و افراط گرايي در پاكستان اشاره كرديم اما شما پاسخ صريحي در اين باره نداديد. آيا شما اقدامات منفي عربستان در پاكستان را مي پذيريد؟
آنچه كه اشاره شد، واقعا مشكل بزرگي است. البته اين تنها مشكلي نيست كه ما با عربستان داشتيم.همه كشورهاي حاشيه خليج فارس، اين فعاليت هاي منفي را در كشور من از خود نشان داده اند.اين افراط گرايي همان طور كه قبلا هم توضيح دادم ريشه در حضور شوروي در افغانستان دارد. ببينيد يك سري مدرسه هايي در پاكستان وجود دارد كه رايگان است و اكثر خانواده هاي پاكستاني به خاطر اينكه در مخارج خود صرفه جويي كنند، فرزندان خود را به اين مدرسه ها مي فرستند. اين دسته از مدارس براي تربيت افرادي به منظور مبارزه با شوروي در افغانستان ايجاد شده بود اما همچنان وجود دارد. حال مشكل آنجاست كه عربستان همچنان از اين مدرسه ها حمايت مي كند. در اين مدارس درس هاي معمول مانند، رياضي، فيزيك و كامپيوتر آموزش داده مي شود و لابلاي اين درس ها تفكرات افراطي هم به دانش آموزان القا مي شود كه دقيقا اين نكته مشكل ساز است. پس از جنگ افغانستان، اين مدارس به كانون پرورش خشونت تبديل شدند و مكان خوبي براي ساير دشمنان تبديل شد تا در آنجا سرمايه گذاري كنند و تفكرات خشونت آميز را بپرورانند. البته از زمان «پرويز مشرف» سياست دولت مبتني بر محدود كردن فعاليت هاي اين مدارس بوده است و نظارت بر آنها هم چند برابر شده است. نكته مهم اين است كه بسياري از اين مدرسه ها در نقاط دوردست كشور قرار گرفته و دسترسي به آنها مشكل است. از زمان دولت نواز شريف، ارتش هم نظارت خود بر اين مدارس را بيشتر كرد و من خودم ديدم كه در يكي از كتاب هايي كه در اين مدارس تدريس مي شد نوشته شده بود كه اگر، عمليات انتحاري انجام دهيد مستقيما به بهشت مي رويد. همه چيز درست نشده اما نسبت به گذشته شرايط خيلي بهتر است. ما فقط حدود 6 هزار عضو ارتش داريم و با اين تعداد نمي توانيم به اندازه كافي امنيت را در تمام نقاط ايجاد كنيم.
كيهان: لشكر طيبه را شما به عنوان يك گروه تروريستي مي شناسيد. لشكر طيبه سي سال است كه در پاكستان فعاليت دارد و مدارس خاص خود را هم دارد. به تازگي خبر رسيده كه پاكستان به تازگي مقر اين لشكر را گرفته و آنها را محدود كرده است.چرا دولت پاكستان تا كنون اقدامي نكرده بود؟
هندوستان مدعي است كه اين گروه عامل حملات تروريستي است و عامل نا آرامي ها در كشمير هم به حساب مي آيد و در آنجا حمله هاي تروريستي انجام مي دهند. آنها گفته بودند كه ايالت پنجاب از اين گروه ها حمايت مالي مي كند.ما پس از اخذ مداركي كه ادعاهاي هندي ها را تاييد مي كرد. لشكر طيبه را محدود كرديم و مدارس و بيمارستان هايي را كه متعلق به آنها بود، پس گرفت. «جماعت الدعوه» فعاليت هاي فرهنگي بسياري در كشور داشته و همواره خدماتي را به مردم ارائه داده بود. اما به خاطر گزارش هايي كه رسيده بود، ما آنها را محدود كرديم.
كيهان: نشريه ايتاليايي «دي مدي تلگراف» با اشاره به حمله انتحاري اخير گروه جيش العدل ايران در جاده خاش – زاهدان، و سفر بن سلمان به پاكستان نوشت:اين احتمال وجود دارد كه پاكستان به دليل ناديده گرفتن فعاليت هاي جيش العدل از عربستان جايزه گرفته باشد. با توجه به اينكه پاكستان در بحران اقتصادي بسر مي برد اين مسئله بسيار قابل توجه است. نظر شما در اين مورد چيست ؟
من قويا اين ادعا را رد مي كنم و آن را ادعايي احمقانه مي دانم. واقعا باعث تاسف است كه سعي مي كنند تا رابطه ايران و پاكستان را تاريك كنند. چرا دائما به دنبال گره زدن حادثه تروريستي زاهدان با سفر بن سلمان به اسلام آباد هستند. ببينيد، عربستان همواره دوست ما به حساب مي آمده است و كمك هاي زيادي را از ابتدا به پاكستان منتقل كرده است. اگر اطلاعاتي وجود دارد كه هويت تروريست ها را مشخص مي كند آن را به ما بدهيد تا پيگيري كنيم و اگر آن را دنبال نكرديم آن وقت به ما اعتراض كنيد.
کیهان: عربستان در مقابل سرمایه گذاری در پاکستان از شما چه می خواهد ؟
ما با عربستان رابطه ديرينه اي داريم و احتياجات نفتي و گازي ما از عربستان تامين مي شده است. ضمنا به خاطر سفرهاي زيارتي اين رابطه دو چندان شده است. البته به اين معنا نيست كه مشكلي با آنها وجود ندارد. هر كسي كه در جايي سرمايه گذاري مي كند به دنبال بهره خود مي گردد. مثلا چين و پاكستان رابطه بسيار خوب اقتصادي دارند و چين پول هاي كلاني را در اين كشور تنظيم مي كند. حتي بسياري كشورهاي ديگر هم اين كار را انجام مي دهند. حالا اگر شما فكر مي كنيد، كه عربستان به دنبال مسائل ديگري در پاكستان است، اين اعتقاد شماست و من اين طور فكر نمي كنم. روسيه، چين، امارات، اتحاديه اروپا، مالزي، اندونزي و بسياري ديگر در كشور من سرمايه گذاري مي كنند اما شما به خاطر مسائلي كه با عربستان داريد فقط به آن توجه مي كنيد.من سفير پاكستان هستم از من راجع به روابط دو جانبه بپرسيد.
كيهان: درباره «اف.اي.تي.اف»، پاكستان بسيار تلاش كرده تا از ليست سياه اين نهاد خارج شود. اما با اينكه غرب از تلاش هاي پاكستان براي متوقف ساختن تروريست آگاه است، اما نام پاكستان همچنان در ليست خاكستري قرار دارد.علت چيست؟
آنها گفتند كه ما كار انجام داديم اما همچنان بايد بيشتر تلاش كنيم. اما حقيقتا كار سياسي است و دشمنان ما مي خواهند فشار را بر ما حفظ كنند. اتفاقا دولت عمران خان، تمركز خاصي بر مبارزه با پولشويي دارد. ما براي «اف.اي.تي.اف» كار نمي كنيم. ما براي كشور خودمان كار مي كنيم. آنها مي خواهند فشار را بر پاكستان حفظ كنند. ما سياست هاي شرق و غرب را مي دانيم و با اين سياست كاري ها آشنا هستيم. در عين حال بر مبارزه مستمر و قوي با پولشويي تاكيد مي كنيم. روزي كه ما تست هسته اي انجام داديم، همه دنيا به ما پشت كرد، اما ما به دنبال منافع خود هستيم و منافع ملي براي ما ارجحيت دارد. هند ما را وارد اين عرصه كرد. ما از كشورمان دفاع مي كنيم. ما به حل ديپلماتيك مشكلات با هند تاكيد داريم اما هند توجهي ندارد. مشكل هند با پاكستان «ذهنيت منفي» اي است كه هندي ها دارند. مثلا عمران خان پيشنهاد داده بود كه براي راحتي پيروان مذهب «سيك» و براي بازديد از مكان مذهبي خود به نام «كاتاسراج» كه در 5 كيلومتري مرز هند و در داخل خاك پاكستان وجود دارد، تسهيلاتي را اختصاص دهد و ورود آنها را راحت تر كند. اين اقدام خيرخواهانه نخست وزير پاكستان با واكنش تند نخست وزير هند همراه شده بود و او به جاي تشكر گفته بود كه راه تروريست ها براي ورود به هند باز شده است.
