“خالد عماره” رییس دفتر حافظ منافع قاهره در تهران با اشاره به برکناری مرسی از طریق حضور مردم در خیابان های مصر، انتخابات را جزء کوچکی از فرآیند دموکراسی می داند.اتفاقی که در مصر افتاد کودتا بود یا ادامه انقلاب؟
این موج جدید اصلاحی انقلاب مصر است. این حرکت جهت اصلاح آن سیری است که مردم مصر آن را نخواسته بودند. البته این موج، سه فصل دارد: ابتدا برکناری مبارک، دوم پایان دادن به شورای مشورتی منصوب ارتش و سوم هم همین برکناری آقای مرسی است که مردم به خیابان ها ریختند و مراتب اعتراضشان را اعلام کردند.
جریان سقوط آقای مرسی را چگونه ارزیابی می کنید؟
علت های زیادی وجود دارد و یکی از آن علت ها که مردم مصر در تمام استان ها آن را حس کرده اند نحوه اداره آقای مرسی و کسانی که ایشان را کمک می کردند، بود. درخواست مردم مصر یک درخواست دموکراتیک است و چون ایشان نتوانسته آن چیزهایی که باید برآورده می کرد را محقق کند، مردم خواهان انتخابات زودرس هستند و ریاست همان گروهی که ایشان عضو آن هستند این درخواست را قبول نکردند.
اخوان المسلمین؟
بله.
در همه دنیا مرسوم است که پس از رفراندوم و تعیین رییس جمهوری برای مدت معین مجددا در پایان هر دوره این رای مردم است که تصمیم بر ادامه کار برای دور بعد و برکناری رییس جمهور را می گیرد. ولی در مصر اینطور نشد و پس از یک سال واندی مردم به خیابان ها ریختند و با کمک ارتش، رییس جمهور را برکنار کردند. در دنیا اولین بار است که این اتفاق افتاده، به نظر شما این با اصل دموکراسی منافات ندارد؟
دموکراسی صندوق انتخاباتی، دموکراسی ناقصی است و دموکراسی فقط به این شکل نیست و صندوق انتخابات جزء بسیار کوچکی از فرآیند دموکراسی است و نیروهایی که در حکومت وجود دارند باید نشات گرفته از مردم باشند و کسی که می تواند به کسی اعتماد کند حکم نیز می تواند بدهد. حتی خود آقای مرسی در ابتدا گفتند اگر مردم بیرون بیایند و بخواهند او کنار برود، کنار می رود.
ما می دانیم این روند، عادی نیست و این هم که 35 میلیون از 28 استان بیرون بیایند و خواهان برکناری او شوند، عادی نیست. نکته جدیدی که وجود دارد مردمی است که به خیابان ها آمده اند و بیشتر از تعدادی هستند که برای برکناری مبارک به خیابان ها آمده بودند و تازه خود مبارک هم به نظر خودشان با همان صندوق انتخابات آمده بود. آقای مرسی هم اشتباهات زیادی کرده اند که حتی بسیاری از اخوانی ها هم به آن معترض هستند،
الان مصر یک حالت انقلابی دارد. بحث بازخواست و نظارت است و پیام مردم مصر به کسی که حکومت می کند بازخواست است، کسی که رییس جمهور می شود و حکومت می کند باید بداند که مردم بر او نظارت خواهند کرد. مردم مصر پس از انقلاب بزرگی که انجام دادند می خواهند نشان دهند که به هیچ عنوان اجازه نخواهند داد که استبداد حکومتی ایجاد شود حتی تحت عنوان دموکراسی.
گمانه زنی هایی وجود دارد مبنی بر اینکه بحث اصلی مردم مصر مسایل و مشکلات اقتصادی است. در راهپیمایی ها هم می بینیم لاییک ها و اسلامگراهای زن و مرد با پوشش مختلف در کنار یکدیگر حضور دارند که این خود می تواند دلیلی بر این مدعا باشد. نقش مشکلات اقتصادی در اتفاقات اخیر را تا چه حد می دانید؟
موضوعات اقتصادی از دیرباز بوده و مصر با آنها دست وپنجه نرم می کند ولی این موضوع که الان پیش آمده نگاه مردم مصر است که بیشتر به نوع اداره آقای مرسی است که احساس می کردند اگر اینطور پیش برود در آینده مشکلات بیشتری پیش خواهد آمد.
موضوعات اقتصادی مهمی مثل فرصت ایجاد کار در مصر وجود دارد و گروه قابل توجهی در مصر احساس کردند که به حاشیه رانده شده اند و این درخواست آنها در رابطه با بیشترشدن فرصت های کار است که به عمل نرسیده.
بنا بود ارتش مصر در زمینه سیاسی دخالتی نداشته باشد ولی الان می بینیم رییس ارتش، معاون اول نخست وزیر شده و این با گفته ابتدایی سازگاری ندارد.
آنچه ارتش مصر انجام داد حمایت از درخواست ملی بوده و هیچ ربطی به سیاست ندارد و هدف ارتش همین است و نمی خواهد هیچ دخالتی در سیاست داشته باشد و آنچه انجام می دهد حمایت از درخواست ملی و مردمی است.
کسی که الان بر مصر حکومت می کند رییس موقت است و این در قانون اساسی مصر آمده و در تمام تاریخ قانون اساسی مصر این وجود دارد که اگر فاصله و فراغتی ایجاد شد رییس دادگاه قانون اساسی باید حکومت کند. خصوصا اینکه الان مجلس هم نداریم.
رییس دادگاه قانون اساسی؟
رییس دیوان قانون اساسی. در حال حاضر نایبشان آقای دکتر البرادعی هستند و ایشان هم مردمی هستند و نظامی نیستند و آقای حازم الببلاوی هم که نخست وزیر هستند نظامی نیستند، در داخل کابینه هم، همه مردمی هستند و فقط یک عضو نظامی، نایب اول هستند که ایشان هم یکی از قدیمی ترین وزرای مصر هستند و از لحاظ قانونی ایشان باید نایب اول باشد.
فکر می کنید در زمان معین و مقرر، ارتش، قدرت را واگذار خواهد کرد؟
ما یک نقشه آینده داریم که همه طیف ها آن را قبول کرده اند و در آن درج شده که حکومت به چه شکل منتقل شود و همان طور که گفتم این نقشه ای است که تمام گروه ها و احزاب اسلامی مثل حزب نور با آن موافقت کرده اند و مصر براساس این نقشه آینده که به آن یک نوع اعلامیه قانون اساسی می گویند هدایت خواهد شد. مساله مهم در این نقشه تشکیل گروهی برای مصالحه ملی است و همه گروه های سیاسی می توانند در آن شرکت کنند ازجمله اخوان المسلمین.
یک گروهی هم با شرکت متخصصان برای بررسی قانون اساسی تشکیل شده و نتیجه کار این متخصصان به نمایندگان گروه های اکثریت مصری ها که خیلی هم وسیع هستند ارایه داده می شود تا روی نتیجه کار توافق پیدا کنند و پس از آن انتخابات مجلس و ریاست جمهوری برگزار می شود. این نقشه آینده همان درخواست مردم مصر است که به خاطر آن به خیابان ها آمدند.
آیا این همان برنامه شش ماهه ارتش است؟
اینطور نیست، بلکه گروه های مردمی آمدند این نقشه را پی ریزی کردند و ارتش فقط آن را ضمانت و همچنین از تظاهر کنندگان حمایت می کند (چه به نفع مرسی باشند و چه به ضرر مرسی)، خوب اگر انقلاب نبود و کودتا بود آیا اجازه می دادند مردم بیرون بیایند و اینطور تظاهرات کنند.
چه تضمینی وجود دارد که ارتش به راحتی قدرت را در اختیار مردم بگذارد؟
اولا مردم ناظر و پیگیر موضوعند و دوم اینکه این اولین بار نیست که ارتش می خواهد حکومت را به کس دیگری بدهد.در 2011 هم این اتفاق افتاد. ارتش هدف و رسالتش این است که از سیاست به دور باشد و امنیت ملی و مرز ها را حفظ کند. وضعیت آقای مرسی چگونه است؟ ایشان در نامه ای گفته اند که اگر مرا رها کنید مردم هم خیابان ها را ترک می کنند.
من با شایعات کاری ندارم. اولادر حال حاضر با ایشان بسیار خوب و محترمانه برخورد می شود بعد هم کسانی که طرفدار مرسی هستند باید تعیین کنند چه چیزی می خواهند، می خواهند همین طور به تظاهرات ادامه دهند یا در ساختن مصر مشارکت کنند.
بیشتر آنها آزادی مرسی را می خواهند؟
الان گزارش هایی به دادستان رسیده که باید پیگیری شود ولی با این حال با مرسی محترمانه برخورد می شود، اخوان المسلمین یکی از اعضای ملت مصر هستند و برای ما محترم هستند، ولی اینکه بخواهند موضوع را از حالت مسالمت آمیز خارج کنند با آنها به صورت قانونی برخورد می شود. ضمن اینکه بررسی گزارش هایی که در مورد مرسی رسیده، نیاز به وقت دارد.
قبول دارید که آقای مرسی نامه نوشتند و گفتند که آزادم کنید تا خیابان ها خالی شود.
پیگیر این نامه نبودم و نمی توانم چیزی بگویم ولی ما درصدد هستیم که اطلاعات درست و صحیح را به رسانه ها بدهیم.
رییس جمهوری موقت مصر هم گفتند که درها برای رسیدن به هرگونه راه حل و گفت وگو به روی همه باز است، از جمله خود اخوان المسلمین.
آقای مرسی گفته اند آزادم کنید از مصر می روم، کجا می روند؟
هیچ نامه ای از مرسی ندیدم و اظهارات اخیر ایشان را پیگیری نکردم.
روابط بیرونی مرسی با اعراب، ایران، سوریه و در غرب با آمریکا چطور بود؟ آیا نوع این روابط در اتفاقات اخیر تاثیر گذار بوده است؟
تصور نمی کنم ارتباطات خارجی در رفتن مرسی دخیل بوده باشد، بلکه این درخواست مردمی است که ارزیابی خود مردم مصر است در مورد آقای مرسی. این درخواست مردمی متراکم شده بود و من نمی توانم بگویم روابط خارجی در این بین موثر بوده.
پس یعنی رجزخوانی ها علیه شیعه هم دخیل نبوده؟
مجموعا خطا های زیادی پیش آمده بود، کلا مردم مصر، مردم متعصبی نیستند تا تعصب وار با اینگونه موارد برخورد کنند. به هر حال مجموعه خطا هایی در این یک سال ایجاد شد که مردم هم به صرف همین خطاها تظاهرات کردند. فراموش نکنید حتی مذهب اثنی عشری شیعه که در ایران وجود دارد در دانشگاه کاملا سنی «الازهر» تدریس می شود.
موضع گیری های آمریکا را چگونه ارزیابی می کنید؟
در ابتدا موضع آمریکایی ها مبهم بود و به اصطلاح مثبت نبود، شاید هم مواضع آمریکا به دلیل عدم ارزیابی درست وضعیت کنونی مصر بود، البته بعدا مواضعش را تعدیل کرد و اظهارات اخیر نمایانگر این موضوع است. این را باید بدانیم که در مصر هیچ گروهی نمی تواند قدرت را قبضه کند و حکومت فقط دست یک گروه باشد چون مردم همیشه پیگیر آن چیزی خواهند بود که به خاطرش انقلاب کردند.
دیپلماسی دولت آینده را چطور می بینید؟
وزیر امور خارجه در آخرین کنفرانس خبری که داشتند بر اصول و مبانی انقلاب و درخواست مردم مصر تاکید کرده اند که سیاست آینده مصر بر این اساس خواهد بود و اینکه مسوولان مطرح کرده اند یعنی اینکه دوباره مصر باید به گذشته خودش بازگردد، به دوره ای که مصر در منطقه پیشتاز بود و کشوری بود که به آن مراجعه می شد، پس باید مجددا نقش خود را در منطقه پیدا کند.
وضعیت گردشگران به کجا خواهد انجامید؟
سیاست مصر در مورد گردشگری تغییری نخواهد کرد خصوصا وزیر همان وزیر گذشته است و ایشان در این امر متخصص هستند و سابقه طولانی در این زمینه دارند و مصر هم همیشه آغوشش را برای گردشگران باز کرده، کسانی که دوست دارند آثار باستانی را ببینند، کسانی که دوست دارند اهرام را ببینند مصر آنها را با آغوش باز می پذیرد.
برداشت شما از وضعیت سیاسی ایران چیست؟ دولت یازدهم را چگونه می بینید و پیش بینی تان در انتخابات چه بوده؟
من به مردم ایران به خاطر انتخاب آقای روحانی تبریک می گویم و دین خودم را نیز ادا کردم چه از طریق مستقیم و چه غیرمستقیم به مردم ایران تبریک گفتم و حتی شخصا به آقای روحانی تبریک گفتم.
آقای روحانی موفق شدند در مرحله اول پیروز شوند و مردم ایران از ایشان درخواست هایی دارند، درخواست هایی که در دوره ریاست جمهوریشان باید محقق شود و من آرزو دارم انجام شود. معیار این است که به درخواست های مردم گوش داده و پاسخ داده شود.
برداشت شما از وضعیت سیاسی کشور ایران چیست؟
انتخابات از دید رهبری، مردم و همه گروه ها به نحو احسن انجام شد. ایران دستاورد های زیاد و قابل ملاحظه ای داشته و آرزو دارم این دستاوردها ادامه پیدا کند. به هر حال درخواست های تغییر وجود دارد و نسل هایی که جدید آمدند دوست دارند که تغییراتی ایجاد شود و امیدوارم ایران بتواند از این دستاوردهایی که به دست آورده استفاده کند و به سوی آینده ای بهتر پیش رود.
من آنچه که قلبا احساس می کنم را می گویم. به هر حال مردم ایران تغییراتی را می خواهند و دوست دارند که آقای روحانی درخواست های آنها را محقق کند. مردم ایران مردم فهیم و متمدنی هستند و معتقدم آقای روحانی این مسوولیت را به خوبی درک می کند و این همان چیزی است که باعث شده مردم ایشان را دقیقا درک کنند.
