كوبای انقلابی تنها چند مایل با ایالات متحده فاصله دارد، اما سبك زندگی كوبایی فرسنگ ها با سبك زندگی آمریکایی فاصله دارد. هنوز مردم این کشور به “ارنستوا چه گوارا” قهرمان اسطوره ایی خود افتخار می کنند و با موسیقی اعجاب برانگیزش مردم جهان را محصور می کنند. سرزمینی با هزاران نخل بلند و سواحلی رو به اقیانوس نیلگون که هر گردشگری را شیفته خود می کند. به منظور بررسی فضای اجتماعی و فرهنگی کوبا، با “ربکا فرناندز نونیز” همسر سفیر کوبا در تهران گفتگویی انجام داده ایم. وی هم اکنون مسئولیت امور کنسولی سفارت کوبا در تهران را برعهده دارد.
گفتگوی اختصاصی آوا دیپلماتیک با “ربکا فرناندز نونیز” همسر سفیر کوبا در ایران
خانم ربکا در کدام شهر به دنیا آمدید و در چه رشته ایی تحصیل کرده اید؟
در شهر هاوانا پایتخت کوبا به دنیا آمدم و در رشته مهندسی کامپیوتر در دانشگاه هاوانا تحصیل کردم.
با توجه به شرایط حال حاضر کوبا رشته کامیپوتر تا چه اندازه با دانش روز جهان هماهنگ است؟
با توجه به اهمیتی که دولت کوبا برای این حوزه ها قائل می شود یک بودجه خاص در نظر گرفته شده است تا در بحث آموزش و پرورش مصرف شود، این بودجه با بودجه بخش سلامتی همگانی برابر است و این یعنی میزان این بودجه در سطح بالایی قرار دارد.
کشور کوبا در حوزه دانش پزشکی پیشرفت زیادی داشته است، دولت چه تمهیداتی برای افزایش خدمات در این حوزه داشته است؟
موضوع بهداشت و سلامت تقریبا اولین موضوع در بودجه سالیانه کشور کوبا بعد از پیروزی انقلاب می باشد. برای تحصیل در این رشته تسهیلاتی نیز در نظر گرفته شده است تا نه تنها نیاز کوبا برطرف شود بلکه بتواند به سایر کشورها مانند لیبریا و سیرالئون کمک کند و این کشورها در حال حاضر از کمک های پزشکی کوبا برای مقابله با بحران بیماری ابولا بهره می گیرند.
از سوی برخی از رسانه ها عنوان شده است که کشور کوبا در مقابل دریافت نفت از ونزوئلا به این کشور متخصص اعزام می کند، آیا این موضوع صحت دارد؟
بله این موضوع صحت دارد، کوبا معمولا به صدور یک سری فناوری مانند دانش در حوزه پزشکی و فنی به سایر کشورها می پردازد، بطور مثال در کشور آنگولا افرادی داریم که مشغول ساخت و ساز و توسعه کشاورزی هستند. در کشور برزیل نیز در حوزه هایی که بخش دولتی و خصوصی این کشور امکان فعالیت ندارند و یا از نیروی کافی برخوردار نیستند، متخصصین کوبایی مشغول به کار هستند.
ارائه خدماتی که به آنها اشاره کردید نیازمند ظرفیت بالای دانشگاهی در کشور کوبا است، برای ما جالب است که بدانیم دانشگاه های کوبا با چه ساز و کاری خود را با علم روز دنیا هماهنگ می کنند؟
بطور معمول وقتی دانش آموزان در مقطع دبیرستان هستند با توجه به نمرات کسب شده در این مقطع می توانند دانشگاه خود را انتخاب کنند و تحصیلات عالی را ادامه دهند. از میان رشته های موجود، برخی رشته ها مانند پزشکی، آموزش و پرورش و مهندسی از پتاسنیل کاری بیشتری برخوردارند و به دانشجوهای این رشته ها تسهیلاتی ارائه داده می شود.
نظام آموزش و پرورش کوبا بعد از انقلاب چه تغییراتی داشته است؟
سطح آموزش و پرورش در کوبا نسبت به قبل از انقلاب کاملا تغییر کرده است، بدین صورت که قبل از انقلاب تنها افراد محدودی می توانستند تحصیل کنند ولی بعد از انقلاب این امکان برای همه افراد به وجود آمد که بتواند تحصیل کنند. در حال حاضر حداقل تحصیلات در کوبا، کلاس نهم است یعنی تقریبا همه تا کلاس نهم درس خوانده اند. یکی از اولین قدم هایی که در اوایل انقلاب انجام شد راه اندازی اردوگاه های مقابله با بیسوادی بود که نتیجه آن حذف بیسوادی در کوبا است.
چند درصد از جمعیت 11.2میلیون نفری کوبا را جوانان تشکیل می دهند؟
من آمار دقیقی از این حوزه در دست ندارم. اما امید به زندگی در کوبا رو به افزایش بوده است و انتظار می رود این رقم به میانگین 78 سال افزایش یابد. سالخوردگی جمعیت در کوبا از مشکلاتی است که کشورمان با آن روبروست.
عوامل مختلفی بر روی احساس رضایت از زندگی اثرگذار است، یکی اینکه همه امکانات برای یک زندگی ایده آل فراهم است و حالت دوم اینکه سطح توقع مردم برای یک زندگی پایین باشد، با توجه به تحریم کوبا و احساس رضایت مردم می توان این تحلیل را داشت که سطح توقع مردم کوبا برای یک زندگی عادی پایین است.
همانطور که گفتم با گذشت سالهای بعد از انقلاب، سطح آموزش و پرورش و تحصیلات مردم افزایش یافته است، یک شخصی که در این فضا آموزش دیده و بزرگ شده است بطور معمول با توجه به اطلاعاتی که از وضعیت کشور و منطقه خود بدست می آورد سطح توقع خود را در مجموع بالا خواهد کرد.
با توجه به اینکه کشور کوبا منابع اقتصادی بالایی ندارد ما سعی کردیم این کمبود را از راه های دیگری جبران کنیم به طور مثال کودکان در سنین پایین سعی می کنند تجربه تئاتر داشته باشند و یا ورزش کنند همینطور به آموختن موسیقی مشغول شوند. مسائل اینچنینی باعث افزایش روحیه در بین افراد می شود و همه این موضوعات باعث بوجود آمدن این طرز فکر شده است که مردم کوبا با وجود اینکه پولدار نیستند ولی مردمان شادی هستند.
به نکته بسیار مهمی اشاره کردید، رقص و موسیقی پررنگ ترین موضوع در فرهنگ کوبا محسوب می شود. مردم کوبا چگونه به وسیله همین ابزار فرهنگی توانسته اند از انزوای ایجاد شده توسط آمریکا خارج شوند؟
علیرغم تلاش فراوان آمریکا برای بسته نگه داشتن محیط کوبا ما توانسته ایم با استفاده از مسائل مختلف با جهان ارتباط برقرار کنیم و الان مشاهده می کنید که آمار کسانی که با کوبا ارتباط دارند خیلی بالاست و می شود به این نتیجه رسید که کوبا در محیط بسته ایی قرار ندارد. بطور مثال می شود به این موضوع اشاره کرد که از انقلاب به این طرف، کوبا تقریبا در تمامی ادوار المپیک با نتایج شایان توجهی شرکت کرده و در تمام جشنواره های جهانی مانند باله، سینما و موضوعات فرهنگی همیشه حاضر بوده است.
شما در کدام رشته فرهنگی فعالیت کرده اید؟
من از زمان جوانی ورزش می کردم و رشته ام نیز ژیمناستیک بود.
پس تناسب اندام امروز شما به دلیل ورزش کردن دیروزتان می باشد ؟
بله همینطور است.(با خنده)
دوران جوانی را فقط با ورزش کردن می گذراندید؟
من خیلی درس می خواندم و به تحصیل علاقه داشتم، تمام دوران جوانی را صرف این کار کردم، همچنین ورزش هم می کردم و در تمام رقابت های ورزشی آن زمان شرکت داشتم، مدال هایی از آن دوران به یادگار دارم و یکی از اعضای ثابت گروه رقص بودم.
مدال کشوری دارید؟
بله در سطح رقابت های ملی مدال کسب کرده ام.
آیا به مسابقات بین المللی اعزام شدید ؟
خیر.
شاید اگر اعزام می شدید هیچ گاه همسر یک دیپلمات نمی شدید!
می توانست اینطور باشد (با خنده).
خوب چطور یک خانم پر انرژی و پر هیجان که بیشتر اوقات درس می خواند، با یک دیپلمات آشنا می شود؟
ولادیمیر(سفیر کوبا در ایران) پسرعموی یکی از بهترین دوستان من در دوران دانشگاه بود و چون در آن زمان مهمانی های زیادی برگزار می کردیم فرصت های زیادی پیش می آمد تا یکدیگر را ببینیم.
چه شد که تقاضای ازدواج ایشان را پذیرفتید؟
در خیلی از فعالیت های دسته جمعی که داشتیم بعد از دومین مهمانی که ولادیمیر را دیدم به او جواب بله را دادم.
هر کشوری برای برگزاری مراسم عروسی آداب و رسوم متفاوتی دارد. موضوعی که می تواند برای خواننده ها جالب باشد، آداب و رسوم عروسی در کشور کوبا است.
مراسم عروسی در کوبا تا حدی زیادی شبیه به رسوم در آمریکای شمالی است. عروس ها لباس سفید و بلند می پوشند و دامادها نیز لباس رسمی که همان کت و شلوار است به تن می کنند.
البته در کوبا بعد از مراسم عقد به شکل نمادین بروی سر عروس و داماد برنج ریخته می شود چون برنج نمادی از سعادت و خوشبختی می باشد. همچنین وقتی مراسم عقد تمام شد و عروس می خواهد از سالن خارج شود بدون نگاه کردن به پشت سرش دسته گل خود را در بین حضار می اندازد. اعتقاد بر این است هر دختری که آن دسته گل را بگیرد که نفر بعدی خواهد بود که ازدواج می کند.
پس مراسم عروسی در کوبا به صورت ساده برگزار می شود.
در کوبا بطور معلوم مراسم حدود 40 دقیقه طول می کشد البته وقتی که مراسم عقد تمام می شود یک جشن معمولی نیز برگزار می شود که شاید چند ساعتی ادامه یابد.
در کوبا اجازه پدر و مادر برای ازدواج لازم است؟
اگر عروس و داماد به سن قانونی رسیده باشند نیازی به اجازه ندارند، اما اگر سن آنها بین 14 الی 16 سال باشد نیاز به اجازه والدین خود دارند.
آیا 14 سال سن، برای ازدواج یک دختر زود نیست؟
بله همینطور است، البته ازدواج قبل از 14 سال در کوبا ممنوع است.
در اکثر کشورهای لاتین برای سن 15 سالگی دختران جشنی برگزار می کنند، آیا چنین رسمی در کوبا نیز وجود دارد؟
سه جشن مهم در طول زندگی خانم های کوبایی وجود دارد، اول تولد یک سالگی است که جشن مفصلی گرفته می شود، دومین جشن نیز وقتی است که دختر به سن پانزده سالگی می رسد و برای وی یک مهمانی گرفته می شود، بعد از مراسم جشن پانزده سالگی خانواده مبلغی پول به دختر خود می دهد تا به مدت یک هفته به مسافرت برود. هدف از این کار القای حس استقلال و روی پای خود ایستادن است. بعد از این مراسم نیز یک آلبوم از عکس های کل مراسم و مسافرتی که آن دختر رفته تهیه می شود که بصورت یادگاری برای او باقی می ماند، در کوبا هر خانمی که پانزده سالگی را رد کرده باشد این آلبوم را داد.
شما چند تا فرزند دارید؟
دو دختر دارم.
آنها چند سال سن دارند؟
یکی پانزده ساله و دیگری بیست سال سن دارد.
پس برای آنان مراسم جشن پانزده سالگی را برگزار کرده اید ؟
بله ، برای هر دوی آنها این جشن را برگزار کرده ام.
دختران شما در چه رشته ایی مشغول به تحصیل هستند و کجا زندگی می کنند؟
دختر بزرگم در شهر هاوانا در رشته “ریاضی محض” مشغول به تحصیل است و دختر کوچکم در تهران با ما زندگی می کند و در مدرسه ایتالیایی ها در کلاس دوم دبیرستان مشغول به تحصیل است.
با توجه به سخت بودن رشته “ریاضی محض” آیا علاقه مند نبودید دخترتان در رشته ای که کاربردی است ادامه تحصیل دهد؟
دخترم باهوش و درسخوان است ما نیز این فرصت را به او دادیم تا در رشته ایی که علاقه دارد مشغول به تحصیل شود. وقتی دوره دبیرستان خود را تمام کرد با توجه به نمرات چندین گزینه مختلف را پیش رو داشت، یکی از آن گرایش ها، حوزه دیپلماتیک بود که در امتحانات اولیه آن شرکت کرد و حائز رتبه شد ولی در مرحله آخر تصمیم خود را عوض کرد و رشته ریاضی محض انتخاب کرد.
فضای فرهنگی کوبا به نسبت آن دورانی که هم سن دختر خودتان بودید تا امروز چه تغییراتی داشته است؟
همانطور که می دانید سن جوانی مملو از حس و حال خاصی است، یک جوان تصمیماتی می گیرد بعد تصمیمات خود را عوض می کند ولی در کل شرایط امروز بسیار متفاوت تر از زمانی است که من جوان بودم.
البته جوانان موتور پیش برنده یک جامعه هستند و آن را به جلو هل می دهند. اگر بخواهم به لحاظ ایدئولوژی صحبت جواب دهم باید بگویم که جوانان امروزه به اندازه زمان جوانی خودم به اصول و خط مشی انقلاب پایبند هستند.
به دنبال بهبودی روابط کوبا با آمریکا آیا فیدل و رائول کاسترو نگران اثرات این رابطه بر فرهنگ مردم کوبا نیستند؟
بطور حتم تاثیر گذار خواهد بود با توجه به این موضوع که ما در 90 مایلی (841/144 کیلومتری) خاک ایالات متحده آمریکا قرار داریم.
قبلا هم فیدل و بعد از آن نیز آقای رائول به این نکته اشاره کردند که ما همیشه خواهان یک رابطه عادی با آمریکا هستیم. البته رابطه ایی که با توجه به نظام داخل هر کشوری بر مبنای احترام متقابل باشد.
آیا خودتان تا بحال به آمریکا سفر کرده اید؟
بله در سال 2013 به آمریکا سفر کردم.
به عنوان یک کوبایی چه اندازه ذهنیت شما از آمریکا با آنچه مشاهده کردید، متفاوت بود ؟
ما در کوبا در یک محفظه شیشه ایی زندگی نمی کنیم و به خیلی از مسائل آشنایی داریم. وقتی هم که من به آمریکا رفتم آنچه را دیدیم خیلی به ذهنیتی که درباره این کشور داشتم نزدیک بود. وقتی که به ایران آمدم نیز همینطور بود و واقعیت ها به ذهنیتی که داشتم بسیار نزدیک است.
تا چه اندازه مردم کوبا همین نگاه را به مردم ایران دارند؟
معمولا در مطبوعات کوبا حقایق درباره ایران منتشر می شود برای همین وقتی به ایران آمدم تمام مشاهداتی که داشتم با طرز فکرم منطبق بود. البته با توجه به تحریم هایی که علیه ایران از جانب آمریکا و متحدین این کشور وجود دارد شاید برخی این تصور دارند که هنگام آمدن به ایران یک فقر عمومی وجود دارد به عنوان مثال مردم گوشه خیابان ها خوابیده اند و کودکان گدایی می کنند ولی وقتی وارد ایران شدم هرگز چنین موضوعی را مشاهده نکردم و متوجه شدم که ایران یک کشور بزرگ و دارای منابع مالی زیاد است.
با توجه به گسترده بودن ایران، شهرهای کشورمان دارای تنوع فراوان آب و هوایی هستند. آیا فرصت سفر پیدا کرده اید؟
من تنها به کاشان سفر کرده ام و مدتی را نیز در کرج بوده ام. البته در ذهنم جاهایی را مدنظر دارم تا از آنجا بازدید داشته باشم ولی هنوز فرصت این کار را نیافته ام.
با توجه به تفاوت های اقلیمی بین ایران و کوبا، تا چه اندازه غذاهای کوبایی به غذاهای ایرانی شباهت دارند؟
با توجه به فاصله زیادی که این دو کشور با یکدیگر دارند بطور حتم فرهنگ غذایی آنها نیز متفاوت می باشد ولی نکته مشترک غذایی بین دو کشور این است که هر دو بسیار برنج مصرف می کنند. البته نحوه پخت برنج در کوبا با ایران متفاوت است. یکی از غذاهای مورد علاقه مردم کوبا “کونگری” است. این غذا متشکل از برنج و لوبیای سیاه است و خیلی هم خوشمزه است.
از بین غذاهای ایرانی کدام را می پسندید؟
اسم غذاهای ایرانی هنوز به خاطر نسپرده ام ولی می توانم آن ها را توضیح بدهم. آشپز ما در منزل یک غذایی با برنج درست می کند که در آن از مغز خشکبار و میوه ها استفاده می شود مانند پسته و خلال پرتقال که من خیلی آن را دوست دارم.
اسم این غذا مرصع پلو (جواهر پلو) است و یک غذای ایرانی و قدیمی می باشد.
بله و خیلی هم خوشمزه است.
آیا نگه داشتن حجاب در ایران برای شما آسان است یا با آن مشکل داشته اید؟
خیر مشکلی ندارم درست است که بعضی وقت ها از سرم می افتد ولی سریع آن را مرتب می کنم و مشکلی نیز با آن ندارم.
با توجه به اینکه یک سال است در ایران حضور دارید، ما بین فرهنگ دو کشور چه نکات مشترکی مشاهده کردید ؟
نکته قابل توجه برای من این بود که مردم ایران به مانند مردم کوبا بسیار معاشرتی و مهمان نواز هستند. بطور مثال من هر جا که می روم و با وجود اینکه فارسی بلد نیستم و شاید آنها نیز زبان من را بلد نباشد ولی سعی می کنند که به من کمک کنند. در مواردی حتی اگر زبان انگلیسی بلد نباشند به یک نفر که بلد است زنگ می زنند و از وی می خواهند که به من کمک کند. از این طریق در ایران دوستان زیادی پیدا کرده ام.
آیا مهمان نوازی مردم کوبا طی سالهای قبل از انقلاب باعث نشد تاجران آمریکایی از این خصلت سواستفاده کنند و آنجا را تبدیل به یک عشرت خانه کنند؟
این مشخصه مرم کوبا برای قبل از انقلاب بود. در حال حاضر کوبا کاملا متفاوت شده است و دیگر یک سالن بازی برای آمریکایی ها محسوب نمی شود. قبل از انقلاب سالن های قمار زیادی در کوبا موجود بود، فساد و فحشا نیز آمار بالایی داشت، افراد الکلی هم زیاد بودند ولی در حال حاضر در کوبا سالن قمار وجود ندارد و تنها سالن های ورزشی پیدا می شود.
فحشا، فساد و تعداد افراد الکی هم بسیار کمتر شده است. امروزه گردشگران زیادی به کوبا می آیند و دلیل آن استفاده از سواحل زیبا، مناطق دیدینی کوبا و گشاده رویی مردم این کشور می باشد نه دلایلی مانند آنچه که قبل از انقلاب وجود داشت.
شما کدام مناطق کوبا را برای بازدید گردشگران خارجی توصیه می کنید؟
شهر هاوانا یکی از مکان های اصلی گردشگری است. با توجه به اینکه کوبا در یک مقطع زمانی، مستعمره اسپانیا بوده است مکان های تاریخی زیادی در هاوانا وجود دارد. همچنین شهر “وارادرو” که از نظر من یکی از زیباترین سواحل مرجانی دنیا است و افراد زیادی برای غواصی به آنجا می روند.
زندگی با یک دیپلمات با توجه ماموریت های طولانی، دارای مشکلات و البته جذابیت هایی می باشد. آیا خاطرات تلخ و یا شیرینی از این دوران دارید که تعریف کنید؟
زندگی دیپلماتیک سختی های خودش را دارد مانند اینکه یک روز این جا هستیم یک روز جای دیگر، یک روز با این افراد سر و کار داریم و روز دیگر با افرادی جدید، ولی برای من نکته مثبت این نوع زندگی این بوده که دخترانم توانسته اند آداب، رسوم و فرهنگ آن کشورها را از نزدیک ببینند و یاد بگیرند. حتی با زبان آن کشورها آشنا شوند. به همین دلیل فرزندان من به چند زبان صحبت می کنند و مطالب فروانی را در سطوح بالای فرهنگ و هنر آن کشورها یاد گرفته اند. فکر می کنم مهم ترین نکته مثبت این سبک زندگی همین موضوع باشد.
پس از اینکه همسر یک دیپلمات شدید راضی هستید؟
بله، خیلی زیاد
گفتگو از: محمدرضا نظری
