با توجه به اهمیت راهبردی که کریدور حمل و نقل بین المللی شمال-جنوب، در آینده اقتصادی کشورهای منطقه برخوردار است. سفیر جمهوری آذربایجان در ایران تمام اهتمام خود را برای تسریع اتصال راه آهن جمهوری آذربایجان و ایران معطوف کرده است و طبق اظهارات رئیس راه آهن جمهوری آذربایجان، دولت باکو متقبل شده در گام اول 8.5 کیلومتر خط راه آهن بین دو کشور را تا پایان سال 2016 میلادی به پایان برساند. این مسیر در شرایطی در سال جدید میلادی به بهره برداری خواهد رسید که رفع تحریم های اعمالی بر علیه ایران می تواند، تاثیر به سزایی در گسترش مناسبات اقتصادی تهران و باکو داشته باشد. به منظور بررسی روند احداث این مسیر ریلی با سفیر جمهوری آذربایجان در تهران به گفتگو نشسته ایم که در ادامه می خوانید.
گفتگوی اختصاصی آوا دیپلماتیک با “جوانشیر آخوندف” سفیر جمهوری آذربایجان در ایران
جناب سفیر، برای خوانندگان ما جالب خواهد بود درباره مسیر ریلی قزوین-رشت-آستارا (ایران) و آستارا (آذربایجان) که بخشی از کریدور شمال- جنوب محسوب می شود اطلاعات جامع تری ارائه کنید.
با نگاهی به گذشته ای نه چندان دور، یعنی هنگامی که پروژه راه آهن قزوین- رشت- آستارا (ایران)- آستارا (آذربایجان) آغاز شد، در تاریخ 8 فوریه 2011، رؤسای شرکت های راه آهن آذربایجان، روسیه و ایران دیدار سه جانبه ای را در تهران برگزار کردند و در نتیجه مذاکرات آنها، تفاهم نامه همکاری برای ساخت راه آهن قزوین – رشت – آستارا (ایران) – آستارا (آذربایجان) میان شرکتهای راه آهن آذربایجان، روسیه و ایران به امضا رسید.
تلاش برای به واقعیت پیوستن پروژه کریدور حمل و نقل بین المللی شمال به جنوب، که از اهمیت خاصی در آینده اقتصادی منطقه ما برخوردار می باشد، همواره از اولویت های سفارتخانه جمهوری آذربایجان محسوب می شود. این سفارت در تهران بطور دائم فعال بوده و هم اکنون نیز مشغول کار بر اتصال راه آهن های دو کشور است.
مایلم به شما بگویم که این همکاری میان آذربایجان و ایران در حوزه راه آهن مذکور در چارچوب سازمان همکاری اقتصادی (اکو) اجرایی می شود که از قضا، دفتر اکو نیز در تهران قرار دارد. در نتیجه این طرح و تلاش سفارت، در مورد پروژه راه آهن قزوین – رشت – آستارا (ایران) – آستارا (آذربایجان) به یکی از اولویت های سازمان همکاری اقتصادی تبدیل شده است.
در یازدهمین دیدار رؤسای شرکت های راه آهن کشورهای عضو “اکو” در ترکیه، تصمیم برآن شد تا کار گروهی در سطوح عالی در چارچوب اکو برای کار برروی این پروژه تشکیل شود و البته تا کنون، این کار گروه یک جلسه در باکو و جلسه دوم خود را در رشت برگزار کرده است. لازم به ذکر است که تصمیمات مربوط به پروژه راه آهن قزوین – رشت – آستارا (ایران) و آستارا (آذربایجان) در اسناد بالاترین سطح اکو بازتاب داشته اند.
بیانیه استانبول که در یازدهمین جلسه اکو در 23 دسامبر 2010 در استانبول و بیانیه باکو که در دوازدهمین اجلاس سازمان در 16 اکتبر 2012 به ریاست جناب آقای الهام علی اف، رئیس جمهور جمهوری آذربایجان، مصوبه ای را در باب راه اندازی هرچه سریعتر این پروژه تصویب کرده است. همچنین، گزارشهای جلسات شورای وزیران و شورای برنامه ریزی منطقه ای بر نیاز به اتمام پروژه راه آهن قزوین-رشت-آستارا (ایران) و آستارا (آذربایجان) تاکید کرده است.
جناب سفیر، مدتی قبل در تاریخ 9 و 10 اکتبر سال 2015، نمایندگان دو کشور در شهرهای آستارا در جمهوری آذربایجان و ایران ملاقات با یکدیگر داشته اند. لطفا جزئیات بیشتری از این دیدار را برای ما بازگو کنید.
هدف اصلی این جلسات انجام مذاکرات درباره کریدور شمال-جنوب بود. در دیدار میان جناب آقای شاهین مصطفی اف، وزیر اقتصاد و صنعت و رئیس کمیسیون مشترک کشوری همکاری های اقتصادی، تجاری و انسان دوستانه میان جمهوری آذربایجان و ایران، و جناب آقای محمود واعظی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران و ریاست کمیسیون مذکور، مقامات وزارت خانه های امور خارجه و ترابری آذربایجان، کمیته کشوری گمرک، خدمات مرزی کشوری و شرکت راه آهن آذربایجان از سوی آذربایجان حضور داشتند. همچنین، مقامات عالی رتبه وزارت خانه های ارتباطات و فناوری اطلاعات، امورخارجه، راه و شهر سازی و کمیته گمرک ایران نیز در این جلسه حضور داشتند.
از آنجا که امروزه مسیر ریلی میان آذربایجان و ایران وجود ندارد، حمل و نقل کالاها از طریق جاده صورت می پذیرد. در این حوزه، بهره برداری از کریدور حمل و نقل بین المللی شمال=جنوب یکی از اولویت های اصلی برای جمهوری آذربایجان و ایران است. با توجه به اهمیت بالای اقتصادی و سیاسی آن، این کریدور سبب ایجاد فرصت هایی برای افزایش حجم مبادلات و مسافران خواهد شد و به بهبود همکاری های میان آذربایجان و ایران کمک خواهد کرد.
می خواهم بطور خاص به این موضوع اشاره کنم که طی دیدار رسمی جناب آقای روحانی، ریاست جمهوری ایران، از جمهوری آذربایجان در نوامبر 2014، گسترش فعالیت در حوزه حمل و نقل از جمله مباحث مورد بحث در ملاقات با همتای آذربایجانی وی، جناب آقای الهام علی اف بود. رؤسای جمهور بار دیگر ابراز داشتند که ایجاد حمل و نقل بین المللی از شمال به جنوب به نفع هردو طرف بوده و تاکید کردند که این کریدور نه تنها به سود آذربایجان و ایران، بلکه به نفع تمام منطقه خواهد بود.
لازم به ذکر است که طول خط آهن قزوین-رشت 205 کیلومتر است. شش شرکت ساخت و ساز بزرگ ایرانی در ساخت این مسیر حضور دارند و بطور تقریبی، 80% کار آن به اتمام رسیده است. 22 تونل و 15 پل در این مسیر ساخته شده اند. ساخت 15 تونل نیز هم اکنون به پایان رسیده است. آذربایجان و ایران توافق کرده اند تا بطور مشترک به جستجو برای تامین منابع مالی ساخت مسیر ریلی رشت-آستارا به طول 167 کیلومتر بپردازند.
در طول جلسه میان دو وزیر، آقایان شاهین مصطفی اف و محمود واعظی در 9 اکتبر 2015، توافقی حاصل شد تا کارگروهی تشکیل شود که مبحث اتصال راه آهن و ساخت زیرساخت های مرتبط در مرز ایران و آذربایجان را پیگیری کند. این تمهیدات شامل ساخت راه آهن در مناطق مرزی میان آذربایجان و ایران و همینطور احداث پل مرزی مشترک و ترمینال می باشد. مطابق با این توافقنامه، 8.3 کیلومتر از این جاده در خاک آذربایجان و نیز یک پل توسط آذربایجان احداث خواهد شد.
در همین حال، بطور مختصر عرض می کنم که ثمره این دیدارها به امضای “پروتکل کارگروه در قالب کمیسیون کشوری همکاری های اقتصادی، تجاری و انسان دوستانه میان جمهوری آذربایجان و ایران” توسط رئیس راه آهن آذربایجان، آقای جاوید قربان اف و آقای پورسید آقایی، رئیس راه آهن و معاون وزیر راه و شهرسازی ایران منتهی شده است.
جناب سفیر، ممکن است بطور مختصر اهمیت کریدور بین المللی شمال-جنوب را شرح دهید؟
قبل از هرچیز، باید به اطلاع شما برسانم که کریدور شمال-جنوب در سال 2000 و به هدف بهبود اوضاع تجارت میان ایران، روسیه، اروپا، جنوب آسیا و کشورهای حاشیه خلیج فارس ایجاد شد و جمهوری آذربایجان در سپتامبر سال 2005 به این پروژه پیوست.
هدف اصلی این کریدور اتصال بنادر جنوب آسیا و خلیج فارس به روسیه و کشورهای اروپایی از طریق آذربایجان و ایران است. بارزترین مزیت کریدور شمال-جنوب در قیاس با دیگر راه ها مسافت و زمان ترانزیت است که 3 برابر تسریع می شود.
هزینه تحویل کالا از طریق این کریدور نیز فضا را بیشتر رقابتی می کند. از دیگر مزایای کریدور شمال-جنوب می توان به امنیت این مسیر و گذر آن از دیگر کریدورهای حمل و نقل بین المللی اشاره کرد.
به طور کل و با توجه به کشورهای اطراف مانند افغانستان و غیره، کریدور شمال-جنوب با ظرفیت انتقال بار به میزان سالانه 30 میلیون تن، موثرترین راهکار لجستیکی به لحاظ زمان و هزینه حمل و نقل خواهد بود.
طبق برآورد متخصصان، در مرحله مقدماتی، این امکان وجود دارد تا با انتقال سالانه 5 میلیون تن از این بار توسط آذربایجان و بعدها بوسیله بهبود ظرفیت های فنی و لجستیکی، رقمی معادل 10 میلیون تن بار را جابجا کنیم.
همانطور که پیشتر گفته شد، بنا به اهمیت بسیار زیاد آن در آینده اقتصادی منطقه، کریدور شمال-جنوب، سبب ایجاد محرک های جدیدی برای گسترش همکاری های اقتصادی مابین دو کشور دوست و همسایه ایران و آذربایجان می شود.
گفتگو از: محمدرضا نظری
