به مناسبت روز جهانی بیابان زدایی روزنامه اعتماد یادداشت آقای سرج ناکوزی، نماینده دفتر نماینده فائو در ایران را منتشر کرد.
به گزارش آوا دیپلماتیک، آقای ناکوزی نماینده سازمان خواربار و كشاورزی ملل متحد (فائو) در ایران طی یادداشت خود آورده است:
امروز 27 خرداد 1394 (17 ژوئن 2015) مصادف با بزرگداشت روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی است. بیابان زایی تاثیرات مهم اقتصادی، بهداشتی، زیست‌محیطی و اجتماعی را به طور مستقیم و غیرمستقیم بر جوامع تحمیل می‌كند و بسیاری از این تاثیرات اقتصادی در كشاورزی و بخش‌های مرتبط با آن قابل مشاهده است.
تاثیرات بر سلامت ناشی از توفان‌های شن و گرد و غبار كه نتیجه مستقیم بیابان‌زایی و فرسایش سرزمین محسوب می‌شود، هم اكنون از دغدغه‌های بسیاری از دولت‌ها به شمار می‌رود.
در این میان نه‌تنها بیماری‌های تنفسی شدید بلكه تصادفات رانندگی نیز نتیجه توفان‌های شن وگرد و غبار است. بیابان‌زایی در واقع برهم خوردن تعادل شكننده زیست محیطی است كه ریشه در فرایند مداوم خودتخریبی همه عوامل سیستم حیات دارد.
بزرگ‌ترین چالش بیابان‌زایی و فرسایش سرزمین، خود مولد این فرآیند‌هاست. بنابراین آسیب‌پذیری خاك در برابر فرسایش بادی و آبی، پایین رفتن سطح ذخایر آب زیرزمینی، اختلال در تجدید طبیعی پوشش گیاهی، انحطاط شیمیایی خاك، همه و همه از علل و نتایج سریع و مستقیم ناشی از بیابان زایی است كه متاسفانه بر وخامت اوضاع افزوده است.
گستره تاثیرات ناشی از بیابان زایی معمولا تخمین دقیق میزان خسارت اقتصادی این پدیده را با مشكل مواجه می‌كند. تاثیرات جدی بیابان‌زایی بر جمعیت فقیر كشورهای در حال توسعه قابل ملاحظه است. اكثریت این جمعیت شرایط متزلزلی دارند و تولید كشاورزی خود را از دست می‌دهند.
این افراد برای حفظ بقای خود معمولا به استفاده بی رویه از منابع طبیعی موجود روی آورده، تجهیزات كشاورزی خود را می‌فروشند یا به سادگی و با هدف دستیابی به شرایط زندگی بهتر به مناطق شهری مهاجرت می‌كنند. انسجام جوامع روستایی در خطر است.
در چنین شرایطی فردگرایی مردم و روی آوردن به انزوا، به تضادهای فردی، خانوادگی و قومی منجر می‌شود. تمامی این عوامل، اقتصاد كشورهای در حال توسعه را كه تحت‌الشعاع بیابان زایی قرار گرفته‌اند، بیش از پیش ضعیف می‌كند. به همین جهت نیازمند مقابله با بیابان‌زایی هستیم.
ما باید از طریق رویكرد‌های متعارف و غیرمتعارف به مقابله با تاثیرات این پدیده بر توسعه اقتصادی و امنیت غذایی بپردازیم. موضوع روز جهانی مقابله با بیابان زایی سال 2015 «تحقق امنیت غذایی برای همه از طریق نظام‌های پایدار غذایی» بر دو هدف توسعه تمركز دارد.
دو بند از اهداف توسعه ملل متحد پس از سال 2015 در ادامه اشاره می‌شود؛ بند 4 دومین هدف توسعه ملل متحد: اطمینان یافتن از پایداری نظام‌های تولید محصولات غذایی و اجرای اقدامات مقاوم سازی كشاورزی با هدف بالا رفتن بهره وری و تولید، كمك به حفظ اكوسیستم‌ها، تقویت ظرفیت‌ها برای تطابق با تغییرات جوی، شرایط نامساعد آب و هوایی، خشكسالی، سیل و سایر بلایای طبیعی و بهبود تدریجی كیفیت خاك و اراضی تا سال 2030.
بند 3 پانزدهمین هدف توسعه ملل متحد: مقابله با بیابان زایی، احیای اراضی و خاك‌های تخریب شده شامل اراضی تحت تاثیر بیابان زایی، خشكسالی و سیل همراه با تلاش جدی برای متعادل‌سازی فرآیند فرسایش خاك در سراسر جهان تا سال 2020.
اگر نگاهی داشته باشیم به آنچه در ایران اتفاق افتاده است درخواهیم یافت كه استفاده بیش از حد از اراضی كشاورزی، مراتع و جنگل‌ها از مهم‌ترین عوامل ریشه‌ای فرسایش زمین و بیابان‌زایی در این كشور به شمار می‌آید كه با خود محو جنگل‌ها، از بین رفتن فراگیر تنوع زیستی، فرسایش شدید و فراگیر بادی و آبی به همراه بالارفتن میزان شوری خاك را به همراه داشته است.
مواجهه با چنین چالش‌هایی و به‌كارگیری كارآمد راه‌حل‌ها برای مدیریت پایدار اراضی نیازمند راهكارهای فنی جامع، ارتقای فعالیت‌های این نوع مدیریت و تاثیر آن بر بهره‌وری و همچنین بر اكوسیستم‌های وسیع‌تر است.
این به معنای ایجاد اطلاعات قابل اطمینان و مقرون به صرفه به همراه دانش فنی مورد نیاز جهت شناخت وضعیت و روند منابع اراضی به شمار می‌آید. در این میان بسیار حایز اهمیت است كه زمینه‌های اقتصادی اجتماعی نادیده گرفته نشوند، خصوصا نیازها و انگیزه‌های كشاورزان، دامدارن و جوامع محلی كه نقش بسزایی در تحقق اهداف ملی برای امنیت غذایی و ریشه‌كنی فقر ایفا می‌كنند.
لذا برنامه‌ریزی با هدف استفاده بهینه از منابع آب و خاك در سیستم‌های آبیاری و كشت دیم و نیز توجه به استفاده‌های غیركشاورزی از اراضی دارای اهمیت است.
بسیار خرسندم تا در این خصوص دستاوردهای پروژه مشترك سازمان خواربار و كشاورزی ملل متحد (فائو) كه هم اكنون با سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری كشور با اعتبار تسهیلات جهانی محیط زیست در احیای اراضی جنگلی تخریب شده (RFLDL) در مناطق خشك و نیمه خشك استان‌های كرمان و خراسان جنوبی در حال اجراست، را مطرح كنم.
نتایج ملموس این پروژه كه تاكنون در كنترل بیابان‌زایی، احیای اكو سیستم‌ها، ارتقای تنوع زیستی، تقویت امنیت غذایی و ایجاد معیشت پایدار برای جوامع محلی حاصل شده بسیار متعدد است.
این امر نشان می‌دهد كه نه تنها رویكرد به كار گرفته شده در این پروژه موثر بوده، بلكه موید قابل اجرا بودن روش‌های فنی این پروژه برای مقابله با پیچیدگی‌های مشابه در كشور است.
پروژه «RFLDL» تقویت جوامع محلی از طریق ابتكارات اقتصادی- اجتماعی و به‌كارگیری دانش فنی مناسب و پذیرش مدیریت پایدار اراضی جنگلی توسط این جوامع را به همراه داشته كه این امر منجر به حفاظت از جنگل‌ها و تقویت ابزارهای معیشتی آنان شده است.
این اقدامات با سیاست‌های ملی در زمینه مقابله با بیابان زایی، حفاظت از تنوع زیستی و كاهش آثار منفی تغییرات آب و هوایی همراست است.
در پایان مایلم خاطرنشان كنم كه فائو خود را متعهد به همكاری با ایران می‌داند تا دوشادوش سایر كارگزاری‌های سازمان ملل متحد، همكاران و شركا در راستای تحقق اهداف توسعه پس از سال 2015 در زمینه بهره‌برداری و مدیریت خاك و اراضی فعالیت كند.
