دکتر پیتر دروئل، مدیر بخش فناوری صنعتی دپارتمان پژوهش و نوآوری کمیسیون اروپا که در صدر یک هیات دانشگاهی برای کارگروه همکاریهای علمی و فناوری میان ایران و اتحادیه اروپا به تهران سفر کرده است، بزرگترین چالش برای گسترش فعالیت‌های علمی و آموزشی بین جمهوری اسلامی ایران و کشورهای عضو اتحادیه اروپا را نبود آگاهی هر دو طرف از یکدیگر می داند. وی با بودجه سالانه 600 میلیون یورو و در اختیار داشتن تیمی با 130 عضو تلاش می کند تا دروازه های جدیدی در روابط علمی و آموزشی بین ایران و اتحادیه اروپا بگشاید. در این سفر فرصتی پیش آمد تا با وی گفتگویی داشته باشیم که درادامه می خوانید.

گفتگوی اختصاصی آوا دیپلماتیک با دکتر پیتر دروئل،

مدیر فناوری صنعتی دپارتمان پژوهش و نوآوری کمیسیون اروپا

دپارتمان پژوهش و نوآوری کمیسیون اروپا دارای چه شرح وظایف و حوزه فعالیت می باشد و برای سنجش معیارها و اقدامات نوآورانه به چه پارامترهایی توجه می شود؟

ممنونم که این سوال را پرسیدید. اصلِ کار ما به سرمایه گذاری در فناوری صنعتی اختصاص دارد. کار ما بگونه ای است که در حوزه های جدید فناوری و توانمندسازی سرمایه گذاری می کنیم. این حوزه به تولید و اتوماسیون مسایل انسانی، فناوری نانو و بهره وری انرژی می پردازد و در نتیجه، پروژه ما بر مبنای ایجاد سرمایه و محصولات صنعتی نوین است.

علاوه بر سرمایه گذاری که بزرگترین وجه کار است، ما برآنیم تا چارچوب کلی سرمایه گذاری و فعالیت مبتکران و صنایع را در اروپا بهبود ببخشیم و بدین منظور، سیاستها و فرصتهایی را جهت سرمایه گذاری در اختیار داریم که از آن بعنوان اتحادیه بازار سرمایه یاد می کنیم. جریان آزاد سرمایه نقش بسیار مهمی در روند جاری دیجیتالی شدن صنعت دارد. این مسئله درمورد بهره وری انرژی نیز صادق است، چراکه هزینه های بخش انرژی سهم بزرگی در هزینه تولید دارند.

شما در گذشته مجری مصوبات زیست محیطی اتحادیه اروپا و نیز هماهنگ کننده مذاکرات زیست محیطی با کشورهای الحاقی را برعهده داشته اید. تا چه اندازه موضوعات زیست محیطی از جمله چالش های پیش روی این اتحادیه محسوب می شود؟

حفظ محیط زیست در اتحادیه اروپا از اهمیت بسیاری برخوردار بوده و بخشی از ارزشهای ما نیز محسوب می شود. محیط زیست و حفاظت از آن عمدتاً در تقابل با توسعه صنعت قرار می گیرد و ما در حال حاضر توانستیم تحولات اقتصادی را از محل منابع و آلاینده ها تفکیک کنیم، اما چالشهای پیش رو هنوز هم بسیار هستند. بگذارید مثالی از تغییرات اقلیمی و نیل به هدفمان برای کاهش انتشار گاز گلخانه ای برایتان بگویم که از اهمیتی بسیاری برای اتحادیه اروپا برخوردار است. من پیشتر نیز بحثی را درباره تولید و مواد اولیه پیشرفته مطرح کردم. این فناوریهای محض برای حفاظت از محیط زیست هستند و از این رو، ارتباط مستقیمی میان کار ما و استفاده بهینه ما از منابع و بازتولید برقرار است.

این موضوع بسیار مهم بوده و مفهوم جدیدی است که ما تعریف و تبیین کردیم و شما می توانید به سطح قابل قبولی از اقتصاد پویا دست یابید. این فرایند سبب کاهش پسماند می شود و تضمین می کند که ما منابع مناسب را به بهترین روش ممکن استفاده کرده ایم. کمک ما به این فرایند نیز یکی دیگر از اهداف ما در فرایند سرمایه گذاری اتحادیه اروپا است و من مسئولیت آن را برعهده دارم.

در سفر شما و هیات همراهتان به ایران با کدام یک از مقامات ایرانی دیدار و مذاکراه برگزار شده است؟ این دیدارها چه توافق هایی به همراه داشته است؟

من دیدارهای مختلفی با دولتمردان ایرانی داشتم که به میزبانی دکتر آملی انجام شد. مایلم تاکید کنم که این همکاری ها و دیدارها موجب اعتمادسازی شده اند.

ما دیدار دوم را در کارگروه همکاریهای علمی و فناوری میان ایران و اتحادیه اروپا داشتیم که می توان آن را نخستین ملاقات این گروه دانست. دیدار قبلی ما سال گذشته در بروکسل انجام شد و دیروز به نوعی دنباله آن بود و چه از طرف ما و چه از سوی ایران، شرح وظایف بطور شفاف تنظیم و ابلاغ شد.

رسالت ما این است که سطح همکاری میان اتحادیه اروپا و ایران را در زمینه علوم، فناوری و نوآوری ارتقا دهیم که به تقویت همکاری ها مربوط است. ما در حال حاضر تیم حاذقی دراختیار داریم. اگر به سالهای گذشته بنگریم، 400 محقق ایرانی با اتحادیه اروپا کار می کردند که در حال حاضر تعداد آنها به 600 رسیده است. هرچند که ما پیشتر تبادلی برابر با  617 نفر نیز داشتیم.

این مبنایی بسیار قوی است و من می توانم تعهد قوی مسئولین به علوم و فناوری را در همه روابطمان در دانشگاهها و دولت ببینم. همچنین در دیدار با معاون اول رئیس جمهور، روحیه و تعهد ایشان به همکاری بین المللی را بسیار بالا یافتم.

برنامه سرمایه گذاری افق 2020 پذیرای همه کشورهای جهان است. ما می خواهیم بهترین تحقیقات را انجام دهیم و در این مسیر، مغزهای توانمندی در ایران وجود دارند. توافق ملموس ما برآن بود که همکاران ایرانی را در جریان فرصتهای سرمایه گذاری آتی در اروپا، نحوه انجام آن و موفقیت در یافتن موارد موردنیاز قرار دهیم. جای خوشحالی است که به همکاریهای بیشتری نیاز داریم و من این را رسماً اعلام می کنم.

می توانم مثال ملموسی برایتان بزنم. ما چالش مشترکی بنام تغییرات اقلیمی و زیست محیطی داریم و افزایش انتشار گازها نیز در آن دخیل است؛ این یعنی افزایش مصرف منابع.

ایران کشوری است که ذخایر و بانک گازی دارد و من پیشنهاد می کنم تا در مجموعه بعدی سرمایه گذاری که در پاییز امسال به اطلاع عموم می رسد، اقدام ویژه ای صورت گیرد تا با استفاده از فناوری های پیشرفته آن را به ذخیره ای کارآمد تبدیل کنیم. امیدوارم این اقدام خاص مورد اقبال محققان ایرانی واقع شود. این نخستین نمونه از طرح های پژوهشی مشترک در بحث فناوریهای صنعتی است.

هیأت همراه شما بر چه مبنایی انتخاب شدند؟

این هیئت قوی متشکل از 20 دانشگاه است که برمبنای میزان تمایل و علاقه به موضوعات خاص گزینش شدند. ما شبکه ای از آژانسهای اتحادیه اروپا داریم که ارتباط را با کشورهای عضو برقرار می کنند و با استفاده از آن، فراخوان را صادر کردیم. آن عده که درخواستشان ثبت شده بود مورد بررسی قرار گرفتند و تعدادی هم پذیرفته شدند.

من فکر می کنم این روش بسیار خوبی است، چراکه مطمئن خواهیم بود تنها کسانی به اینجا می آیند که عزم راسخ و برنامه عملی دارند. در صحبتی که با آنها داشتم، دریافتم که پیش از دیدار، ارتباط خود را با ایران برقرار کرده اند و اکنون به دنبال گام بعدی جهت تعامل هستند.

لیست تعامل دانشگاه های اتحادیه اروپا با دانشگاه های ایران، برپایه چه توافق هایی تنظیم و نهایی شده است؟

هدف ما از رفع تحریمها همین تعامل بود. اصل ماجرا بدین صورت است که همه دانشگاهها در فهرستی قرار دارند و هرکدام از آنها که بخواهند می توانند به برنامه ما بپیوندند. من بسیار خوشحالم که در طول مذاکرات ما با آقای وزیر، توانستیم بر سر گامهای بعدی به توافق برسیم که برای تحقق فاز بعدی همکاری ها از اهمیت زیادی برخوردارند. پیام ما به همگان این است که درهای همکاری به روی آنها باز است.

حسین سالارآملی؛ قائم مقام وزیر علوم و رئیس مرکز همکاری‌های علمی بین‌المللی وزارت علوم از افتتاح مرکز  مطالعات اروپاشناسی در دانشگاه تهران خبر داده است. آیا در این سفر جهت حمایت از راه اندازی این مرکز توافق هایی صورت گرفته است؟

من در مجالی دیگر، درباره این مسئله با آقای فرهادی گفتگو کردم. این اتفاق نشانه مثبتی از علاقه ایران به همکاری بیشتر در برنامه های ما است. این اتفاق بهترین چارچوب عملی است و بسیاری از کشورهای عضو نیز آن را انجام می دهند. ما بهترین ساز و کار و نحوه انجام آن را در اختیار طرف مقابل گذاشتیم. من این اقدام را گام مهمی می دانم، زیرا نماد اهمیت پیوستگی ایران به اتحادیه اروپا و همکاری ما است.

برای گشایش دفتر همکاری های علمی و فناوری ایران واتحادیه اروپا در بروکسل چه مسیرهای قانونی باید طی شود؟

این فرایند کاملاً به قوانین بلژیک بستگی دارد، چراکه دفتر مرکزی اتحادیه اروپا در بروکسل واقع شده است. راه معمول آن، ایجاد سازمانی غیرانتفاعی است، اما ایران باید به دنبال مسیرهای مناسب باشد. دفاتر بسیاری در بلژیک وجود دارند. تصور نمی کنم مشکل خاصی بوجود بیاید، چرا که این سازمان قرار نیست نمایندگی رسمی و دیپلماتیک دولت را برعهده داشته باشد، بلکه کار آن عملیاتی است و مسیر دشواری طی نمی شود.

چه چالش های برای گسترش فعالیت‌های علمی و آموزشی بین جمهوری اسلامی ایران و کشورهای عضو اتحادیه اروپا وجود دارد که بایستی برای برطرف کردن آنها گام برداشته شود؟

فکر می کنم بزرگترین مانع و چالش، آگاهی است. این نیز یکی دیگر از توافقات ما با معاون وزیر، آقای آملی است تا بر این مبنا، سطح آگاهی در هر دوسو افزایش یابد. اهمیت رویدادهای امروز و فردا نیز در آن است که می توانیم بطور دستی اطلاعاتی را درباره طرفین سرمایه گذاری و نحوه انجام آن توزیع کنیم. اینجا ما می توانیم حرف همکاران ایرانیمان را بشنویم و از تخصص موردنیازمان، عناصر کارآمد و ناکارآمد آگاه شویم. بخش شامل دوم آگاهسازی، پذیرش گسترده برنامه­مان است. من معتقدم بعد از دورانی که پشت سر گذاشتیم، این عامل بسیار مهم و پیام اصلی است که بهمراه خود به ایران آوردم، زیرا ایران و اتحادیه اروپا درباره همکاری در چند بخش (اقتصاد، محیط زیست، انرژی، علوم و تحقیقات) به توافق رسیده اند.

با اولویت بخشیدن به این اتفاق و تحقق آن، سطح آگاهی افزایش می یابد. چالشهای دیگر به رقابت سرمایه گذاری برمی گردد و من مایلم خیلی واضح درباره آن سخن بگویم، زیرا ما دیدگاه بازی داریم و می خواهیم تنها بهترین سرمایه گذاری را گزینش کنیم و تحقیقات و نوآوری را به بهترین شکل انجام دهیم. این یعنی درصد کمی از طرح ها و پروپوزالها مورد تایید و حمایت مالی قرار خواهند گرفت.

بارها گفته شده که تحریمها مانعی برسر راه روابط دانشگاهی و علمی میان ایران و اتحادیه اروپا هستند. آیا به نظر شما این موانع هنوز هم وجود دارند و رفع نشده اند؟

تحریمهایی که از طرف ما وضع شده بود، اکنون رفع شده است و استثنائات کمی در آن وجود دارد. دو دانشگاه هستند که هنوز امکان همکاری برایشان میسر نیست و در ادامه کارمان، باید این مشکل را حل کنیم تا بتوانیم با اطمینان از ماهیت مدنی همکاری ها دفاع کنیم. بگذارید خیلی شفاف از جانب خود و همه دوستانمان در اینجا بگویم که تحریمها پایان یافته اند و پنجره همکاری گشوده شده است.

شما یک وکیل و دارای مدرک دکترای حقوق هستید. رشته شما با کارتان بسیار متفاوت است. آیا این موضوع مشکل ساز نیست؟

شما برای تصدی وزارت علوم نباید لزوماً یک دانشمند باشید. کار من مدیریت، اولویت دهی و اطمینان از انجام بهترین اقدامات ممکن است. من هنوز از آموخته های حقوقی خود استفاده می کنم و بهره می گیرم؛ با این حال، معتقدم که برخورداری از آموزش عالی و انتقال مهارتهای آن به بستر شغلی امری بسیار مهم است.

آیا نکته دیگری وجود دارد که می خواهید درباره آن صحبت کنید؟

بله. می خواهم تقدیر خود را از کیفیت علمی که به چشم دیده ام ابراز کنم که مثال شگفت انگیز آن را در حوزه پژوهشهای پزشکی به چشم می خورد. در زمینه نانوتکنولوژی نیز منتظر طرحهای آن هستم. فکر می کنم زمینه های همکاری و مزایای آن برای طرفین بسیار گسترده است.

گفتگو از: محمدرضا نظری

  • facebook
  • googleplus
  • twitter
  • linkedin
  • linkedin
  • linkedin