مراسم گرامیداشت صدوچهلوپنجمین سال تولد اقبال لاهوری، با همکاری سفارت جمهوری اسلامی پاکستان، در محل تالار همایش‌‌های بین‌‌المللی مؤسسه فرهنگی اکو برگزار شد.
به گزارش آوا دیپلماتیک، در ابتدای این مراسم آقای مراد جان بوری بایف رئیس موسسه فرهنگی اکو طی سخنانی با اشاره به اینکه میراث‌های مشترک فرهنگی مهم ترین عامل در بهبود روابط و همگرایی هرچه بیشتر دولت ها و ملت های حوزه اکو است، گفت: ریشه های تاریخی و زبان مشترک در کنار تشابه سنت ها و آیین ها و باورها شرایط بی بدیلی را برای تسهیل مناسبات فرهنگی فراهم کرده است.
وی با بیان اینکه ادبیات همواره پرچم پرافتخار ملل اکو بوده و نقشی پررنگ را در تحکیم روابط این کشورها ایفا کرده، افزود: ما در مقام خوانندگان، شاعران و نویسندگان می توانیم در پهنه زمان و مکان یکدیگر را از طریق ادبیات مشترک درک کنیم و خود را یک پیکر بدانیم و تکمیل کنیم.
رئیس موسسه فرهنگی اکو با اشاره به اینکه عرصه ادبیات ملی پاکستان عنصر هویت ملی و تاریخی این کشور است و تصویری جامع از ارزش‌ها و هنجارها ترسیم می‌کند، گفت: علامه اقبال لاهوری در میان اهالی قلم پاکستان شاعر ملی این کشور و از مظاهر اشتراک ادبی و زبانی فارسی زبانان است که در سده 13 از درخشان ترین چهره‌های مشرق زمین بوده و ماهرانه، زبان و فرهنگ اکو را بارور کرده است.
آقای بوری بایف همچنین با بیان اینکه اقبال لاهوری بشریت را به سوی صلح، فرهنگ، عشق و دوستی راهنمایی کرده است، افزود: اندیشه گسترده اقبال در قلمروی خاص نمی‌گنجد و وی شاعر همه عصرها به شمار می رود که به اردو و فارسی شعر می سروده و حلقه پیوند ملت ها و متعلق به ادبیات جهان است.
وی با اشاره به این بیت اقبال لاهوری “هستم اگر می‌روم/ گر نروم نیستم” گفت: اقبال در این بیت بر رسالت پیامبرگونه خود تاکید می کند و شعر را مقصدی برای انسان سازی می داند و معتقد است که شاعران وارث پیامبران هستند.
رئیس موسسه فرهنگی اکو از اقبال به عنوان یکی از نغمه سرایان بیداری و شاعران نامداری یاد کرد که فارسی را در کنار اردو برای سرایش شعر برگزیده و با مطالعه آثار بزرگانی از جمله حافظ و مولانا از لطف آنها بهره گرفته و یادآور شده “چون چراغ لاله سوزم در خیابان شما”
وی تاکید کرد: آثار بدیع و اشعار با طراوت اقبال به زبان‌های فارسی، اردو و انگلیسی منتشر شده که از جمله آنها می توان به اسرار خودی، ارمغان اعجاز، پس چه باید کرد و پیام مشرق اشاره کرد. این آثار از جمله میراث او است که از نظر سبک، ساختار و محتوا مورد توجه خاورشناسان غرب و اندیشمندان شرق قرار گرفته است.
رئیس موسسه فرهنگی اکو افزود: این موسسه کوشیده با برنامه های بزرگداشت مفاخر و محافل ادبی، راه آشنایی کشورهای دیگر را با میراث تمدنی ملل اکو هموار کند و در این راستا انتشارات موسسه نیز با هدف معرفی میراث معنوی اکو اقدام به انتشار آثار شاعران و نویسندگان کرده است.
در ادامه مراسم آقای رحیم حیات قریشی سفیر پاکستان در ایران گفت: افتخاری بزرگ است که من دارم با این جمع در صد و چهل و پنجمین سالروز شاعر ملی پاکستان دکتر علامه محمد اقبال صحبت می کنم. من همچنین از رئیس موسسه فرهنگی اکو جناب آقای مرادجان بوری‌‌بایف بابت گرامیداشت این رویداد و فراهم آوردن فرصتی برای به اشتراک گذاشتن اندیشه ها در این مناسبت تشکر می نمایم.
وی افزود: ایران کشوری با ظرفیت های فراوان است که تاریخ و فرهنگی غنی دارد. اندیشمندانی بزرگ همچون مولانا رومی، فردوسی، حافظ شیرازی و عمر خیام به اینجا تعلق دارند. این کشور در قلب فلسفه اقبال جا داشت و تاثیر بسزایی را در زندگی و کار او گذاشته بود.
رحیم حیات قریشی، بیتی از اقبال به زبان اردو خواند که معنی اش به فارسی می شود: اگر تهران ژنو مشرق زمین شود، می تواند سرنوشت دنیا را تغییر دهد.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: پاکستان را به عنوان سرزمین شاعر مشرق، دکتر علامه اقبال می شناسند که شاعری مشهور در سطح جهان و نابغه اشعار الهام بخش است. او تاثیری منحصر به فرد در هنر شاعری از خود برجا گذاشت و افکار سیاسی و مذهبی خود را برای الهام بخشیدن به اندوه گینان و مستضعفان شبه قاره به کار گرفت.
سفیر پاکستان در ایران یادآور شد: اشعار اقبال نه تنها در پاکستان بلکه در ایران نیز که او را با نام “اقبال لاهوری” می شناسند، محبوبیت دارد. مفهوم خودی و نیز مفهوم عشق در ادبیات فارسی معاصر جایگاهی برجسته دارد. اشعار ملک الشعرای بهار و آثار دکتر علی شریعی به نوعی نشئت گرفته از اندیشه های اقبال است.
رحیم حیات قریشی، ضمن اشاره به این موضوع که بخش عمده اشعار اقبال به زبان فارسی است افزود: از پانزده هزار بیتی که او سروده، تقریبا نه هزار بیت به زبان فارسی است. می توان گفت بهترین و زیباترین بخش اشعار او به زبان فارسی است. منظومه های اسرار خودی و بال جبرئیل در ایران بسیار محبوب اند و همچون سرمشق زندگی به آن نگاه می شود.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: علامه اقبال تلاش کرد تا ملتش را که در زنجیر استعمار خوابیده بود بیدار کند. او از مسلمانان جنوب آسیا خواست تا جایگاه واقعی خود را در میان طبقات اجتماعی درک کنند و آشفتگی ذهنی و رویکرد تنگ نظرانه خود را به زندگی کنار بگذارند. او می گوید: چون چراغ لاله سوزم در خیابان شما / ای جوانان عجم جان من و جان شما
سفیر پاکستان گفت: اشعار اقبال مثل “زبور عجم” منشا بزرگ الهام و انگیزه برای بسیاری از جوانان در طول انقلاب سال 1979 بود. برای اثبات این حرف اجازه بدهید نقلی بکنم از رهبر معظم آیت الله سید علی خامنه ای که در جایی گفتند: خوشبختانه امروز احساس خودی و شخصیت اسلامی در کشور ما و در میان مردم ما به حد کمال وجود دارد و سیاست نه شرقی و نه غربی ما عین همان چیزی است که اقبال توصیه می کرد و به دنبال آن بود. سیاست ما در مورد اتکا به خود با نظرات او یکسان است.
وی در پایان خاطرنشان کرد: ایران و پاکستان به خاطر دین مشترک، دارای اشتراکات فرهنگی هستند. رهبریت هر دو کشور علاقه مند به گسترش تجارت و روابط اجتماعی و فرهنگی هستند. دو کشور در خصوص مسائل مهم منطقه ای نظرات یکسانی دارند.
پس از سخنان آقای سفیر، پیامی ویدئویی از آقای اقبال صلاح الدین نوه مرحوم علامه اقبال و مدیر دبستان اقبال در لاهور توسط ویدئو پروژکتور به نمایش درآمد. او در این پیام به وجود اشتراکات فرهنگی فراوان بین ایران و پاکستان و تعلق خاطر علامه اقبال به ایران و زبان فارسی اشاره کرد.
در ادامه این مراسم محمد سرور مولایی عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی به بیان نظرات خود درباره کتاب “اقبال در جهان معاصر” نوشته حکیمه دسترنجی پرداخت و گفت: این کتاب سابقه ای را از مطالعات اقبال شناسی ارائه می‌کند و منبعی مفید برای پژوهشگران و علاقه مندان است. خانم دست رنجی دو کتاب دیگر نیز درباره اقبال دارد که جا دارد هرکس قصد نوشتن درباره اقبال لاهوری دارد اول به سه کتاب او مراجعه کند تا دچار تکرار نشود. “اقبال در جهان معاصر” اثر فاخر و مفیدی است که نویسنده با عشق و تکنیک روش شناسی آن را تحریر کرده است.
مولایی در عین حال عنوان کرد: عنوان کتاب ابهام دارد و تطابق آن با محتوای اثر کامل نیست. بهتر بود دو کشور دیگر افغانستان و تاجیکستان نیز در کتاب مورد توجه قرار می گرفت.
وی در ادامه به برخی مسائل و ابهام‌های تاریخی موجود در کتاب اشاره کرد و در نهایت تصریح کرد: این اثر رهاوردی ارزنده برای پژوهشگران است و نویسنده نه تنها از مقالات و کتاب‌ها بلکه از مطالب مطبوعات غیردانشگاهی و پایان‌نامه‌ها نیز بهره برده است.
پس از سخنرانی آقای مولایی یک موزیک ویدئو از یک هنرمند تاجیکستانی پخش شد که یکی از اشعار علامه اقبال را به صورت آهنگ خوانده بود.
در بخش بعدی این مراسم پیام ویدئویی از آقای احسان خزاعی رایزن فرهنگی ایران در پاکستان پخش شد.
آقای خزاعی در این پیام با اشاره به اینکه خانم دسترنجی سال‌ها در پاکستان زندگی کرده و دارای مدرک دکترای اقبال‌شناسی از این کشور است، گفت: وی در این اثر به بیان نکاتی تازه پرداخته و امیدواریم به زودی نسخه‌هایی از کتاب برای توزیع در مراکز فرهنگی پاکستان ارسال شود.
وی تصریح کرد: اهالی فرهنگ ایران همواره اقبال را شناخته اند و حق شناس وی بوده‌اند. به همان اندازه که اقبال متعلق به پاکستان است، به همه اعضای اکو تعلق دارد. وی سفیر اندیشه ایرانی در پاکستان است و همواره به شعرسرایی خود به زبان فارسی افتخار می‌کرده است. وی یک شاعر، فیلسوف و متفکر بزرگ به حساب می‌آید. مقام معظم رهبری نیز به راستی و به حق اقبال را از شخصیت‌های بزرگ و مصلحان جهان اسلام دانسته‌اند؛ چراکه اقبال سمبل دوستی دو کشور ایران و پاکستان است و ایرانیان به وجود وی افتخار می کنند.
سخنران بعدی این مراسم خانم وفا یزدان منش، دانشیار گروه زبان و ادبیات اردوی دانشگاه تهران و مسئول شاخه ادبیات اردو در دایرة‌‌المعارف اسلامی بود. وی گفت: هر دهه که می‌گذرد می‌توان کتابی جدید درباره نقش اقبال در جهان معاصر فارسی نوشت. وی خیلی زود در ایران شناخته شد و مورد استقبال قرارگرفت چراکه متفکری بود که به فارسی شعر می‌سرود.
یزدان‌منش با تاکید بر اینکه اشعار اقبال هرگز کهنه نمی‌شود، افزود: شعر وی برگرفته از قرآن و شامل موضوعات مختلف از جمله اجتماعی، سیاسی، آموزشی و حتی اقتصاد و معماری است ولی انسانیت در اشعارش تبلوری خاص دارد.
وی تاکید کرد: باید کتاب “اقبال در جهان معاصر فارسی” به انگلیسی و اردو نیز ترجمه شود. این اثر کاملی است که در آن به منابع مختلف از جمله مقالات، کتاب‌ها، پایان‌نامه‌ها و مطبوعات و حتی ترجمه و دایره‌المعارف‌ها نیز نظر شده است.
در ادامه این مراسم آقای سید احمد شهریار شاعر اهل پاکستان شعرخوانی کرده و خانم دست رنجی نویسنده کتاب نیز دقایقی پیرامون این اثر خود برای حضار صحبت کرده است.
در انتها نیز آیین رونمایی از کتاب ” اقبال در جهان معاصر فارسی” برگزار شده و مهمانان عکسی به یادگار در کنار هم گرفتند.
