«سیاست خارجی تاجیکستان، سیاست “درهای باز”، صلح جویانه و بی غرض بوده، در راه تطبیق آن دولت ما آماده است که با همه کشورهای دنیا روابط دوستانه را بر پایه احترام متقابل، برابری و همکاریهای سودمند گسترش دهد.» در این سخنان بنیانگذار صلح و وحدت ملی – پیشوای ملت، رئیس جمهور تاجیکستان جناب آقای امامعلی رحمان، محور اساسی سیاست خارجی و روابط بین المللی تاجیکستان برای امروز و فردا معین شده است.

امامعلی رحمان در حقیقت پایه گذار مکتب جدیدی در سیاست خارجی و روابط بین المللی است. زیرا زمانیکه او مسئولیت کشور جنگ زده و در حال فروپاشی را بر عهده گرفت، هیچ پایه و زمینه ای برای پیشبرد سیاست خارجی وجود نداشت.

همه می دانیم که اگر تاجیکستان ما در دوران اتحاد شوروی در اداره بخش اقتصادی و اجتماعی زمینه و تجربه ای داشت، در بخش روابط بین المللی چنین تجربه ای یا وجود نداشت و یا خیلی محدود بود. در دوران استقلال نیز هنوز فرصت اینکار به دست نیامده بود. زیرا از زمان اعلام استقلال (سپتامبر سال 1991) تا آغاز درگیریهای داخلی (می سال 1992) نه زمان کافی در اختیار داشتیم و نه دولت با کفایت بر سر کار تا روابط خارجی را پی بریزید و مستحکم نماید و مقام و منزلت دولت جدید تاجیکستان را در عرصه جهانی معین سازد. پس هر چه او کرد از صفر آغاز کرد و نوآوری بود و به هر جا که رسید از تدبیر و ذکاوتش و اعتماد و اتکا به خرد ازلی مردم کشور دست یافت.

البته تاریخ، سیاست مداران زیادی را دیده است که دولت خود را در جهان معرفی کرده اند و سیاست خارجی خود را به جهانیان قبولانده اند. اما نکته ظریف اینجاست که اکثر آنها با زور سلاح، با محصولات پیشرفته و یا با پولهای هنگفت در صحنه جهان نقش آفرینی کرده اند. پیشوای ملت ما در شرایطی قرار داشت که باید در عرصه جهانی بدون راکت و بمب، بدون اهدای کمکهای فراوان بشری، بدون صرف میلیونها دلار برای تبلیغات رسانه ای، بدون صادرات فناوریهای نادر (که در اختیار کشور ما نبود) جایگاه کشور را بالا می برد. و او اینکار را کرد، با تدبیر و فراست، صلح آوری و وحدت آفرینی، ابتکارهای سازنده جهانی، موقعیت با ثبات سیاسی و روابط نیک بین الملی.

حرکت در مسیر دموکراسی و بنیانگذاری جامعه عدالت پرور که قانون آن را حمایت می نماید یکی دیگر از ابتکارات اماعلی رحمان است.

او در اجلاس شانزدهم شورای عالی، برای انتخاب شدنش به عنوان رئیس این شورا اعلام کرد که ” من طرفدار دولت دموکراسی و قانونی می باشم”. در این جمله به ظاهر ساده معنای عمیقی نهفته است. آن زمان بحث و جدال در کشور ما اساساً بر سر همین موضوع بود که ما کدام شکل حاکمیت را قبول نماییم، به کدام ارزشها پایبند باشیم و به سوی کدام راه حرکت کنیم. برای پاسخ دادن به همه این چون و چراها، رهبر مملکت واضح و روشن به مردم خود و به جامعه جهانی پیام داد که ما تنها مسیر دموکراسی و قانونی را پیش می گیریم.

در این راستا در سال 1994 از طریق همه پرسی عمومی قبول قانون اساسی و انتخابات ریاست جمهوری تاجیکستان باعث بالا رفتن اعتبار بین المللی دولت گردید.

قانون اساسی جمهوری تاجیکستان را دولت صاحب اختیار، دموکراتیک، قانونمدار، غیر مذهبی و واحد اعلام کرد، همینطور مردم تاجیکستان را جزء لاینفک جامعه جهانی معرفی کرد، حقوق برابر و دوستی تمام ملت و مردم و بنیاد جامعه عدالت پرور را از جمله اهداف والای دولت اعلام نمود.

سیاست صلح جویانه رهبر جوان دولت تازه بنیاد از روزهای اول بر سر کار آمدنش مورد مساعدت نه تنها مردم شریف تاجیکستان، بلکه جامعه جهانی نیز قرار گرفت و زمینه خوبی شد برای راه اندازی سیاست خارجی و به جهانیان معرفی کردن دولت تاجیکستان.

این است که نفوذ آبروی تاجیکستان در عرصه جهانی سال به سال بالا می رود و کشورهای جهان تمایل خود را برای گسترش روابط با ما اعلام می نمایند.

امروز جمهوری تاجیکستان بااکثریت کشورهای جهان مناسبات دیپلماتی برقرار نموده، 150 دولت، استقلال دولت کشور ما را رسما پذیرفته اند. تاجیکستان در همه سازمانهای منطقه ای عضویت داشته، از ارزشها و منافع ملی دفاع می کند، در مسائل جهانی نظر خود را مطرح می سازد و پیشنهادهای مشخص را درباره حل این مسائل درمیان می گذارد.

هم اکنون هیچگونه تصمیم گیری جمعی در منطقه بدون حضور فعال تاجیکستان نمی توان متصور شد و اینک، از برکت این مرد بزرگ،  ملتی را بنام تاجیک و کشوری را بنام تاجیکستان در تمام جهان می شناسند.

باید گفت بوجود آوردن زمینه با اعتماد حقوقی روابط دیپلماتی، تهیه و تطبیق اصولی و پیگیرانه استراتژی همه جانبه اسای و سنجیده بین المللی با در نظر گرفتن اهداف و منافع عالی وطن و همزمان هماهنگ ساختن و آمیزش آنها با منافع عمومی بشری عامل تشکیل و تبدیل تاجیکستان مستقل به عضو مستقل، فعال، مبتکر و صاحب احترام جامعه جهانی گردید. تنها یک نگاه گذرا به نقشه تاجیکستان در حل مسائل منطقه ای و جهانی خبر از نفوذ و جایگاه کشورمان می دهد.

پوشیده نیست که دهه اول استقلال در تاجیکستان اساساً در راه به اعتدال درآوردن وضعیت و تحکیم پای های دولتداری صرف شد.

با گذشتن از این مرحله که مرحله اول پس از استقلال بود، تاجیکستان درهای خود را به روی همه کشورهای جهان باز کرد. سرور دولت امامعلی رحمان با اعلام ” سیاست درهای باز” روابط بین المللی را برای معرفی تاجیکستان در جهان و جلب سرمایه خارجی برای بازسازی کشور آغاز نمود، که این سیاست امروز هم با موفقیت ادامه دارد.

در آغاز بعضی سیاستمداران بر این اندیشه بودند که در شرایط بعد از جنگ شاید سیاست درهای باز برای تاجیکستان چندان مناسب نباشد و بهتر است که به خاطر حفظ ثبات و امنیت و پیشگیری از دخالت بیگانگان تا مدتی کشور کمی بسته باقی بماند. امام امامعلی رحمان که وضع داخلی و اوضاع جهانی را بهتر از هر کس دیگری می دانست در این جایگاه استوار ماند و سیاست درهای باز را ادامه داد.

هم اکنون با گذشت سالها ثابت شد که برای تاجیکستان به دلیل واقع شدن در یکی از مناطق مهم جهان، سیاست درهای باز بهترین روش برای پیشبرد فعالیت در زمینه سیاست خارجی است.

این سیاست به معنای اعلام آمادگی تاجیکستان برای همکاری با تمام دولتهای جهان بر اساس برابری و منافع دوجانبه است. امروز ما سرمایه چنین رابطه چندین جانبه را در عرصه های مختلف می بینیم و کشورهای منطقه نیز منطق سیاست درهای باز را قبول کرده و قابل پیروی می دانند. زیرا این سیاست باعث شد تا کشور ما نه تنها موقعیت خود را قویتر سازد بلکه با یافتن روش دیپلماتیک خاص خود، در حل مسائل منطقه ای و جهانی فعالانه شرکت نماید.

در شهر دوشنبه برگزاری هم زمان کنفرانس های سران دولتهای سه سازمان کشورهای قلمرو سابق اتحاد جماهیر شوروی – اتحادیه دولتهای مستقل، اتحادیه اقتصادی اوراسیا و سازمان عهدنامه امنیت دسته جمعی (2007)، جلسه شورای سران دولتهای سازمان همکاریهای شانگهای و ملاقات سه جانبه سران دولتهای تاجیکستان، افغانستان، پاکستان و چهار جانبه تاجیکستان، افغانستان، پاکستان و روسیه (2009)، کنفرانس علمی بین المللی درباره 800 سالگی جلال الدین رومی (2007)، سمپوزیوم بین المللی “میراث ابوحنیفه و اهمیت آن در گفتگوی تمدن ها” با حضور بیش از 500 دانشمند و متفکر و شخصیتهای برجسته جهان سیاست و علم و معرفت از 50 کشور جهان (2009)، اجلاس سی و هفتمین شورای وزیران کارهای خارجی دولتهای عضو سازمان همکاریهای اسلامی (2010)، کنفرانس بین المللی رکا درباره افغانستان با حضور نمایندگان 75 کشور و سازمان بین المللی (2012)، برای اولین بار درتاجیکستان برگزار شدند.

جشن بین المللی ” نوروز” با حضور روسای چهار دولت، نمایندگان بیش از 35 کشور جهان و 40 سازمان منطقه ای و بین المللی (2012)، کنفرانس بین المللی بلندپایه درباره روند تطبیق عملی دهه بین المللی عملیات “آب برای حیات” در سالهای 2005 – 2015 با حضور بیش از 1500 نفر از 100 کشور جهان و دهها سازمان بین المللی و منطقه ای (2015)، همچنین برگزاری کنفرانس و سمینار و سمپوزیومهای بی شمار دیگر گواه واضح تبدیل تاجیکستان به مرکز برگزاری برنامه های منطقه ای و جهانی است.

شکی نیست که پیشوایان را در جهان با ابتکارات فراگیر و برنامه ریزی در حل مشکلات جهانی می شناسند. در این بخش نیز امامعلی رحمان یکی از سیاستمداران فعال جهانی بشمار می رود. او خالق سه ابتکار بزرگی است که در سطح جهانی و از طرف سازمان ملل متحد عملی شده اند “سال بین المللی آب پاکیزه، 2013″، “سال بین المللی همکاری در زمینه آب، 203” و “دهه بین المللی عملیات آب برای حیات، 2005-2015”. پیشنهادهای دیگر رئیس جمهور ما در خصوص اعلام دهه بین المللی “آب برای رشد پایدار، 2015-2025” نیز مورد توافق جامعه جهانی قرار گرفته، که البته زمینه اجرای آن در حال بررسی می باشد.

  • facebook
  • googleplus
  • twitter
  • linkedin
  • linkedin
  • linkedin